Κυριακή 31 Ιουλίου 2022

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ IΔ΄.

Μαρία Χατζηνικολάου

Φιλόλογος

(Σκίτσο: Χριστόδουλος Βασιλειάδης)

Τα στοιχεία που προσδιορίζουν τις έννοιες της ομορφιάς και της λεβεντιάς ως αρετών του ελληνισμού, - ωραίος και λεβέντης ως Έλλην - η ιερότητα των συμβόλων, η μυστική επικοινωνία με τις υπερφυσικές δυνάμεις και τα στοιχεία της φύσης, η βιωματική ταύτιση ζωής και ελευθερίας, απ’ όπου απορρέει η αξιοπρέπεια του θανάτου. Όλα αυτά δεν θα μπορούσαν ν’ αποδοθούν με πιο λιτό, πυκνό και δραματικό τρόπο, απ’ ότι στα κλέφτικα τραγούδια.

Τα ρεμπέτικα τραγούδια περιέκλειαν τις πολιτιστικές τάσεις που εξελίσσονταν στα αστικά κέντρα. Στηρίζονται στις παμπάλαιες μουσικές ρίζες των αρχαίων τρόπων, των βυζαντινών ήχων και των αραβοπερσικών Μακαμιών. Δημιούργησαν τις δικές τους βάσεις, εξωτερικεύονταν με τα δικά τους μουσικά όργανα, εκφράζοντας τις χαρές και τις λύπες του αστικού πληθυσμού. Από την άλλη, η βαυαρόπληκτη μερίδα της ελληνικής κοινωνίας, πιθηκίζοντας τον δυτικό τρόπο ζωής, έβλεπε ως καρκίνωμα το ανατολίτικο παρελθόν της. Όμως, ο δυτικός τρόπος ζωής με την καθιστική, κλασσική μουσική δωματίου, δεν είχε καμιά σχέση με την ψυχοσύνθεση του Έλληνα, του ήλιου και της θάλασσας, των ανοικτών οριζόντων, του γαλάζιου, που ήθελε να εκφράσει το ενστικτώδες διονυσιακό του στοιχείο, που συνεπαίρνεται ολόκληρος στο χορό και στο τραγούδι και δονείται, σαν τον Αλέξη Ζορμπά του Νίκου Καζαντζάκη.

(συνεχίζεται)

Παρασκευή 29 Ιουλίου 2022

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ IΓ΄.

Μαρία Χατζηνικολάου

Φιλόλογος

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Όπως αναφέρει ο Αλέξης Πολίτης: «Με τα κλέφτικα αναζωογονήθηκε η ποίηση και η μουσική του Έθνους. Κι αν η λογοτεχνία ενός Έθνους μαραζώσει, το Έθνος ατροφεί και παρακμάζει. Κι αυτό όχι γιατί χαμηλώνει η στάθμη του πολιτισμού, αλλά γιατί μαραζώνουν αντίστοιχα οι αρετές, που η ποίηση ανασύρει από την ψυχή του λαού και τις πραγματώνει. Το όραμα της λευτεριάς άστραψε σε αρματολούς και κλέφτες, από την πάλη τους με τον εχθρό. Ο δημοτικός ποιητής εμβόλιασε την ποίηση με το όραμα αυτό. Ευτύχησε να τονώσει τη λαχτάρα της λευτεριάς και να της δώσει μορφή. Ανέσυρε από την ψυχή του τη λευτεριά και την έφερε στ’ αυτιά της κοινωνίας του».

(συνεχίζεται)

Πέμπτη 28 Ιουλίου 2022

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ IB΄.

Μαρία Χατζηνικολάου

Φιλόλογος

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Κι όμως στα 400 πέτρινα χρόνια της πιο πικρής σκλαβιάς των Ελλήνων, η μουσική και η ποίηση του Έθνους όχι μόνο δεν έσβησε, αλλά αναζωογονήθηκε με τα κλέφτικα τραγούδια, που εκτελούνταν είτε μόνο φωνητικά από έναν τραγουδιστή Κλέφτη, είτε με τη συνοδεία οργάνων, που έπαιζαν οι Κλέφτες ερασιτέχνες μουσικοί. Τα κύρια όργανά τους ήταν αυτά που είχαν ρευστό ήχο (οι λύρες), τα έγχορδα νυχτά (το λαούτο και οι ταμπουράδες) και τα κρουστά (το ντέφι και το νταούλι). Το κλέφτικο τραγούδι ακολουθεί τις μορφολογικές προδιαγραφές των αρχαίων και βυζαντινών κεχυμένων ωδών, που η μελωδική τους γραμμή εξελίσσεται ελεύθερα κατά τον ρυθμό, αναπτύσσοντας μεγάλη ποικιλία μελισματικών στοιχείων.

(συνεχίζεται)

Τετάρτη 27 Ιουλίου 2022

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ IΑ΄.

Μαρία Χατζηνικολάου

Φιλόλογος

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Το ρεμπέτικο τραγούδι (δηλαδή το αστικό δημοτικό τραγούδι) έδωσε ένα ταίριασμα της ελληνικής μελωδικής σκέψης με την αρμονία της Δύσης, ενώ με το έντεχνο λαϊκό τραγούδι και με τα λαϊκά ορατόρια, ο Χατζιδάκις, ο Θεοδωράκης, ο Μαρκόπουλος, ο Ξαρχάκος και άλλοι συνεχιστές τους έδωσαν τη μεγάλη νεοελληνική ποίηση στο στόμα του λαού.

Τα μουσικά όργανα είναι για τους Έλληνες η πηγή εκπόρευσης της μουσική τους παιδείας, ήταν δε ποικίλα: πνευστά, κρουστά, έγχορδα, που απέδιδαν όλων των ειδών τις μουσικές τους συνθέσεις. Τα τύμπανα, οι διάφοροι τύποι αυλών, οι λύρες, οι κιθάρες, ο κανών (το ψαλτήρι) η ύδραυλις, που κατασκεύασε ο Κτησίβιος τον 3° αι. π.Χ., η πανδουρίς η τρίχορδος, που μεταβλήθηκε στη θαμπούρα του Διγενή Ακρίτα και στην ταμπούρα του Ρήγα Φεραίου και στον μπουζουκοταμπουρά του Μακρυγιάννη. Στα τραγούδια του Ρήγα βλέπουμε ένα γνήσιο τροβαδούρο, που ξανάπιασε το νήμα μιας μακραίωνης παράδοσης και με τη μουσική και το λόγο ενέπνευσε στους σύγχρονους του την αρετήν και την τόλμην «που θέλει η ελευθερία» ώστε να μην καταντήσουμε, ως ελληνισμός, σαν τους Ποσειδωνιάτες του Καβαφικού ποιήματος;

«Την γλώσσαν την ελληνική οι Ποσειδωνιάτες

εξέχασαν τόσους αιώνες ανακατεμένοι

με Τυρρηνούς και με Λατίνους και άλλους ξένους.

Το μόνο που τους έμεινε προγονικό

ήταν μια ελληνική γιορτή με τελετές ωραίες

με λύρες και με αυλούς, με αγώνες και στεφάνους.

Κι είχαν συνήθειο προς το τέλος της γιορτής

τα παλαιά έθιμα να διηγούνται

και τα ελληνικά ονόματα να ξαναλένε

που μόλις πια τα καταλάβαιναν ολίγοι.

Και πάντα μελαγχολικά τελείωνε η γιορτή τους.

Γιατί θυμούνται που κι αυτοί ήταν Έλληνες

Ιταλιώται έναν καιρό κι αυτοί

και τώρα πώς ξέπεσαν, πώς έγιναν

να ζουν και να μιλούν βαρβαρικά

βγαλμένοι, ω συμφορά, από τον ελληνισμό»!

Τρίτη 26 Ιουλίου 2022

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ I΄.

Μαρία Χατζηνικολάου

Φιλόλογος

(Σκίτσο: Χριστόδουλος Βασιλειάδης)

Τον 8° μ.Χ. αιώνα γεννήθηκε το ακριτικό τραγούδι (αι ωδαί των τα άκρα προνοουμένων) το οποίο στηρίχτηκε στις ίδιες μουσικές κλίμακες και αρμονίες των αρχαίων τρόπων και των βυζαντινών ήχων. Διατηρήθηκε ως το 1300 μ.Χ. και αποτέλεσε τη μαγιά για το μετέπειτα κλέφτικο δημοτικό τραγούδι. Τα κυριότερα μουσικά όργανα των μεταβυζαντινών χρόνων ήταν το κανονάκι (ο αρχαίος πυθαγόρειος κανών), το σαντούρι, το λαούτο, το ταμπούρι (η αρχαία πανδουρίς), η λύρα, το νέϋ (καλαμένιος αυλός), το ταμπούρι με δοξάρι, το μπεντίρ (αρχαίο τύμπανο), το ντέφι και τα νάκαρα.

Η ελληνική μουσική παιδεία ξαπλώθηκε στη Δύση, από την πρώιμη ρωμαϊκή εποχή. Όμως οι Δυτικοί δεν αντιλήφθηκαν εντελώς την τροπική μουσική των Ελλήνων και κατέληξαν στα πενιχρά αποτελέσματα των δύο ήχων, μινόρε και ματζόρε, καθιερώνοντας την πολυφωνία, ενώ οι Έλληνες παρέμειναν μονοφωνικοί σε όλη τη διάρκεια της μουσικής τους παράδοσης.

(συνεχίζεται)

Δευτέρα 25 Ιουλίου 2022

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Θ΄.

Μαρία Χατζηνικολάου

Φιλόλογος

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Οι εφτά νότες της μεταβυζαντινής μουσική πα, βου, γα, δη, κε, ζω, νη στηρίζονται στην αρχαία μουσική, η δε ηχητική τους είναι η μουσική εκφορά των 7 πρώτων γραμμάτων του ελληνικού αλφαβήτου. Δηλαδή, ΠΑ (Α), ΒΟΥ (Β), ΓΑ (Γ), ΔΗ (Δ), ΚΕ (Ε), ΖΩ (Ζ), ΝΗ (Η).

Ακόμα και τους τερετισμούς, που οι βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν στην εκκλησιαστική μουσική, τους πήραν από τους αρχαίους. Το τερερέμ είναι άσημη λέξη, όπως αναφέρει ο Ησύχιος: «Τερετίσματα εισίν ωδαί απατηλαί, τα της κιθάρας κρούματα, τα των τεττίγων άσματα».

Υπάρχει άρρηκτη σχέση και δεσμός μεταξύ της αρχαίας, της βυζαντινής και της δημώδους λαϊκής μουσικής, αφού τον τόνο και το ύφος, το ήθος και τις κλίμακες, την παρασημαντική και το ρυθμό, τα έδινε ο ίδιος ο ελληνικός λαός, που ουδέποτε έχασε τον ειρμό του και την πολιτιστική του μουσική παράδοση μέσα στους αιώνες.

(συνεχίζεται)

Κυριακή 24 Ιουλίου 2022

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Η΄.

Μαρία Χατζηνικολάου

Φιλόλογος

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Οι εθνικομουσικολόγοι Κουρτ Σακς και Γιαπ Κουνστ διαπιστώνουν ότι η μουσική παράδοση των Ελλήνων, από την εποχή του Κυκλαδικού πολιτισμού, του Μινωικού, των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων, έχει φτάσει ως τις Ινδίες και μέσω αυτής επηρέασε τη μουσική παράδοση της Κίνας και της Ιαπωνίας. Οι δε λεγόμενοι απόγονοι του Αλεξάνδρου, Καλάς, διατηρούν ζωντανή την αρχαία ελληνική μουσική παράδοση σε χώρες, όπως το Πακιστάν.

Η αρχαιοελληνική μουσική γραφή θα εγκαταλειφθεί σταδιακά τον 4° αι. μ.Χ. και θα στηριχθεί στη λογική των προσωδιακών συμβόλων, δηλαδή των τόνων. Οι τρόποι και οι κλίμακες των αρχαίων μετονομάσθηκαν από τους βυζαντινούς μελωδούς σε ήχους. Δηλαδή οι αρχαίοι τρόποι Δώριος, Λύδιος, Φρύγιος, Μιξολύδιος, Αιολικός, Υπολύδιος, Ιωνικός και Υποφρύγιος σε αντίστοιχους ήχους: πρώτος, δεύτερος, τρίτος, τέταρτος, πλάγιος, βαρύς κλπ. Στους πιο πάνω τρόπους, κλίμακες και ήχους στηρίχθηκαν οι λαϊκοί δρόμοι του δημοτικού μας τραγουδιού και του αστικού λαϊκού, του ρεμπέτικου.

(συνεχίζεται)

Σάββατο 23 Ιουλίου 2022

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Z΄.

Μαρία Χατζηνικολάου

Φιλόλογος

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Ο Πίνδαρος ύμνησε τον Ασκληπιό, που θεράπευε όλες τις ασθένειες με τραγούδια, ενώ ο Θεόφραστος χρησιμοποιούσε φρύγιες μελωδίες, για να επικουφίζει τα άλγη. Η πολύ γνωστή ρήση του Πλάτωνα «ουδαμού γαρ κινούνται μουσικής τρόποι άνευ πολιτικών νόμων των μεγίστων» υπονοεί σαφέστατα ότι η Μουσική μπορούσε να μεταβάλει, ακόμη, και τους Νόμους της Πολιτείας.

Οι θεωρητικές μουσικές σχολές των αρχαίων Ελλήνων ήταν τρεις, όπως εκφραζόντουσαν μέσω του Πυθαγόρα, του Αριστόξενου και του Κλαύδιου Πτολεμαίου.

Από αναφορά του Πλάτωνα, στους Νόμους, μαθαίνουμε ότι οι αρχαίοι Έλληνες γνώριζαν την πολυφωνία, την οποία ονόμαζαν ετεροφωνία. Όμως δεν θεωρούσαν πρέπον να ασκούν τα παιδιά τους σ’ αυτήν. Προτιμούσαν την ταυτοφωνία φωνών και οργάνων, όπως ισχύει σήμερα στην εκκλησιαστική και δημοτική μας μουσική παιδεία.

(συνεχίζεται)

Παρασκευή 22 Ιουλίου 2022

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΤ΄.

Μαρία Χατζηνικολάου

Φιλόλογος

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Η λέξη Μουσική, που πέρασε σ’ όλες τις γλώσσες του κόσμου (music, musica) προέρχεται από την αρχαιοελληνική ρίζα -μω, που σημαίνει ερευνώ, ζητώ να μάθω, απ’ όπου προέρχονται και οι λέξεις μύστης και μυστήριο. Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης αναφέρει ότι οι Μούσες ονομάστηκαν έτσι από το μυείν ανθρώπους, ενώ άλλοι σύγχρονοί του αναφέρουν ότι η λέξη Μούσα ταυτίζεται με τη γνώση «επειδή απάσης παιδείας αυτή τυγχάνει αιτία».

Ο Απόλλωνας, Θεός της Μουσικής και της Μαντικής, δια του Μαντείου του ρύθμιζε την πολιτική ζωή των αρχαίων Ελλήνων. Ήταν, επίσης, πατέρας του Ασκληπιού και ως εκ τούτου διακρίνουμε τη στενή σχέση μεταξύ Μουσικής και Ιατρικής, αφού η χρήση της Μουσικής ήταν συχνή κατά τις εγκοιμήσεις στα αρχαία Ιερά, όπου εδίδοντο συνταγές για θεραπείες ψυχικών ασθενειών- μια μέθοδος μουσικοθεραπείας.

(συνεχίζεται)

Πέμπτη 21 Ιουλίου 2022

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ E΄.

Μαρία Χατζηνικολάου

Φιλόλογος

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Κλίμακες, μελωδίες, ρυθμοί, χορός και μουσικά όργανα έχουν διαφυλάξει στους αιώνες το ύφος και το ήθος μιας φυλής, το δε τρίπτυχο ποίηση-μουσική-χορός είναι ταυτόσημα με την ίδια την υπόσταση της ελευθερίας μας. Με το τραγούδι ο Έλληνας πλάθει τη γλώσσα του και σωματοποιεί τους ρυθμούς της, ακολουθώντας με τα βήματα και με ολόκληρο το κορμί του τις διαστάσεις, που αποκτούν οι λέξεις, όταν αποκαλυφθεί η μουσικότητά τους.

Τα τρία κύρια συστατικά της Μουσικής: Μελωδία - Αρμονία - Ρυθμός, τα συναντούμε σήμερα παγκόσμια με τις ελληνικές τους ονομασίες: Melody-Harmony-Rhythm. Αλλά και η ίδια η αρχαία γλώσσα είχε έμφυτη μουσικότητα. Το ίδιο το ελληνικό αλφάβητο, εκτός από τις ιδιότητές του, για την παραγωγή λέξεων και μαθηματικών ακολουθιών (αφού τα γράμματα του ήταν και αριθμοί) χρησιμοποιούμενο όρθιο, αναποδογυρισμένο ή υπερφορτωμένο συνιστούσε 1620 συνολικά μουσικολογικά σημεία, δηλαδή νότες, ώστε οι πρόγονοί μας δια του λόγου τραγουδούσαν και διά του τραγουδιού μιλούσαν. Ο Διονύσιος ο Αλικαρνασέας επισημαίνει: «Και μέλος έχουσιν αι λέξεις και ρυθμόν και μεταβολήν, ώστε η ακοή τέρπεται τοις μέλεσιν, ήδεται τοις ρυθμοίς, ασπάζεται τας μεταβολάς».

(συνεχίζεται)

Τετάρτη 20 Ιουλίου 2022

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Δ΄.

Μαρία Χατζηνικολάου

Φιλόλογος

(Σκίτσο: Χριστόδουλος Βασιλειάδης)

Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν οι πρώτοι που ανύψωσαν τη Μουσική από το πρωτόγονο και εμπειρικό στάδιο και την ανήγαγαν σε επιστήμη. Ήταν μια από τις τρεις επιστήμες, τις απαραίτητες για την πνευματική και ψυχική ισορροπία του ανθρώπου: Φιλοσοφία - Μαθηματικά - Μουσική. Έρευνες μεγάλων μουσικολόγων, λαογράφων, ιστορικών και κοινωνιολόγων απέδειξαν την αδιάσπαστη παρουσία και συνέχεια του ελληνισμού στο χώρο και στο χρόνο. Οι μελέτες τους έχουν φωτίσει μια πλουσιότατη μουσική ιστορία, που ξεκινά από τον αυλό του 5.600 π.Χ., προτού ακόμα κατέλθουν τα ελληνικά φύλα, όπως ανακάλυψε ο καθηγητής Χουρμουζιάδης στο Διασπηλιό της Καστοριάς. Περνάει από τον Κυκλαδικό πολιτισμό, τον κλασικό, τον ελληνιστικό, το βυζαντινό και φτάνει ως εμάς.

(συνεχίζεται)

Τρίτη 19 Ιουλίου 2022

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Γ΄.

Μαρία Χατζηνικολάου

Φιλόλογος

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Στη δωρική πόλη του Άργους η θέση των γυναικών βρισκόταν σε ψηλό επίπεδο. Κατά τον 7° αι. Π.Χ., στην εποχή του Τυράννου Φείδωνα, η υπεροχή του Άργους ήταν εμφανής. Από την αρχή η Σπάρτη και το Άργος ήρθαν σε αντιπαράθεση, για την επιβολή τους στις λοιπές πελοποννησιακές πόλεις. Και καθώς η Σπάρτη εξελισσόταν σε στρατοκρατική πολιτεία, υπέταξε τους Μεσσηνίους, ταπείνωσε την Τεγέα και αφού νίκησε με το βασιλιά Κλεομένη, το 510 π.Χ. τους Αργείους, προχωρούσε να κυριεύσει την πόλη τους. Μια σπουδαία ποιήτρια, Αργίτισσα, η Τελέσιλλα, γνωστή στο πανελλήνιο για τα μελικά, μουσικά της ποιήματα, σε ιωνικό τετράμετρο, με τροχαϊκή κατακλείδα,(μερικά διέσωσε ρ Στοβαίος στο Ανθολόγιό του) ξεσήκωσε, με την ένθερμη μουσική της και τους στίχους της, τις γυναίκες του Άργους, οι οποίες οπλίστηκαν με επικεφαλής την ίδια και προχώρησαν κατά του εχθρού, που πλησίαζε. Ο βασιλιάς Κλεομένης, όταν είδε τις Αργίτισσες να βαδίζουν εναντίον του, σκέφτηκε πως αν τις νικούσε, θα ήταν άδοξη νίκη, γιατί η σπαρτιατική φάλαγγα θα νικούσε γυναίκες. Αν πάλι έχανε τη μάχη, τότε η ντροπή της ήττας θα συνοδευόταν από το όνειδος ότι νικήθηκε από γυναίκες. Κι έτσι υποχώρησε. Οι Αργείοι, δείχνοντας την ευγνωμοσύνη τους, έστησαν άγαλμα προς τιμήν της, που την έδειχνε να φορά κράνος, ενώ στα πόδια της ήταν σκορπισμένα τα μελικά της ποιήματα.

(συνεχίζεται)

Κυριακή 17 Ιουλίου 2022

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Β΄.

Μαρία Χατζηνικολάου

Φιλόλογος

(Σκίτσο: Χριστόδουλος Βασιλειάδης)

Οι επιστημονικές μελέτες και έρευνες Ελλήνων και ξένων διαπιστώνουν ότι η ομιλούμενη σήμερα ελληνική γλώσσα είναι απόγονος της γλώσσας του Ομήρου, της Σαπφώς, των τραγικών και του Πλάτωνα. Η δε Μουσική έρχεται αδιάσπαστη δια των αιώνων από τον Ορφέα, τον Αρχίλοχο, τον Πυθαγόρα, τον Αριστοξένη, τον Πτολεμαίο, τον Ιωάννη Δαμασκηνό, τον Ιωάννη Κουκουζέλη, από τους ανώνυμους δημοτικούς δημιουργούς των παραδοσιακών τραγουδιών, ως τον Μάρκο Βαμβακάρη.

Το τραγούδι για τους Έλληνες δεν αντιπροσωπεύει μόνο μια μουσική φόρμα, αλλά είναι πάνω απ’ όλα σύμβολο. Είναι σημείο αναφοράς για τη μνήμη, την καταγωγή, είναι εργαλείο αυτογνωσίας και στοιχείο ταυτότητας, κώδικας επικοινωνίας και κινητήρια δύναμη για πράξη ελευθερίας.

(συνεχίζεται)

Σάββατο 16 Ιουλίου 2022

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Α΄.

Μαρία Χατζηνικολάου

Φιλόλογος

(Σκίτσο: Χριστόδουλος Βασιλειάδης)

«Επεί πέπρακται παν τό τού Θεού καλώς,

χωρώμεν ήδη παϊδες είς τά των σοφών

 διδασκαλεία, μουσικής παιδεύματα...

μοχθητέον, ώ παϊδες, ώς άν μήτ’ απαιδεύτων βροτών

δοκώμεν είναι, καποδημούσης μητρός»

Ο Σοφοκλής μας παροτρύνει, από χαμένη τραγωδία του:

«Αφού καλά έχουν γίνει όλα, που αναφέρονται στο Θεό, ας προχωρήσουμε πλέον, παιδιά, στα σχολεία των σοφών, στην παιδεία που προσφέρουν οι Μούσες. Ας μοχθήσουμε, για να μην εμφανιζόμαστε ως αμόρφωτοι άνθρωποι, προ παντός όταν απουσιάζει η μητέρα μας».

Η Μουσική των Ελλήνων, δημιουργημένη από τον επώνυμο ή ανώνυμο ποιητή- μουσουργό και που έρχεται από τα βάθη των αιώνων, ως αέναο δυναμικό γίγνεσθαι, κοινωνικοποίησε το Έθνος μέσα σε μια συγκεκριμένη εθνική παράδοση, υφαίνοντας από γενιά σε γενιά, μέσα από τον στίχο, τους ηρωισμούς, τις χαρές, τα βάσανα, τις πίκρες και όλα τα στοιχεία, που συνοδεύουν την ύπαρξή μας, εδώ και χιλιάδες χρόνια. Μια διαλεκτική του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος, που ηχεί τις φωνές των προγόνων μας και που, κατά τη διαπίστωση του Ελβετού εθνομουσικολόγου Μπω Μποβύ «η ομαλή εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας και μουσικής δεν διακόπτεται ποτέ».

(συνεχίζεται)

Παρασκευή 15 Ιουλίου 2022

Η ΥΜΝΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ E΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη
(Σκίτσο: Χριστόδουλος Βασιλειάδης)

Ὁ πιὸ γνωστὸς καὶ ἀγαπητὸς σὲ ὅλους ἀναστάσιμος ὕμνος εἶναι τὸ «Χριστὸς ἀνέστη ἐν νεκρῶν, θανάτῳ θάνατον πατήσας καὶ τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι ζωὴν χαρισάμενος»[1]. Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ἀναστήθηκε, ἀφοῦ κατέβηκε καὶ δίδαξε στοὺς νεκρούς, καταπατώντας μὲ τὸ θάνατό Του τὸ θάνατο, καὶ σὲ ὅσους βρίσκονταν σὲ τάφους χάρισε τὴν ἀληθινὴ ζωή. Μὲ τὸ ὀξύμωρο σχῆμα[2] «θανάτῳ θάνατον πατήσας» ὁ μελῳδὸς δείχνει τὸν τρόπο, μὲ τὸν ὁποῖο ἔσωσε ὁ Κύριος τὸν ἄνθρωποˑ διὰ τοῦ θανάτου Του. Αὐτὸς ὁ ἐξαίρετος ὕμνος ἀποτελεῖ τὸν θριαμβευτικὸ παιάνα τῆς μεγαλύτερης νίκης ὅλων τῶν ἐποχῶν. Γιὰ νὰ ἀναλυθοῦν τὰ πυκνὰ νοήματα τοῦ ὕμνου αὐτοῦ θὰ χρειαζόντουσαν τόμοι ὁλόκληροι.



[1] Βλ. ὄρθρος Κυριακῆς τοῦ Πάσχα.

[2] Βλ. καὶ στὴν ὑμνολογία τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου τὸ ὀξύμωρο ἐφύμνιο τῶν χαιρετισμῶν «Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε».

(συνεχίζεται)

Πέμπτη 14 Ιουλίου 2022

Η ΥΜΝΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ Δ΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη
(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Τὸ χαρμόσυνο αὐτὸ γεγονὸς τῆς ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία τὸ ἑορτάζει ἀνὰ τοὺς αἰῶνες μὲ μεγάλη καὶ ξεχωριστὴ λαμπρότητα. Μεγάλοι ποιητές, ὑμνογράφοι καὶ μελῳδοί, ὅπως ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς καὶ ὁ Ρωμανὸς ὀ Μελῳδὸς συνέθεσαν ὕμνους ἀφθάστου μεγαλείου καὶ ποιητικῆς ἀξίας. Ὁ μὲν Ρωμανὸς ὁ Μελῳδὸς συνέθεσε τὸ κοντάκιο τῆς ἑορτῆς, ἐνῷ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς τὸν κανόνα τῆς ἀναστάσιμης ἀκολουθίας τοῦ ὄρθρου.

(συνεχίζεται)

Τετάρτη 13 Ιουλίου 2022

Η ΥΜΝΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ Γ΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη
(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη

Μέσα στὴν ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία βλέπουμε ὅτι τὸ Πάσχα εἶναι ἡ ἀρχαιότερη χριστιανικὴ ἑορτή. Οἱ Ἑβραῖοι κατὰ τὴν ἡμέρα αὐτὴ θυμόντουσαν τὴν ἀπελευθέρωση τῶν προγόνων τους ἀπὸ τὴν Αἰγυπτιακὴ αἰχμαλωσία. Ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία στὸ πέμπτο στῖχο τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως θυμίζει στοὺς πιστοὺς τὸ γεγονὸς τῆς ἀναστάσεωςˑ «καὶ ἀναστάντα τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ κατὰ τὰς Γραφάς». Σύμφωνα μὲ τὴ βιβλικὴ καὶ πατερικὴ θεολογία, τὸ μυστήριο τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ δευτέρου προσώπου τῆς Ἁγίας Τριάδος ἐκπληρώνεται σταδιακὰ καὶ προοδευτικὰ μὲ τὴ Γέννηση τοῦ Κυρίου, τὴ διδασκαλία καὶ τὰ θαύματα Του καὶ κορυφώνεται μὲ τὰ ἄχραντα Πάθη καὶ τὴν ζωηφόρο Ἀνάσταση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.

(συνεχίζεται)

Τρίτη 12 Ιουλίου 2022

Η ΥΜΝΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ B΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη
(Σκίτσο: Χριστόδουλος Βασιλειάδης)

Ὅμως δὲν ὠφέλησε μόνο τοὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἁγίους ἀγγέλους. Σήμερα, ὅπως χαρακτηριστικὰ ἀναφέρονται διαχρονικὰ πολλὰ τροπάρια, ἔγινε σωτηρία στὸν κόσμο τόσο στὸν ὁρατό, ὅσο καὶ στὸν ἀόρατο. Πῶς ὅμως πρέπει νὰ θεωρηθῇ αὐτὴ ἡ σωτηρία τῶν ἀγγέλων;

Μετὰ τὴν πτώση τοῦ ἑωσφόρου καὶ τοῦ τάγματός του, οἱ ἄγγελοι ἔγιναν δυσκίνητοι στὸ κακὸ καὶ δὲν μποροῦσαν νὰ σκεφθοῦν τὴν ἁμαρτίαˑ ὅμως δὲν εἶχαν ἀποκτήσει ἀτρεψία. Μὲ τὴν ἀνάσταση τοῦ Κυρίου οἱ ἄγγελοι ἀπέβαλαν αὐτὴ τὴ δυσκινησία καὶ ἀπέκτησαν τὴν ἀτρεψία, δηλαδὴ νὰ μὴν μποροῦν νὰ μεταβληθοῦν πρὸς τὸ κακό. Εἶναι καὶ αὐτὸ ἕνα δῶρο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ πρὸς τοὺς ἀγγέλους. Τὴν ἀτρεψία τὴν ἀπέκτησαν οἱ ἄγγελοι ὄχι ἀπὸ τὴ φύση τους, ἀλλὰ ἀπὸ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ. Οἱ ἅγιοι ἄγγελοι, λόγῳ τοῦ ὅτι εἶναι φιλόθεοι καὶ φιλάνθρωποι, χαίρονται καὶ συνεορτάζουν καὶ αὐτοὶ κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς Ἀναστάσεως. Αὐτὸ σημειώνει ἐμφαντικὰ καὶ τὸ τροπάριο, ποὺ ψάλλεται στὴν ἀρχὴ τῆς ἀναστάσιμης ἀκολουθίας «Τὴν Ἀνάστασίν σου Χριστὲ Σωτήρ, ἄγγελοι ὑμνοῦσιν ἐν οὐρανοῖςˑ καὶ ἡμᾶς τοὺς ἐπὶ γῆς καταξίωσον ἐν καθαρᾷ καρδίᾳ σὲ δοξάζειν»[1].



[1] Αὐτὸ τὸ τροπάριο ὀνομάζεται καὶ «Καλὸς Λόγος» ἢ «ὁ Λόγος τῆς Ἀναστάσεως». Εἶναι στιχηρὸ ἀναστάσιμο τῶν ἀποστίχων τοῦ πλ. Β΄ ἤχου καὶ τὸ βρίσκουμε στὴν Ὀκτώηχο (ἢ Παρακλητική).

(συνεχίζεται)

Δευτέρα 11 Ιουλίου 2022

Η ΥΜΝΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ Α΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη
(Σκίτσο: Χχριστόδουλου Βασιλειάδη)

«Νῦν πάντα πεπλήρωται φωτός, οὐρανός τε καὶ ἡ γῆ, καὶ τὰ καταχθόνια»[1]


Τὸ Πάσχα[2] εἶναι ἡ μεγαλύτερη, ἡ σημαντικότερη καὶ ἡ κορυφαία ἑορτὴ τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας. Δι’ αὐτοῦ νικήθηκε τὸ κράτος τοῦ θανάτου, τοῦ διαβόλου καὶ τῆς ἁμαρτίας. Τὸ σῶμα τοῦ Κυρίου ἑνωμένο μὲ τὴν θεότητά Του νίκησε τὸ θάνατο, ἐνῷ ἡ ψυχὴ τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἑνωμένη πάλιν μὲ τὴ θεότητα Του νίκησε τὸν ᾍδη. Μὲ τὴν ἀνάστασή του ὁ Κύριος προξένησε χαρὰ καὶ εὐφροσύνη στοὺς ἀνθρώπους, ἀφοῦ αὐτὴ ἔγινε ἡ ἀπαρχὴ τῆς δικῆς μας ἀναστάσεως καὶ ὁ θριαμβος τῆς ζωῆς.

Ὅμως δὲν ὠφέλησε μόνο τοὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἁγίους ἀγγέλους. Σήμερα, ὅπως χαρακτηριστικὰ ἀναφέρονται διαχρονικὰ πολλὰ τροπάρια, ἔγινε σωτηρία στὸν κόσμο τόσο στὸν ὁρατό, ὅσο καὶ στὸν ἀόρατο. Πῶς ὅμως πρέπει νὰ θεωρηθῇ αὐτὴ ἡ σωτηρία τῶν ἀγγέλων;



[1] Τροπάριο τρίτης ᾠδῆς κανόνα Πάσχα.

[2] Τὸ Πάσχα στὰ ἑβραϊκὰ ὀνομάζεται «Πεσάχ», καὶ σημαίνει διάβαση.

(συνεχίζεται)

Κυριακή 10 Ιουλίου 2022

Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ ΤΟΥ Δ΄ ΑΙΩΝΟΣ Z΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη
(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Ὅμως ὁ ναὸς κάηκε μετὰ ἀπὸ σαράντα χρόνια ἀπὸ τὴν ἵδρυσή της. Πυρπολήθηκε τὴν 20η Ἰουνίου τοῦ 404.Χ. ἐπὶ αὐτοκράτορος Ἀρκαδίου, ἀπὸ ὁπαδοὺς τοῦ ἱεροῦ Χρυοστόμου, οἰ ὁποῖοι ἐλέγοντο Ἰωαννίτες ἢ Ξυλοκεράτοι. Στὸν ναὸ ἔμειναν μόνοι οἱ ἐξωτερικοὶ τοῖχοι. Ὁ ναὸς ἀνοικοδομήθηκε ξανά, μετὰ ἀπὸ ἔντεκα χρόνια ἐπὶ αὐτοκάτορα Θεοδοσίου Β΄. Τὰ ἐγκαίνια τελέστηκαν τὴν 10η Ὀκτωβρίου τοῦ ἔτους 415.

Σάββατο 9 Ιουλίου 2022

Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ ΤΟΥ Δ΄ ΑΙΩΝΟΣ E΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη
(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Γύρω στὸ 360 ἐμφανίστηκαν στὴν Ἐκκλησία αἱρετικὲς θέσεις περὶ τῆς ὑποστάσεως τοῦ τρίτου προσώπου τῆς Ἁγίας Τριάδας. Κύριοι ἐκφραστὲς αὐτῶν τῶν ἀπόψεων ὑπῆρξαν οἱ Μακεδονιανοὶ καὶ οἱ Ἀπολιναριστές. Αὐτοὶ ὀνομάστηκαν πνευματομάχοι. Μὲ τὸ ἴδιο προσωνύμιο ὀνομάστηκαν καὶ οἱ ἀρειανόφρονες, οἱ ὁποῖοι ἐκτὸς ἀπὸ τὸ ὅτι θεωροῦσαν τὸν Υἱὸ ὡς κτίσμα, θεωροῦσαν κτίσμα καὶ τὸ Ἅγιο Πνεύμα. Ἔτσι ἡ Σύνοδος συνέταξε τὰ τελευταῖα πέντε ἄρθρα τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως, μὲ τὰ ὁποῖα διατράνωναν τὴν Θεότητα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἡ Α΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος συνέταξε τὰ πρῶτα ἑπτὰ ἄρθρα τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως. Ὃ

Ὁλόκληρο τὸ Σύμβολο τῆς πίστεως ὀνομάστηκε Σύμβολο τῆς Νικαίας - Κωνσταντινουπόλεως.

(συνεχίζεται)

Παρασκευή 8 Ιουλίου 2022

    Σήμερα το πρωί εκοιμήθη ο αγαπητός φίλος Παναγιώτης Τελεβάντος. Ευχόμαστε ο Κύριος, τον οποίο σε όλη του τη ζωή ελάτρευε και υπηρέτησε, να τον αναπαύσει εν σκηναίς δικαίων και εν κόλποις του Αβραάμ συναριθμήσαι.

Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ ΤΟΥ Δ΄ ΑΙΩΝΟΣ Δ΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη
(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Ἡ Β΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος πραγματοποιήθηκε μέσα στὸν ναὸ τῆς Ἁγίας Σοφίας τὸ 381μ.Χ. Συγκλήθηκε ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα Θεοδόσιο, μετὰ ἀπὸ προτροπὴ τοῦ Μελετίου Ἀντιοχείας, ὀνομάζεται δὲ ἡ πρώτη σύνοδος τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Στόχος της ἦταν ἡ εἰρήνευση στὴν Ἐκκλησία, καθὼς καὶ ἡ ἐπίλυση τῶν θεολογικῶν καὶ διοικητικῶν προβλημάτων, τὰ ὁποία ὑπῆρχαν τότε στὴν Ἐκκλησία. Μετὰ τὴν Α΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τὸ 325, ὑπῆρξαν ἐντάσεις καὶ θεολογικὲς ἔριδες μὲ θέμα τὴν ὑπόσταση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Οἱ διαμάχες αὐτὲς κράτησαν περισσότερο ἀπὸ πενήντα χρόνια. Παράλληλα συνεχιζόταν ἡ ἀμφισβήτηση τῆς ὁμοουσίου ὑποστάσεως τοῦ Υἱοῦ μὲ τὸν Πατέρα. Ἔτσι ἡ Σύνοδος αὐτὴ ξεκαθάρισε τελεσίδικα τὰ θέματα, ποὺ ἀνεφύησαν μὲ τὴν ἀρειανικὴ διαμάχη στὴν ἀνατολικὴ ρωμαϊκὴ αὐτοκρατορία. Ἔτσι μετὰ τὴ Β΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, καμμιὰ ἄλλη σύνοδος δὲν ἀσχολήθηκε μὲ τὸ θέμα τῆς θεότητας τοῦ δευτέρου προσώπου τῆς Ἁγίας Τριάδας.

(συνεχίζεται)

Πέμπτη 7 Ιουλίου 2022

Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ ΤΟΥ Δ΄ ΑΙΩΝΟΣ Γ΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη
(Σκίτσο: Χριστόδουλος Βασιλειάδης)

Ἡ πρώτη αὐτὴ ἐκκλησία, σύμφωνα μὲ τὰ πρότυπα τῶν ἄλλων σύγχρονων ἀνεγερθέντων χριστιανικῶν ναῶν, πρέπει νὰ εἶχε τὸν τύπο τῆς Βασιλικῆς. Ἀποτελεῖτο ἀπὸ ἕνα αἴθριο, μὲ φιάλη ἐξαγιασμοῦ, νάρθηκα καὶ κυρίως ναό. Ἦταν τρίκλιτη καὶ μᾶλλον μὲ γυναικωνίτη. Ὡς προσκτίσματα εἶχε δύο περίκεντρα κτίσματα, τὸ σκευοφυλάκιο καὶ τὸ βαπτιστήριο. Κατὰ πᾶσαν πιθανότητα ὁ ναὸς πρέπει νὰ ἦταν ξυλόστεγος, δηλαδὴ μὲ ξύλινα κεραμίδια, σύμφωνα μὲ τὰ πρότυπα τῶν ναῶν τῆς τότε ἐποχῆς. Οἱ τοῖχοι τοῦ κεντρικοῦ κλίτους μᾶλλον πρέπει νὰ ἦταν ὑπερυψωμένοι, ἔτσι ὥστε νὰ φωτίζεται τὸ ἐσωτερικὸ τοῦ κτιρίου. Τὸ κεντρικὸ κλῖτος κατέληγε στὸ βάθος στὴν ἀψίδα τοῦ ἱεροῦ.

(συνεχίζεται)

Τετάρτη 6 Ιουλίου 2022

Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ ΤΟΥ Δ΄ ΑΙΩΝΟΣ Β΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη
(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Ὁ αὐτοκράτορας Κώνσταντας ἔφερε πολλὰ ἀναθήματα, ἀπὸ χρυσὸ καὶ ἄργυρο, ἀμφίθυρα χρυσᾶ καὶ βαρύτιμα παραπετάσματα στις πύλες. Σύμφωνα μὲ μιὰ μαρτυρία τοῦ Κεδρηνοῦ κατετέθησαν στὸν ναὸ τὰ λείψανα τῶν μαρτύρων Παμφίλου, Θεοδούλου, Πορφυρίου καὶ Παύλου. Τὰ λείψανα αὐτὰ τὰ ἔφεραν ἀπὸ τὴν Ἀντιόχεια. Τὸ ὄνομα τῆς Ἁγίας Σοφίας ὁ ναὸς τὸ ἔλαβε μεταγενέστερα, γιὰ νὰ ὑποδηλώσῃ τὸ δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδας, τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ.

(συνεχίζεται)

Τρίτη 5 Ιουλίου 2022

Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ ΤΟΥ Δ΄ ΑΙΩΝΟΣ Α΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

        Ἡ Ἁγία Σοφία ἢ Ἁγιὰ Σοφιὰ (λατινικά: Sancta Sophia Sancta Sapientia), γνωστὴ καὶ ὡς Ναὸς τῆς Ἁγίας τοῦ Θεοῦ Σοφίας, εἶναι χριστιανικὸς ναός, ὁ ὁποῖος βρίσκεται σὲ περίοπτη θέση στὴν Κωνσταντινούπολη. Γιὰ μᾶς τοὺς Ἕλληνες ἐνσαρκώνει τὸ σύμβολο τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας. Προτοῦ ἱδρυθῇ αὐτὸ τὸ ἐξαίρετο μνημεῖο, στὴν ἴδια ἀκριβῶς θέση, εἶχαν ἀνεγερθῆ δύο καθεδρικοὶ ναοὶ τῆς Νέας Ρώμης. Ὁ πρῶτος ναὸς ἀνεγέρθηκε ἀπὸ τὸν γιὸ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, Κώνσταντα, ἀφοῦ ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος δὲν μπόρεσε νὰ ἐκπληρώσῃ τὴν ἐπιθυμία του νὰ κτίσῃ ἕνα ναὸ ἀντάξιο τῆς νέας πρωτεύουσας τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας. Ὅμως ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἔθεσε τὰ θεμέλια τοῦ ναοῦ τὸ 324μ.Χ. Ὁ ναὸς αὐτὸς ὀνομάστηκε Μεγάλη Ἐκκλησία, βρισκόταν δὲ ἐπὶ τοῦ πρώτου λόφου τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ σὲ μικρὴ ἀπόσταση ἀπὸ τὸ Μέγα Παλάτιον καὶ τὸν Ιππόδρομο τῆς πόλεως. Τὰ ἐγκαίνια τοῦ ναοῦ τελέστηκαν στὶς 15 Φεβρουαρίου τοῦ 360μ.Χ. μὲ κάθε μεγαλοπρέπεια.

(συνεχίζεται)

Θα θέλαμε να πληροφορήσουμε τους αναγνώστες μας ότι

το τεύχος 127 του περιοδικού Ορθόδοξη Μαρτυρία

έχει αναρτηθεί στο διαδίκτυο στην διεύθυνση

www.orthodoximartyria.com

Δευτέρα 4 Ιουλίου 2022

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ (Διδακτορική Διατριβή) «ΤΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ» Ι΄.

Μαρία Χατζηνικολάου

Φιλόλογος

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Συγχαίρουμε θερμά τον κ. Χριστόδουλο Βασιλειάδη για το διδακτορικό αυτό πόνημα, το οποίο ανασύρει από την ιστορική μνήμη το εξαίρετο αυτό μοναδικό έργο του Οικονόμου Χαραλάμπους, συμβάλλοντας έτσι στην κατίσχυση και την επιβεβαίωση του αξιώματος ότι το νησί μας διατήρησε την αυθεντικότητα και γνησιότητα της βυζαντινής μουσικής παράδοσης.

Κυριακή 3 Ιουλίου 2022

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ (Διδακτορική Διατριβή) «ΤΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ» Θ΄.

Μαρία Χατζηνικολάου

Φιλόλογος

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Η Βυζαντινή Μουσική είναι μονοφωνική και κατ’ εξοχήν φωνητική, οπότε αποκρούεται η χρήση μουσικών οργάνων, γι’ αυτό το σημαντικότερό της στοιχείο είναι ο λόγος. Όργανό είναι μόνο η φωνή. Είναι θρησκευτική μουσική με θεολογικό περιεχόμενο, καθώς και με΄σο μόρφωσης των πιστών με διδακτικό χαρακτήρα. Έχει ευγένεια, βάθος, εσωτερικότητα, μεγαλοπρέπεια με μυσταγωγικό πνευματικό χαρακτήρα, δοξαστική αλλά και προσευχητική.

(συνεχίζεται)

Σάββατο 2 Ιουλίου 2022

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ (Διδακτορική Διατριβή) «ΤΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ» Η΄.

Μαρία Χατζηνικολάου

Φιλόλογος

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Στην ομηρική Κύπρο, την παραδοσιακά μουσικόφιλη ήταν ανεπτυγμένη «η Λυδία Αρμονία» και οι «Έλυμοι Αυλοί». Στα βυζαντινά χρόνια αναπτύχθηκε στο νησί μας η βυζαντινή μουσική και μετά τη μικρασιατική καταστροφή επικράτησε το σεμνό πατριαρχικό ύφος, ώστε να διεκδικούμε σήμερα σημαντική θέση ανά το πανελλήνιο για την αυθεντικότητα της βυζαντινής μας μουσικής παράδοσης. Ήδη η ουνέσκο έχει εντάξει στην άϋλη πολιτιστική κληρονομιά της τη βυζαντινή μουσική.

(συνεχίζεται)

Παρασκευή 1 Ιουλίου 2022

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ (Διδακτορική Διατριβή) «ΤΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ» Z΄.

Μαρία Χατζηνικολάου

Φιλόλογος

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

    Οι 7 νότες της μεταβυζαντινής μουσικής, πα, βου, γα, δη, κε, ζω, νη στηρίζονται στην αρχαία μουσική, η δε ηχητική τους είναι η μουσική εκφορά των 7 πρώτων γραμμάτων του ελληνικού αλφαβήτου (ΠΑ) Α (ΒΟΥ) Β (ΓΑ) Γ (ΔΗ) Δ (ΚΕ) Κ (ΖΩ) Ζ (ΝΗ) Η.

  Άρρηκτη σχέση και δεσμός υπάρχει μεταξύ της αρχαίας, της βυζαντινής και της δημώδους λαϊκής μουσικής, αφού τον τόνο, το ύφος, το ήθος, τις κλίμακες, την παρασημαντική, το ρυθμό, τα έδινε ο ίδιος ο ελληνικός λαός, που ουδέποτε έχασε τον πολιτιστικό μουσικό ειρμό του μέσα στους αιώνες.

(συνεχίζεται)