2.3.2. Από πότε έχομε ευχές και μνημόσυνα για τους κεκοιμημένους και πώς τελούνται; Δ΄.

του Άριστου Θουκυδίδη

Χημικού, M.Th.

(Φωτογραφία: Αλεξία Φιλίππου)

    Η Εκκλησία, εκδηλώνοντας την αγάπη της για όλο το ανθρώπινο γένος, καθόρισε το Σάββατο να είναι μέρα μνήμης των Αγίων μαρτύρων και όλων των κεκοιμημένων, καθώς και κοινά μνημόσυνα που τελούνται δύο φορές τον χρόνο τα λεγόμενα «Ψυχοσάββατα», μία το Σάββατο προ της Κυριακής της Απόκρεω και η άλλη το Σάββατο προ της εορτής της Πεντηκοστής. Στο πρώτο ψυχοσάββατο η Εκκλησία τελεί μνημόσυνο όλων όσων απέθαναν ερήμην της Εκκλησίας, που δεν έχουν γίνει κανονικά μνημόσυνα και έχουν στερηθεί την ωφέλειά τους. Στο δεύτερο ψυχοσάββατο γίνεται μνημόσυνο για όλους τους κοιμηθέντας από Αδάμ μέχρι σήμερα και ευχόμαστε να γίνουν άξιοι κληρονόμοι της Βασιλείας του Θεού.

      Κατά την τέλεση των μνημοσύνων, παρατίθενται και προσφέρονται κόλλυβα, συνήθεια που επεκράτησε από τον Δ΄αιώνα, ενώ προηγούμενα προσφέρονταν οίνος και άρτος με ελιές ή ρύζι ή τυρί και είχαν την προέλευσή τους από τα νεκρικά δείπνα που αναφέρονται στις Αποστολικές Διαταγές[1]. Τα κόλλυβα έχουν βαθύ δογματικό συμβολισμό και συμβολίζουν την εκ νεκρών ανάσταση των σωμάτων, αφού ο ίδιος ο Χριστός παρομοίωσε το Σώμα του και την εκ νεκρών Ανάστασή του με το σιτάρι που, αν δεν χωθεί και σαπίσει μέσα στο χώμα, μένει μόνο του και δεν πολλαπλασιάζεται. Εάν χωθεί και σαπίσει στο χώμα, θα φυτρώσει και θα δώσει καρπό πολλαπλάσιο[2]. Έτσι και ο Χριστός με τον θάνατο και την ταφή του σώματός του στη γη, καρποφόρησε μετά την ανάστασή του, την αιώνια ζωή, για ολόκληρο τον κόσμο. Ο Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης επικαλούμενος το Αγιογραφικό, «σπείρεται ἐν φθορᾷ, ἐγείρεται ἐν ἀφθαρσίᾳ»[3], συνιστούσε την προσφορά κολλύβων: «Κι ἐσεῖς σέ κάθε Θεία Λειτουργία νά διαβάζετε κόλλυβο γιά τούς κεκοιμημένους. Ἔχει νόημα το σιτάρι...»[4].

(συνεχίζεται)

---

[1] ό.π., 44 ΒΕΠΕΣ 2, 169(19-21).

[2] Ιω. 12, 24.

[3] Α΄Κορ, 15, 42.

[4] ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΟΣΙΟΥ, Οἰκογενειακή Ζωή,  σ. 276.