ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΙΣΜΟΣ ΣΤ΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Πίνακας: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

        Παρόμοια καὶ ἡ λέξη «πρωτότοκος»[1] δὲν σημαίνει κατ’ ἀνάγκη τὸν πρῶτο μεταξὺ πολλῶν ἀδελφῶν, ἀλλὰ αὐτόν, ὁ ὁποῖος γεννήθηκε πρῶτος, ἄσχετα ἂν ἀκολουθοῦν ἢ ὄχι ἄλλοι ἀδελφοί. Ἡ συνεχεια παραμένει πάλιν ἀκαθόριστη. Στὸ βιβλίο τῆς Ἐξόδου. ὅπου ἀναφέρεται ἡ ἀναέωση τῆς Διαθήκης, ἀναφέρεται ὅτι «πᾶν διανοῖγον μήτραν ἐμοί, τὰ ἀρσενικά, πᾶν πρωτότοκον μόσχου καὶ πρωτότοκον προβάτου», δηλαδὴ κάθε πρωτότοκο ἀρσενικὸ παιδὶ ἀνήσει σὲ μένα, ὅπως καὶ κάθε πρωτογέννητο προβάτου καὶ μόσχου. Ἐδῶ πάλιν δὲν καθορίζεται ἂν ἀκολουθοῦν ἢ ὄχι ἄλλα παιδιὰ ἢ πρόβατα καὶ μόσχοι.

(συνεχίζεται)

---

[1] Ματθ. α΄ 25: «καὶ οὐκ ἐγίνωσκεν αὐτὴν ἕως οὗ ἔτεκε τὸν υἱὸν αὐτῆς τὸν πρωτότοκον». Δηλαδὴ δὲν ἦλθε σὲ σχέση συζυγικὴ μαζί της, οὔτε καὶ ὅταν ἀκόμη γέννησε τὸν πρῶτο καὶ μονάκριβο υἱό της.

ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΙΣΜΟΣ E΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Πίνακας: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

        Παρόμοια καὶ στὸ βιβλίο τῶν Ψαλμῶν ἀναφέρεται «ἰδοὺ ὡς ὀφθαλμοὶ δούλων εἰς χείρας τῶν κυρίων αὐτῶν, ὡς ὀφθαλμοὶ παιδίσκης εἰς χείρας τῆς κυρίας αὐτῆς, οὕτως οἱ ὀφθαλμοὶ ἡμῶν πρὸς Κύριον τὸν Θεὸν ἡμῶν, ἕως οὗ οἰκτειρῆσαι ἡμᾶς»[1]. Δηλαδὴ ὅπως τὰ μάτια τῶν δούλων εἶναι προσηλωμένα στὰ χέρια τῶν κυρίων τους, καὶ τὰ μάτια τῆς δούλης στὰ χέρια τῆς κυρίας της, γιὰ νὰ πάρουν ἀπὸ αὐτοὺς κάθε ἐντολή, ἀλλὰ καὶ κάθε ἀγαθό, ἔτσι καὶ τὰ δικά μας μάτια εἶναι στραμμένα μὲ ἐμπιστοσύνη καὶ εὐλαβικὴ ἐγκαρτέρηση στὸν Κύριο καὶ Θεό μας, μέχρι νὰ μᾶς σπλαχνισθῇ καὶ νὰ μᾶς ἐλεήσῃ. Αὐτὸ δὲν σημαίνει οὔτε ὑπονοεῖται ὅτι ὅταν μᾶς σπλαχνισθῇ καὶ μᾶς ἐλεήσῃ ὁ Κύριος θὰ σταματήσουμε νὰ ἔχουμε στραμμένα τὰ μάτια μας στὸν Κύριο καὶ Θεό μας.

(συνεχίζεται)

---

[1] Ψαλμ. 122, 2.

ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΙΣΜΟΣ Δ΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Πίνακας: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

        Ἀπόδειξη τῆς θέσεως αὐτὴ βλέπουμε σὲ διάφορα παραδείγματα τῆς Ἁγίας Γραφής. Στὸ βιβλίο τῆς Γενέσεως ἀναφέρεται ὅτι ὁ Νώε μετὰ τὶς σαράντα μέρες τοῦ κατακλυσμοῦ ἄνοιξε τὴν θυρίδα τῆς κιβωτοῦ, τὴν ὁποία εἶχε κατασκευάσει καὶ ἀπέστειλε τὸν κόρακα γιὰ νὰ δῇ ἂν σταμάτησε νὰ ὑπάρχῃ νερὸ στὴ ξηρά. Ὁ κόρακας ἀφοῦ βγῆκε ἀπὸ τὴν κιβωτὸ δὲν ἐπέστρεψε πλέον, οὔτε καὶ ὅταν ξεράνθηκε ἐντελῶς τὸ νερὸ ἀπὸ τὴν ἐπιφάνεια τῆς γῆς. «Καὶ ἐγένετο μετὰ τεσσαράκοντα ἡμέρας ἠνέῳξε Νῶε τὴν θυρίδα τῆς κιβωτοῦ, ἣν ἐποίησε, καὶ ἀπέστειλε τὸν κόρακα τοῦ ἰδεῖν, εἰ κεκοπίακε τὸ ὕδωρ∙ καὶ ἐξελθών, οὐκ ἀνέστρεψεν ἕως τοῦ ξηρανθῆναι τὸ ὕδωρ ἀπὸ τῆς γῆς»[1]. Στὸ χωρίο αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι ὁ κόρακας ἐπέστρεψε πίσω στὴν κιβωτό, ὅταν ξηράνθηκε τὸ νερό.

(συνεχίζεται)

---

[1] Γέν. η΄ 6-7.

ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΙΣΜΟΣ Γ΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Φορητή εικόνα: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

        Σύμφωνα λοιπὸν μὲ τοὺς Προτεστάντες, μετὰ τὴ γέννηση τοῦ Κυρίου, ἡ Παναγία ἦλθε σὲ σχέση μὲ τὸν Ἰωσήφ, μὲ τὸν ὁποῖο ἀπέκτησε παιδιά, τὰ ὁποῖα ὀνομάζονται στὴν Ἁγία Γραφὴ σὰν ἀδελφοὶ τοῦ Κυρίου. Ὅμως ἀδελφοὶ τοῦ Κυρίου μπορεῖ νὰ εἶναι καὶ στενὰ συγγενικά Του πρόσωπα, προερχόμενα εἴτε ἀπὸ τὸν προηγούμενο γάμο τοῦ Ἰωσήφ, εἴτε ἀπὸ τὴν οἰκογένεια τῆς Θεοτόκου. Στὴν Ἁγία Γραφὴ ἔχουμε πολλὰ χωρία, στὰ ὁποῖα ἀναφέρεται ὁ ὅρος «ἀδελφός», μὲ τὴν ἔννοια τοῦ ἐξαδέλφου[1].

        Οἱ Προτεστάντες ἀκόμη στηρίζουν τὴν πλάνη τους αὐτὴ στὸ εὐαγγελικὸ χωρίο, ποὺ λέγει ὅτι «καὶ οὐκ ἐγίνωσκεν αὐτὴν ἕως οὗ ἔτεκε τὸν υἱὸν αὐτῆς τὸν πρωτότοκον»[2]. Σύμφωνα μὲ τὴν ἑρμηνεία ποὺ δίνουν οἱ Προτεστάντες σὲ αὐτὸ τὸ χωρίο, ἡ Παναγία δὲν ἦλθε σὲ συζυγικὴ σχέση, μέχρις ὅτου γέννησε τὸν Ἰησοῦ. Ἀφοῦ τὸν γέννησε, τότε ἦλθε σὲ σχέση μὲ τὸν Ἰωσήφ. Ὅμως ἐδῶ ἡ ἑρμηνεία ποὺ δίνουν τῆς φράσης «ἕως οὗ» εἶναι λανθασμένη. Ἡ φράση αὐτὴ δὲν σημαίνει «μέχρις ὅτου», ἀλλὰ «οὔτε καὶ ὅταν ἀκόμη». Ὁ χρονικὸς προσδιορισμὸς «ἕως οὗ» ἀναφέρεται σὲ ἕνα ὁρισμένο χρονικὸ σημεῖο, ἀλλὰ ἡ συνέχεια δὲν καθορίζεται.

(συνεχίζεται)

---

[1] Βλ. Γέν. Ιβ΄ 5: «καὶ ἔλαβεν Ἄβραμ Σάραν τὴν γυναῖκα αὐτοῦ καὶ τὸν Λὼτ υἱὸν τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ...».  Γέν. ιγ΄ 8: «εἶπε δὲ Ἄβραμ τῷ Λώτ∙ μὴ ἔστω μάχη ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ σοῦ καὶ ἀνὰ μέσον τῶν ποιμένων μου καὶ ἀνὰ μέσον τῶν ποιμένων σου, ὅτι ἄνθρωποι ἀδελφοὶ ἔσμεν ἡμεῖς». Γεν. κθ΄ 15: «Εἶπε δὲ Λάβαν τῷ Ἰακώβ∙ ὅτι γὰρ ἂδελφός μου εἶ, οὐ δουλεύσεις δωρεάν».

[2] Ματθ. α΄ 25.

ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΙΣΜΟΣ B΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Φορητή εικόνα: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

        Ὅσον ἀφορᾶ τὸ θεομητορικὸ δόγμα, οἱ Προτεστάντες, ἔχοντας σὰν βάση τους τὴ λογική, ἀρνοῦνται τὴν παρθενικὴ γέννηση τοῦ Κυρίου. Μιὰ φυσικολογικὴ γέννηση καταστρέφει τὴν παρθενία τῆς μητέρας. Ἔτσι δὲν μποροῦν νὰ ἀποδεχτοῦν τὸ ἀειπάρθενο τῆς Θεοτόκου, ὅτι δηλαδὴ ἡ Παναγία ἦταν παρθένος πρὸ τόκου, ἐν τόκῳ καὶ μετὰ τόκον[1]. Ὅμως στὴν Ὑπεραγία Θεοκόκο ἔχουν νικηθεῖ οἱ ὄροι τῆς φύσεως: «Νενίκηνται τῆς φύσεως οἱ ὅροι ἐν σοί, Παρθένε, ἄχραντε∙ παρθενεύει γὰρ τόκος, καὶ ζωὴν προμνηστεύεται θάνατος∙ ἡ μετὰ τόκον Παρθένος, καὶ μετὰ θάνατον ζῶσα, σώζοις ἀεί, Θεοτόκε τὴν κληρονομίαν σου»[2]. Στὸ πρόσωπο τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου ἔχουν νικηθεῖ οἱ νόμοι τῆς φύσεως, διότι ἐνῷ γέννησε τὸν Κύριό μας, ταυτόχρονα παραμένει παρθένος.

(συνεχίζεται)

---

[1] Βλ. καὶ τὰ τρία ἀστέρια, ποὺ ζωγραφίζονται στὸ πέπλο τῆς Θεοτόκου, ποὺ συμβολίζουν τὸ ἀειπάρθενο τῆς Θεοτόκου.

[2] Εἱρμὸς τῆς Θ΄ ᾠδῆς τοῦ κανόνος τῆς ἑορτῆς τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου.

ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΙΣΜΟΣ Α΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Φορητή εικόνα. Σαρκώματα: αρχιμ. Γαβριήλ Σιόκουρου.

Φορέματα: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

        Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, διὰ μέσου τῶν αἰώνων, παρέμεινε ἡ κιβωτὸς τῆς σωτηρίας, ἐκτὸς τῆς ὁποίας δὲν ὑπάρχει σωτηρία[1]. Μπορεῖ διὰ μέσου τῶν αἰώνων νὰ ἀποσχίστηκαν πολλοὶ αἱρετικοί, ἀλλὰ ὁ Κύριος εἶπε στοὺς μαθητές Του στὸ ὄρος τῆς Γαλιλαίας∙ «καὶ ἰδοὺ ἐγὼ μεθ’ ὑμῶν εἰμι πάσας τὰς ἡμέρας, ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος»[2]. Ὁ Ἰησοὺς Χριστός, ἡ κεφαλὴ τῆς Ἐκκλησίας ἔδωσε ὑπόσχεση ὅτι θὰ εἶναι πάντοντε μέσα στὴν Ἐκκλησία, τῆς ὁποίας κεφαλὴ εἶναι ὁ Χριστὸς καὶ μέλη οἱ πιστοί.

        Πολλοὶ αἱρετικοὶ ἀνὰ τοὺς αἰῶνες ἀποσχίστηκαν ἀπὸ τὴν μία, ἁγία, καθολικὴ καὶ ἀποστολικὴ Ἐκκλησία. Τὸ 1054 μ.Χ. ἀποσχίζονται ὁριστικὰ οἱ παπικοὶ ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Τὸν 16^ο αἰώνα στὴν Γερμανία ὁ Μαρτῖνος Λούθηρος ἰδρύει τὸν Προτεσταντισμό, ὡς ἀντίδραση πρὸς τὴ Ρωμαϊκὴ αἵρεση. Θέση τοῦ Λούθηρου ἦταν ὅτι ἡ σωτηρία τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἀποτέλεσμα μόνο τῆς Θείας Χάρης καὶ τῆς πίστης καὶ ὄχι τῶν ἀγαθῶν ἔργων. Γι’ αὐτὸ ἀντέδρασε στὸ θεσμὸ τοῦ συγχωροχαρτιοῦ, ποὺ ἔδινε τότε ἡ παπικὴ αἵρεση, γιὰ τὴν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν. Κύρια πίστη τῶν Προτεσταντῶν ἦταν ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ μόνος μεσολαβητὴς μεταξὺ Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων, μόνη αὐθεντία εἶναι ἡ Ἁγία Γραφή, μόνο ἡ πίστη στὸν Ἰησοῦ Χριστὸ εἶναι ἀρκετὴ γιὰ τὴ σωτηρία καὶ ὅτι ἡ δόξα ὠφείλεται ἀποκλειστικὰ στὸν Θεὸ καὶ ὄχι στοὺς ἁγίους ἢ σὲ ἀνθρώπους.

(συνεχίζεται)

---

[1] Extra ecclesiam nulla salus.

[2] Ματθ. κη΄ 20.

Η ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΣΤ΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Φορητή εικόνα Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Τὸ 1948 ἄρχισε ἡ ἀναστήλωση τῆς Μονῆς τῆς Χώρας. Ἀπὸ τὸ 1958 λειτουργεῖ σὰν μουσεῖο.

        Ἀπὸ ἀπόψεως ἀρχιτεκτονικῆς ὁ διασωζόμενος ναὸς εἶναι σταυροειδὴς πολύτρουλλος βασιλική. Κατὰ τοὺς χρόνους Θεόδωρου τοῦ Μετοχίτη κατὰ μῆκος τῆς νότιας πλευρᾶς τοῦ ναοῦ, προστέθηκε μικρὸς σταυροειδὴς ναὸς μὲ τροῦλλο. Δεξιὰ τοῦ μικροῦ αὐτοῦ ναοῦ εἶναι ὁ τάφος τοῦ μεγάλου αὐτοκρατορικοῦ κοντοσταύλη Τορνίκη.

        Ἐξωτερικὰ ὁ ναὸς τῆς Μονῆς τῆς Χώρας ἔχει ἁψιδώματα καὶ ἐσωτερικὰ διακοσμεῖται μὲ τὰ ἀριστουργηματικὰ ψηφιδωτά τοῦ. Αὐτὰ θεωροῦνται ἀπὸ τὰ καλύτερα τοῦ κόσμου. Τὰ ψηφιδωτὰ ὑπέστησαν καταστροφὴ πρῶτον λόγῳ τοῦ ὅτι οἱ Τοῦρκοι τὰ ἄλειψαν καὶ τὰ ἔκρυψαν μὲ ἀσβέστη καὶ δεύτερον λόγῳ τῶν βροχῶν καὶ τῆς ὑγρασίας. Σώζονται σκῆνες ἀπὸ τὰ θαύματα τοῦ Κυρίου, οἱ ἀπόστολοι Πέτρος καὶ Παῦλος, ὁ Παντοκράτωρ Ἰησοῦς καὶ ἄλλα. Τὰ ψηφιδωτὰ διακρίνονται γιὰ τὴν ζωηρότητα τῶν χρωμάτων, τὴν πλαστικότητα τῶν προσώπων καὶ τῶν σωμάτων, τὴν ἁρμονία τῶν μελῶν, καὶ τὴν ἔκφραση τῶν προσώπων. Ὁ ναὸς ἔχει τόσο ἐσωνάρθηκα ὅσο καὶ ἐξωνάρθηκα.

Η ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ E΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Φορητή εικόνα: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Στὴν Μονὴ τῆς Χώρας ἐνδιέτριψαν ὁ Νικηφόρος Γρηγορᾶς καὶ ὁ Μιχαὴλ σύγγελλος, ὁ ὁποῖος καταδιώχθηκε ἀπὸ τοὺς εἰκονομάχους. Σ’ αὐτὴν κελίστηκαν ὁ γαμπρὸς τοῦ Φωκᾶ Κρῖσπος καὶ ὁ πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Κῦρος, ὁ ὁποῖος διετέλεσε πατριάρχης ἐπὶ Κωνσταντίνου τοῦ Κοπρώνυπου. Σ’ αὐτὴν τάφηκε ὁ πατριάρχης Γερμανός.

        Κατὰ τὴν περίοδο τῆς τουρκοκρατίας ἡ Μονὴ τῆς Χώρας γιὰ λίγα χρόνια ἔμεινε στὰ χέρια τῶν χριστιανῶν. Ὅμως ὑπέστη μεγάλες ζημιὲς ἀπὸ τοὺς Τούρκους. Ἀργότερα μὲ ἐντολὴ τοῦ μεγάλου βεζίρη, τοῦ σουλτάνου Βαγιαζήτ Β΄, ἐπὶ προθυπουργείας τοῦ Ἀλῆ πασᾶ, ὁ ὀποῖος λεγόταν καὶ Τζόρλουλου, διότι καταγόταν ἀπὸ τὴν Τυρρολόη, μετατράπηκε σὲ ὀθωμανικὸ τέμενος. Ἀπὸ τότε εἶναι γνωστὴ ὡς Καριγιὲ Τζαμί. Ἕνας μεγάλο μέρος τῆς διακόσμησης τοῦ ναοῦ καταστράφηκε. Στὴν Μονὴ τῆς Χώρας ὑπῆρχε εἰκόνα τῆς Θεοτόκου τῆς ὁδηγήτριας, τὴν ὁποία ζωγράφησε, σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση, ὁ εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς. Κατὰ τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως οἱ Τοῦρκοι πῆραν ὅλο τὸ διάκοσμό τῆς εἰκόνας καθὼς καὶ τὸ πλῆθος τῶν ἀφιερωμάτων, καὶ τὴν ἔσπασαν σὲ τέσσερα κομάτια. Αὐτὸ τὸ ἀνοσιούργημα ἔγινε μόλις οἱ Τοῦρκοι εἰσήλθαν στὴν Κωνσταντινούπολη.

(συνεχίζεται)

Η ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Δ΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Φορητή εικόνα: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

        Ἀργότερα ὁ πατρίκιος Θεόδωρος Μετοχίτης ἀνεκαίνισε τὴν Μονή κατὰ τὸ 1316-1321 μ.Χ. Ἐκεῖ πέρασε καὶ τὶς τελευταῖες μέρες τῆς ζωῆς του. Αὐτὸς ἦταν ὑπεύθυνος γιὰ τὴν προσθήκη τοῦ ἐξωνάρθηκα, τοῦ νοτίου παρεκκλησιοῦ καθὼς καὶ γιὰ τὸ διάκοσμο τοῦ ναοῦ, ποὺ περιλαμβάνει ἐξαίρετα ψηφιδωτὰ καὶ τοιχογραφίες. Ἐπίσης ἔδωσε στὴ Μονὴ τῆς Χώρας σημαντικὴ περιουσία, ἔχτισε νοσοκομεῖο καὶ ἐδώρησε σ’ αὐτὴν ἀξιόλογη συλλογὴ βιβλίων του. Κοιμήθηκε τὸ Μάρτιο τοῦ 1332 μ.Χ. καὶ ἐκεῖ ἐτάφη. Μιὰ ψηφιδωτὴ εἰκόνα τοῦ τελευταίου ἀνακαινιστὴ τῆς Μονῆς τῆς Χώρας Θεόδωρου Μετοχίτη ἱστορήθηκε πάνω ἀπὸ τὴ μεγάλη θύρα, ἀπὸ τὴν ὁποία εἰσέρχεται κάποιος ἀπὸ τὸ νάρθηκα στὸν κυρίων ναό. Σ’ αὐτὴ στέκεται ὁ Θεόδωρος Μετοχίτης προσφέροντας τὸν ναὸ στὸν ἔνθρονο Ἰησοῦ. Σ’ αὐτὴ τὴ ψηφιδωτὴ εἰκόνα ἀναγράφεται «ΙΣ ΧΣ ἡ χώρα τῶν ζώντων» καὶ «Ὁ κτίτωρ Λογοθέτης τοῦ Γενικοῦ Θεόδωρος Μετοχίτης».

(συνεχίζεται)

Η ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Γ΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

        Ἡ Μονὴ τῆς Χώρας ἱδρύθηκε τὸν 3^ο αἰῶνα, ἀλλὰ κατὰ καιροὺς ὑπέστη καταστροφές. Τὸ 6^ο αἰῶνα ἐπὶ αὐτοκράτορα Ἰουστινιανοῦ ὁ ἅγιος Θεόδωρος ἀνιδρύει τὴ Μονή. Τὸ καθολικὸ τότε, ὅπως διηγεῖται ὁ Νικηφόρος Γρηγορᾶς ἦταν ἐπίμηκες στὸ σχῆμα. Κάποιες ἄλλες πηγὲς φέρουν ὡς ἱδρυτὴ τῆς Μονῆς τὸν γαμπρὸ τοῦ αὐτοκράτορα Φωκᾶ (7^ος αἰῶνας) Κρίσπο. Ὅμως πάλιν μέσα στοὺς αἰῶνες ἡ Μονὴ ὑπέστη καταστρφές. Τὸ 1077-1081 μ.Χ. ἡ πεθερὰ τοῦ Ἀλεξίου Α΄ Κομνηνοῦ Μαρία Δούκαινα ἔκτισε τὸ ναό, στὴ θέση παλαιοτέρων κτισμάτων, ποὺ χρονολογοῦνται τὸν 6^ο καὶ 9^ο αἰώνα. Τὸ 1120 μ.Χ. ὁ Ἰσαάκιος Κομνηνός, τρίτος γιὸς τοῦ βυζαντινοῦ αὐτοκράτορα Ἀλεξίου Α΄ Κομνηνοῦ, ἐπισκεύασε τὴ Μονὴ τῆς Χώρας, μετὰ ἀπὸ σοβαρὴ φθορά, πιθανῶς ἐξ αἰτίας σεισμοῦ.

(συνεχίζεται)

Η ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ B΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Προσωπογραφία: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

        Ὁ Συμεὼν Μεταφραστὴς διηγεῖται τὸ μαρτύριο τοῦ ἁγίου Βαβύλα, ὁ ὁποῖος ἐπὶ αὐτοκράτορα Μαξιμιανοῦ τὸ 298 μ.Χ. στὴ Νίκαια ἔλαβε δι’ ἀποκεφαλισμοῦ τὸν στέφανο τοῦ μαρτυρίου. Κάποιοι χριστιανοὶ λοιπὸν πῆγαν τὴ νύχτα καὶ μετέφεραν μὲ πλοῖο τὰ ὁστὰ τοῦ μάρτυρος μαζὶ μὲ κάποιους ἄλλους μάρτυρες, οἱ ὁποῖοι μαρτύρησαν μαζὶ μὲ τὸν ἅγιο Βαβύλα στὴν Κωνσταντινούπολη. Τὰ λείψανα τῶν μαρτύρων τὰ ἐνεταφίασαν «ἔξω τοῦ τείχους τῆς πόλεως κατὰ τὸ βόρειον μέρος, ὅπου εἶναι μοναστήριον Χώρα ὀνομαζόμενον». Παρὼν στὸν ἐνταφιασμὸ τῶν λειψάνων τῶν μαρτύρων ἦταν καὶ ὁ «τῆς σεβασμίας μονῆς τῆς χώρας» ἱερομόναχος Κορνήλιος. Μαζὶ μὲ τὸν ἐν λόγῳ ἱερομόναχο ἀσφαλῶς οἱ πιστοί, οἱ ὁποῖοι ἀνεκόμισαν τὰ λείψανα τῶν μαρτύρων, ἦλθαν σὲ μυστικὴ συνεννόηση.

(συνεχίζεται)

Η ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Α΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Ἡ Μονὴ τῆς Χώρας ὑπῆρξε ἕνα ἀπὸ τὰ ἀρχαιότερα ἑλληνοχριστιανικὰ μοναστήρια στὴν Κωνσταντινούπολη. Στὰ τουρκικὰ ὀνομάζεται Καχριὲ Τζαμί. Εἶναι σημαντικὴ τόσο γιὰ τὴ ἀρχαιολογική της ἀξία ὅσο καὶ γιὰ τὰ θαυμάσια ψηφιδωτά, τὰ ὁοῖα κοσμοῦν τὸ καθολικὸ τῆς Μονῆς. Ἐτιμᾶτο στὸ ὄνομα τοῦ Σωτήρα Χριστοῦ τοῦ Ζωοδότη.

        Ὀνομάστηκε Χώρα, διότι κτίστηκε σὲ πεδιάδα ἔξω τῶν χερσαίων τειχῶν τοῦ Κωνσταντίνου, ὅπου παλαιότερα ὑπῆρχε ναός, λίγα βήματα απὸ τὴν Κερκόπορτα. Βρισκόταν κοντὰ στὸ ἀνάκτορο ποὺ ὀνομαζόταν «Τὰ Κύρου». Ὅταν ὁ Θεοδόσιος Β΄ ἔχτισε τὰ νέα τείχη τῆς Κωνσταντινούπολης, ἡ Μονὴ διατήρησε τὴν ὀνομασία τῆς «Μονὴ τῆς Χώρας», παρόλον ὅτι βρισκόταν στὸν περίβολο τῶν ὀχυρώσεων. Ὁ Φραντζῆς ἀναφερόμενος στὴν Μονή, τὴν ὀνομάζει Μονὴν τοῦ Ζωοδόχου, καλουμένην τῆς χώρας.

(συνεχίζεται)

ΔΙΚΑΙΟΙ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ, Ο προφήτης Μωυσής ΣΤ΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Κατὰ τὴν γνωριμία τῶν ἀποστόλων μὲ τὸν Κύριο, ὁ Φίλιππος φαίνεται ὅτι γνώριζε καλὰ τὶς γραφές, διότι βρίσκει τὸν Ναθαναὴλ καὶ τοῦ λέγει ὅτι ἐκεῖνον γιὰ τὸν ὁποῖο ἔγραψε ὁ Μωυσῆς στὸν νόμο καὶ τὸν ὁποῖο προανήγγειλαν οἱ προφῆτες τὸν βρήκαμε καὶ εἶναι ὁ Ἰησοῦς ὁ γιὸς τοῦ Ἰωσὴφ ἀπὸ τὴ Ναζαρέτ[1].

Κατὰ τὴν μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου ἐμφανίζονται ὁ προφήτης Μωυσῆς καὶ ὁ προφήτης Ἠλίας καὶ συνομιλοῦσαν μὲ τὸν Κύριο. Ὁ Πέτρος μάλιστα φαίνεται ὅτι ἀναγνωρίζει τοὺς δύο προφῆτες, διότι προτείνει στὸν Κύριο νὰ κάνουν ἐπὶ τοῦ ὄρους Θαβὼρ τρεῖς σκηνές, μία γιὰ τὸν Κύριο, μία γιὰ τὸν Μωυσῆ καὶ μία γιὰ τὸν Ἠλία[2]. Ὁ πρωτομάρτυς καὶ ἀρχιδιάκονος Στέφανος ἀναφέρει μεταξὺ ἄλλων στὴν ἀπολογία του στὸ συνέδριο τῶν ἀρχιερέων ὅτι ὁ Μωυσῆς ἦταν δυνατὸς «ἐν λόγοις καὶ ἐν ἔργοις», δηλαδὴ ἦταν δυνατὸς σὲ λόγους συνετοὺς καθὼς καὶ σὲ δράση κοινοφελῆ γιὰ τὴν Αἴγυπτο[3].

Στὴν ἀκολουθία τοῦ ὄρθρου καὶ συγκεκριμένα στὸν Κανόνα, οἱ πρῶτες δύο ᾠδὲς εἶναι ποιήματα τοῦ προφήτη Μωυσῆ. Στὴν η΄ ᾠδὴ τοῦ Κανόνα τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου πρὸς τὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο, ὁ ὑμνωδὸς ἀναφέρει ὅτι ὁ Μωυσῆς κατενόησε τὸ μεγάλο μυστήριο τοῦ τόκου τῆς Θεοτόκου διὰ μέσου τῆς βάτου, ἡ ὁποία καιγόταν ἀλλὰ δὲν καταφλεγόταν.

Ἡ μνήμη τοῦ θεόπτη Μωυσῆ τιμᾶται στὶς 4 Σεπτεμβρίου καθὼς ἐπίσης καὶ κατὰ τὴν Κυριακὴ τῶν Προπατόρων.

---

[1] Βλ. Ἰω. α΄ 46.

[2] Βλ. Ματθ. ιζ΄ 1 καὶ ἑξ.

[3] Βλ. Πράξ. ζ΄ 1 καὶ ἑξ.

ΔΙΚΑΙΟΙ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ, Ο προφήτης Μωυσής E΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Σκίτσο: Χριστόδουλος Βασιλειάδης)

Ὁ Μωυσῆς ἔζησε κατὰ πᾶσαν πιθανότητα κατὰ τὸν 13^ο π.Χ. αἰώνα, ἐπὶ Φαραὼ Ραμεσσῆ (1298-1232). Συνδύαζε εὑρεία μόρφωση, ἐμπειρία στὴ ζωή, βαθιὰ πίστη στὸν Θεὸ καὶ στὴν ἀποστολὴ τοῦ λαοῦ του, πραότητα καὶ ταπείνωση καθὼς καὶ χαρακτῆρα ἀδαμάντινο καὶ ἀκέραιο[1]. Στὴν Παλαιὰ Διαθήκη ὁ Μωυσῆς ἀναφέρεται σὰν δοῦλος τοῦ Θεοῦ, μέγιστος προφήτης, μοναδικὸς μεσίτης πρὸς τὸν Θεὸ καὶ νομοθέτης. Στὴ Σοφία Σειρὰχ ὁ Μωυσῆς ἀναφέρεται ὡς ἠγαπημένος ὑπὸ Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων[2].

Στὴν Καινὴ Διαθήκη ὁ προφήτης Μωσῆς μνημονεύεται ὀγδόντα φορές. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ἀναφέρει ὅτι ὁ Μωυσῆς εἶναι κατήγορος τῶν Ἰουδαίων, διότι δὲν ἐπίστεψαν στὰ λόγια του. Ἐὰν ἐπιστεύαν στὸν Μωυσῆ, τότε θὰ ἐπίστευαν καὶ στὸν Κύριο, διότι οἱ προφητεῖες τοῦ Μωυσῆ ἀναφέρονται στὸν Κύριο[3]. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἐγκωμιάζει τὴν πίστη τῶν γονέων τοῦ Μωυσῆ, οἱ ὁποῖοι δὲν φοβήθηκαν τὴν προσταγὴ τοῦ Φαραώ, νὰ θανατώνεται κάθε ἀρσενικὸ βρέφος τῶν Ἑβραίων, ἀλλὰ κράτησαν τὸ παιδὶ κοντά τους γιὰ τρεῖς μῆνες.

(συνεχίζεται)

---

[1] Βλ. Παναγιώτη Ἰ. Μπρατσιώτη, Μωυσῆς, ΘΗΕ, τ. 9, στ. 284.

[2] Βλ. Σοφία Σειράχ, με΄ 1.

[3] Βλ. Ἰω. ε΄ 46.

ΔΙΚΑΙΟΙ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ, Ο προφήτης Μωυσής Δ΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Σκίτσο: Χριστόδουλος Βασιλειάδης)

Προχωρώντας μέσα στὴν ἔρημο, ἔφτασαν στὸ ὅρος Σινᾶ, ὅπου παρέλαβε τὸν «Δεκάλογο», δηλαδὴ τὶς δέκα ἐντολὲς καθὼς ἐπίσης καὶ κάποιες ἄλλες πολιτικὲς διατάξεις, τὶς ὁποῖες κατέγραψε στὸ βιβλίο τῆς Διαθήκης[1]. Ὁ Μωυσῆς μερίμνησε ἀκόμη καὶ γιὰ κατασκευὴ πρόχειρου καὶ φορητοῦ ἱεροῦ, ποὺ ὀνομάστηκε «Σκηνὴ τοῦ Μαρτυρίου». Ὁ Μωυσῆς θεωρεῖται ἐπίσης ὁ συντάκτης τῆς Πεντατεύχου[2]. Μέσα στὴν ἔρημο οἱ ἱσραηλῖτες ἔζησαν σαράντα χρόνια. Ἐκεῖ ἀντιμετώπισαν μεγάλους κινδύνους, καὶ πολλὲς στερήσεις, ἀλλὰ μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ ξεπερνοῦσαν τὶς δυσκολίες. Τελικὰ ὁ Μωυσῆς μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ καθὼς καὶ τοῦ πιστοῦ του συνεργάτη, Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ, κατόρθωσε νὰ καταλάβῃ τὴν πέραν τοῦ Ἰορδάνου χώρα. Ὅμως λόγῳ τοῦ ὅτι ὁ Μωυσῆς δυσπίστησε πρὸς τὸν Θεό, τιμωρήθηκε καὶ αὐτός, μαζὶ μὲ τὶς ἄνω τῶν εἴκοσι χρόνων γενεὲς νὰ μὴ εἰσέλθουν στὴ γῆ τῶν πατέρων τους, δηλαδὴ στὴν γῆ τῆς ἐπαγγελίας. Ἔτσι ὁ Μωϋσῆς εἶδε ἀπὸ μακριὰ - ἀπὸ τὸ ὄρος Ναβαΰ- τὴν γῆ τῆς ἐπαγγελίας, καὶ ἐκεῖ ἀπέθανε σὲ ἠλικία 120 χρόνων.

(συνεχίζεται)

---

[1] Ἔξ. ιθ΄.

[2] Γένεσις, Ἔξοδος, Λευϊτικόν, Ἀριθμοί, Δευτερονόμιον.