Τετάρτη 29 Σεπτεμβρίου 2010

Μερικές σκέψεις για το κυπριακό τραγούδι
στο διαγωνισμό της Eurovision

Χριστόδουλος Βασιλειάδης

(Το άρθρο αυτό γράφτηκε για το τραγούδι της Κύπρου στον διαγωνισμό της Eurovision το 2005)

Ακούσαμε με πολλή χαρά τη νίκη της Ελλάδας στο φετεινό διαγωνισμό της Eurovision. Όντως της αξίζουν τα συγχαρητήρια, διότι το τραγούδι της ήταν από κάθε άποψη άψογο. Ήταν όμως αναμενόμενο ότι το τραγούδι της Κύπρου θα έπαιρνε μια από τις τελευταίες θέσεις στο διαγωνισμό. Και εξηγούμαι:
Κάποιος που γνωρίζει καλά μουσική, ξέρει ότι για να καταστεί επιτυχία ένα τραγούδι πρέπει ο συνθέτης να ακολουθήσει συγκεκριμένα ρυθμικά, μελωδικά και αρμονικά μοτίβα. Δυστυχώς το κυπριακό τραγούδι δεν πληρούσε ούτε καν στοιχειωδώς τις προδιαγραφές αυτές, για να μπορούσε να επιτύχει μια από τις πρώτες θέσεις στο διαγωνισμό. Έπρεπε όμως αυτοί που επέλεξαν το συγκεκριμένο τραγούδι για να εκπροσωπήσει τον τόπο μας να γνώριζαν μερικά απαραίτητα πράγματα περί μουσικής και συνθέσεως.
Ένας συνθέτης μπορεί κάποιες στιγμές να γράψει τραγούδια που να μπορούν να γίνουν επιτυχίες ενώ κάποιες άλλες στιγμές να γράψει τραγούδια που να είναι καταδικασμένα σε αποτυχία. Δεν συνεπάγεται όμως ότι πρέπει απαραίτητα όλα τα τραγούδια του να είναι ικανά να γίνουν επιτυχία. Πρέπει όμως να έχει το «γνώθι σ’ αυτόν» και η κριτική επιτροπή να μπορεί να διακρίνει, από μουσικής πάντα απόψεως, πότε ένα τραγούδι μπορεί να στεφθεί με επιτυχία ή πότε ένα τραγούδι είναι καταδικασμένο σε αποτυχία.
Σίγουρα όλοι οι παράγοντες, στίχος, χορογραφία, προβολή του τραγουδιού κλπ. παίζουν σημαντικό ρόλο και πρέπει να τους δίνουμε την ανάλογη σημασία αλλά, κατά την ταπεινή μου γνώμη, το σημαντικότερο ρόλο τον παίζει η μουσική και η δομή, όσον αφορά τη σύνθεση, του τραγουδιού.
Εάν παρακολουθήσει και μελετήσει κάποιος τα πλείστα των τραγουδιών, τα οποία έχουν επιτύχει, όχι μόνο στη Eurovision αλλά γενικότερα στο χώρο της μουσικής, θα διαπιστώσει ότι όλα είναι πολύ καλά μελετημένα και εμπνευσμένα από απόψεως συνθέσεως αλλά και εμπνευσμένα ώστε να γίνονται αποδεκτά στις καρδιές του ακροατηρίου. Και ακολουθούν, πάντοτε μέσα στην ελευθερία που έχει ο συνθέτης, συγκεκριμένες μορφές και δομές, οι οποίες είναι ικανές να προδιαγράψουν την επιτυχία του τραγουδιού.
Αυτά τα λίγα γράφονται καλόπιστα και προς προβληματισμό των αρμοδίων.

Τρίτη 28 Σεπτεμβρίου 2010

ΑΝΙΚΑΝΗ Η ΚΡΑΤΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ (ΡΙΚ)

Χριστόδουλος Βασιλειάδης

(Το άρθρο αυτό αναφέρεται σε εκπομπή, η οποία μεταδόθηκε πριν λίγους μήνες από το κρατικό κανάλι, "το συζητάμε").

Δυστυχώς για μια ακόμη φορά βρισκόμαστε μπροστά σε μια αστοχία του ΡΙΚ. Ο όρος αστοχία είναι ο πιο επιεικής, που μπορέσαμε να βρούμε. Θέματα, τα οποία ανήκουν στο παρελθόν και έχουν διχάσει για χρόνια τους ελληνοκυπρίους, αναζωπυρώνονται με τον πιο φρικιαστικό τρόπο μπροστά στα μάτια μας ξανά. Και φυσικά αναφερόμαστε στην εκπομπή της Ειρήνης Χαραλαμπίδου «το συζητάμε», η οποία τιτλοφορείται «Το εκκλησιαστικό πραξικόπημα» και η οποία προβλήθηκε την περασμένη Δευτέρα. Ποια όμως σκοπιμότητα εξυπηρετεί αυτή η αναζωπύρωση; Ασφαλώς ο μόνος λόγος, τον οποίο εξυπηρετεί είναι να διχάζει τους ελληνοκυπρίους και να ξαναφέρνει στη μνήμη μας ζοφερές μέρες διχασμού.

Όμως ευτυχώς οι νέοι άνθρωποι δεν ακολουθούν αυτή την κατεύθυνση και βλέπουν πάντοτε «προς τα εμπρός» και όχι προς τα πίσω. Αποτελεί αναχρονισμό, ο οποίος εξυπηρετεί κάποια συμφέροντα, το να ανατρέχουμε στο παρελθόν και να προσπαθούμε να υποδαυλίσουμε διχόνοια μεταξύ των ελληνοκυπρίων, τη στιγμή που το εθνικό μας θέμα βρίσκεται στην πιο κρίσιμη φάση.

Καλούμε όλους τους ελληνοκυπρίους να μη ακολουθούν τη παράλογη λογική της κρατικής ραδιοτηλεόρασης και να παραμερίσουν και περιθωριοποιήσουν τα στοιχεία που διασπούν την ενότητα του λαού. Καλούμε τους νέους ανθρώπους και σε όσους έχουν απομείνει ίχνη από πατριωτισμό να κλείσουν τα αυτιά τους στην στείρα και άγονη παρελθοντολογία και να κοιτάξουν «προς τα εμπρός». Το τι έχει γίνει στο παρελθόν είναι ήδη καταγραμμένο και θα έλθει η ιστορική επιστήμη καθώς και το εκκλησιαστικό κανονικό δίκαιο να το αξιολογήσει. Δυστυχώς η κρατική τηλεόραση με τις εκπομπές που κάνει, το μόνο που εξυπηρετεί είναι να υποδαυλίζει τις διχόνοιες του παρελθόντος και να τις αναζωπυρώνει.

Είμαστε σίγουροι ότι τους νέους δεν τον εκφράζουν τέτοιου είδους χαμηλής ποιότητας εκπομπές και ότι τις περιθωριοποιεί μέσα στη συνείδησή του. Καλούμε για μια ακόμη φορά την κρατική ραδιοτηλεόραση να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων και να προβάλει επιτέλους τα στοιχεία εκείνα που ενώνουν τους ελληνοκυπρίους και όχι αυτά που τους διχάζουν. Είμαστε σίγουροι ότι η απάντηση των νέων ανθρώπων σ’ αυτή την εκπομπή είναι η περιφρόνηση.

Δευτέρα 27 Σεπτεμβρίου 2010

ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ
Διδάκτωρ Θεολογίας – Μουσικός

Η συνέντευξη αυτή δημοσιεύτηκε πριν λίγα χρόνια στην εφημερίδα Αντίλογος

-  Είναι η μουσική τελικά «μια πόλη μαγική»;

Η μουσική καταρχήν είναι μια Διεθνής Παγκόσμια γλώσσα.  Για όσους μπορούν να ζήσουν μέσα στη μαγεία της μουσικής τότε ναι, θα μπορούσαμε να πούμε ότι, η μουσική ασκεί μια μαγεία πάνω σε αυτόν που την ακούει.  Για έναν βεβαίως  καθηγητή μουσικής καταντά τελικά μια καθημερινότητα αφού η ενασχόλησή του με την μουσική παίρνει τον περισσότερο χρόνο της μέρας κι έτσι καταντά μια ρουτίνα.   Για έναν συνθέτη όμως η μουσική είναι ζήτημα ζωής. Ο συνθέτης έχει χρόνο που μπορεί να συνθέτει, οπόταν έχει έμπνευση και έχει χρόνο που αδυνατεί να συνθέτει λόγω ελλείψεως εμπνεύσεως ή κορεσμού.

- Πώς βλέπεις την κλασική μουσική να αναπτύσσεται και να επιβιώνει σήμερα στην Κύπρο;

-  Είναι γεγονός ότι σχεδόν ένα μέλος κάθε οικογένειας ασχολείται με την μουσική στην Κύπρο και κυρίως με το πιάνο.  Οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας της Κύπρου, βοηθούν σε αρκετά μεγάλο βαθμό ούτως ώστε να πραγματοποιούνται συναυλίες με σολίστες απ’ όλο τον κόσμο.  Πρέπει όμως σιγά σιγά να αρχίσει να αντιλαμβάνεται και το ευρύ κοινό την σημασία και αξία της κλασικής μουσικής και να παρακολουθεί συναυλίες ή εκδηλώσεις κλασικής μουσικής ή ακόμη και να συμμετέχει σε διάφορα συγκροτήματα ως μέλος διαφόρων ορχηστρικών συνόλων. 

-  Εσείς ως συνθέτης και ερμηνευτής – πιανίστας, πώς έχετε συμβάλει στην άνοδο του μουσικού επιπέδου και κριτηρίου στην Κύπρο;

-  Καταρχήν, έχω παρακολουθήσει ανώτερα μαθήματα πιάνου στο Λονδίνο με Παγκοσμίου φήμης πιανίστες. Όλη αυτή την εμπειρία που απέκτησα καθώς και τα προσωπικά βιώματα από την καθημερινή μελέτη, τα έχω καταγράψει σε ένα βιβλίο μου που ονομάζεται «Εκ δεξιών και εξ αριστερών το πιάνο».
Σ’ αυτό περιγράφεται με κάθε λεπτομέρεια  το τι πρέπει να προσέξει ένας μαθητής του πιάνου και ποιους κινδύνους πρέπει να αποφύγει ούτως ώστε να φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα, δηλαδή να γίνει ένας ώριμος πιανίστας από όλες τις απόψεις. Το βιβλίο έχει μεταφραστεί και είναι έτοιμο να εκδοθεί και στα Αγγλικά.  Επίσης έχω συγγράψει και εκδώσει θεωρία της Μουσικής και έχω συνθέσει πολλά έργα για πιάνο και βιολί και τα οποία έχουν εκδοθεί ή βρίσκονται υπό έκδοση.
 Πριν αρκετά χρόνια επίσης, μια ομάδα καθηγητών και μια προχωρημένη μαθήτρια πήγαμε στο  Holstebro της Δανίας όπου πραγματοποιήσαμε μία συναυλία.  Σ’ αυτήν, εκτός από τα έργα κλασικής μουσικής εκτελέσαμε και δικές μου συνθέσεις. Το κρατικό Ωδείο του Holstebro επίσης, διοργάνωσε και ανώτερα μαθήματα πιάνου στα οποία δίδαξα τους μαθητές του Ωδείου. Ας σημειώσουμε ότι το Ωδείο αυτό είναι από τα μεγαλύτερα της Δανίας με περίπου 1800 μαθητές.
Ως Διευθυντής του Λυρικού Κολεγίου Κύπρου είχαμε οργανώσει δεκάδες συναυλίες με σολίστες απ’ όλο τον κόσμο καθώς και ανώτερα μαθήματα πιάνου.

- Ως συνθέτης έχετε συνεργαστεί με αξιόλογους  Κυπρίους ποιητές…

-  Πράγματι είχα μια εξαίρετη συνεργασία με την ποιήτρια Ρούλα Ιωαννίδου Σταύρου, καθώς και με τον ποιητή Κύπρο Χρυσάνθη.  Αναφορικά με την πρώτη συνεργασία μελοποίησα μερικά από τα ποιήματα της Ρούλας Ιωαννίδου Σταύρου και εκείνη ταυτόχρονα έγραψε στοίχους σε δικές μου μελωδίες.
Αποτέλεσμα αυτής της συνεργασίας ήταν να εκδώσουμε από κοινού ένα βιβλίο που φέρει τον τίτλο «Μνήμες Αναδυόμενες».  Το πρώτο τραγούδι μάλιστα απ’ αυτή την συλλογή που φέρει τον τίτλο «Το καράβι της Κερύνειας» έλαβε μια από τις πρώτες θέσεις σε Παγκόσμιο Διαγωνισμό στην Αμερική. Αυτό το τραγούδι επίσης, το ερμηνεύει και η χορωδία «Αγωνιστική Κύπρος» στο ψηφιακό δίσκο που έχει κυκλοφορήσει που φέρει τον τίτλο «Για την πίστη και την πατρίδα».
Έχω μελοποιήσει επίσης παιδικά ποιήματα του Κύπρου Χρυσάνθη τα οποία έχουν τραγουδηθεί από χορωδίες και έχουν εκδοθεί σε περιοδικό. 
Θεωρώ όμως ως την πιο αξιόλογη εργασία μου, την μελοποίηση ποιημάτων του αειμνήστου πρώην Ηγουμένου της Ιεράς Μονής Σταυροβουνίου γέροντα Γερμανού. Ο αείμνηστος γέροντας εκτός από την Αγιότητα βίου που τον διέκρινε, πράγμα το οποίο είναι σπάνιο σήμερα, διακρίνετο και για το ταλέντο του στην ποίηση.  Σαν αποτέλεσμα αυτού είχε το να ενορχηστρώσουμε και να εκδώσουμε ένα ψηφιακό δίσκο με τίτλο «Προς Κύριον».

-  Είσαστε μέλος της Βυζαντινής χορωδίας της Ιεράς Μονής Κύκκου. Ως γνωστό η Μονή αυτή έχει αναπτύξει πλούσια δραστηριότητα σε όλους τους τομείς. Μιλήστε μας για αυτήν.

-   Ως μέλος της Βυζαντινής χορωδίας της Ιεράς Μονής Κύκκου και υπεύθυνος για τα ισοκρατήματα του αριστερού χορού, έχουμε δώσει συναυλίες σε όλο τον κόσμο.  Αναφέρομαι στις κυριότερες χώρες όπως, Ιταλία, Ελβετία, Ουγγαρία, Πολωνία, Αμερική κ.α.  Επίσης είχα την γενική επιμέλεια της πρώτης έκδοσης του ψηφιακού δίσκου της χορωδίας της Ιεράς Μονής Κύκκου με τίτλο «Ενιαύσια μελουργήματα». Είμαι επίσης καθηγητής στη σχολή Βυζαντινής Μουσικής της Μονής.  Πιστεύω ότι η Ιερά Μονή Κύκκου, έχει προσφέρει πάρα πολλά σε όλους τους τομείς του πολιτισμού και ιδιαίτερα στην διάσωση και διατήρηση της Βυζαντινής Μουσικής ιδρύοντας την χορωδία της καθώς και την σχολή στην οποία διδάσκεται επαγγελματικά η Βυζαντινή Μουσική.

-  Η Ψαλτική τέχνη είναι ένα διαφορετικό είδος τέχνης.  Μιλήστε μας γι’ αυτή;

- Η Ψαλτική τέχνη είναι ένας διαφορετικός όρος για να ορίσουμε την βυζαντινή μουσική. Αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και μέχρι σήμερα διατηρείται μέσα στην Ορθόδοξη εκκλησία χωρίς σημαντικές αλλαγές.  Αυτό έχει συμβεί εξ’ αιτίας του ότι η εκκλησία δια μέσου των αιώνων διατηρούσε και μεταλαμπάδευε από γενιά σε γενιά την τέχνη αυτή.

-  Έχετε συγγράψει κάποια έργα στο χώρο της Βυζαντινής Μουσικής;

Έχω συγγράψει και συνθέσει διάφορα έργα βυζαντινής μουσικής όπως: «Ο Μεγάλος παρακλητικός κανόνας» σε ακούσματα του Θρασύβουλου Στανίτσα, το οποίο έχουμε εκδώσει και έχει μεγάλη κυκλοφορία στην Κύπρο και Ελλάδα. Επίσης βρίσκεται υπό έκδοση το «Δοξαστάριο», «Μεγάλη Εβδομάδα» καθώς κι ένα θεωρητικό για την Ψαλτική τέχνη. Το τελευταίο βιβλίο διαπραγματεύεται κάποια κεφαλαιώδη θέματα για την ψαλτική τέχνη τα οποία αφορούν κυρίως φτασμένους ψάλτες. Επίσης έχουμε εκδώσει την «Τυπική Διάταξη» των ακολουθιών της εκκλησίας μας.  Αυτό είναι βοήθημα για μαθητές που θέλουν να ασχοληθούν με το τυπικό της εκκλησίας μας.

-  Ποια η σχέση σας με την παραδοσιακή μουσική;

-  Είμαι λάτρης της παραδοσιακής μουσικής και ασχολήθηκα επαγγελματικά μ’ αυτήν.  Διετέλεσα για χρόνια Διευθυντής της Σχολής Παραδοσιακής Μουσικής του Ραδιοτηλεοπτικού Σταθμού «Ο Λόγος». Σ’ αυτήν διδάξαμε παραδοσιακό βιολί, τραγούδι, κλαρίνο κ.α. και οργανώσαμε σεμινάρια για παραδοσιακά όργανα με το συγκρότημα του Αριστείδη Μόσχου.  Είχαμε οργανώσει επίσης διαλέξεις στις οποίες μίλησαν ο Ρος Ντέϊλι και άλλοι. Κάναμε επίσης οπτικογραφήσεις με πρόγραμμα Παραδοσιακά Χριστουγεννιάτικα Κάλαντα απ’ όλο τον Ελληνικό χώρο.

-  Πώς βλέπεις την μουσική παράδοση της Κύπρου σε σχέση με την παράδοση της Ελλάδας και γενικά των Βαλκανικών χωρών;

-  Η Κύπρος έχει πλούσια μουσική παράδοση η οποία συγγενεύει πολύ με την παράδοση της Ελλάδας αλλά και των Βαλκανικών χωρών.  Πολλά παραδοσιακά τραγούδια της Κύπρου βλέπουμε ότι μοιάζουν πολύ με ’κείνα της Ελλάδας και των Βαλκανικών χωρών. Υπήρξαν κάποιοι άνθρωποι οι οποίοι διέσωσαν την παραδοσιακή μουσική της Κύπρου. Ένας μεγάλος μουσικός ο οποίος κατέγραψε την παράδοση αυτή της Κύπρου, ήταν και ο Θεόδουλος Καλλίνικος καθώς και ο Κώστας Ιωαννίδης. Το παραδοσιακό Ελληνικό τραγούδι έχει πολλά έντεχνα ποικίλματα ή λαρυγγισμούς.  Για να μπορεί να εκτελέσει κάποιος ένα τραγούδι παραδοσιακό πρέπει να γνωρίζει σε ποιο σημείο αυτό της μελωδίας πρέπει να κάνει τον λαρυγγισμό ή το τσάκισμα της φωνής.

-  Διετέλεσες επίσης καθηγητής μουσικής στην Μέση εκπαίδευση καθώς και του πιάνου. Ποια εμπειρία αποκόμισες από τη διδασκαλία; Οι μαθητές ανταποκρίνονταν θετικά  στο μάθημα;

-  Διετέλεσα αναπληρωτής καθηγητής σε πολλά σχολεία.  Πάντα είχα ως κριτήριο να προσεγγίζω ξεχωριστά τον κάθε μαθητή.  Πιστεύω ότι, η προσωπική προσέγγιση του κάθε μαθητή και όχι η γενική και αόριστη γνωριμία με τον μαθητή φέρνει θετικά αποτελέσματα.  Είμαι της άποψης ότι στα σχολεία πρέπει οι μαθητές να μαθαίνουν και ένα μουσικό όργανο για να μπορούν να συμμετέχουν σε ορχηστικά σύνολα. Ως καθηγητής του πιάνου προσπαθούσα να διδάσκω τα διάφορα κομμάτια με όσο το δυνατόν πιο πολλή λεπτομέρεια.  Πιστεύω ότι η λεπτομέρεια είναι αυτή που κάνει την τελειότητα.  Ήμουν και είμαι εναντίον του να παίζουν οι μαθητές πιάνο αδέξια και χωρίς να γνωρίζουν την ουσία του οργάνου.  Γι’ αυτό και ήμουν πολύ απαιτητικός.  Αυτό είχε ως αποτέλεσμα πολλοί μαθητές μη μπορώντας να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του μαθήματος να πιέζονται ασφυκτικά και να δακρύζουν. Όμως τα αποτελέσματα ήταν πολύ θετικά. Σήμερα, έχω δεκάδες μαθητές οι οποίοι έχουν τελειώσει σε Πανεπιστήμιο Μουσική και διδάσκουν στην Μέση Εκπαίδευση ή σε Ωδεία.  Επίσης, 5-6 απ’ αυτούς είναι και Διευθυντές Ωδείων.
Οι μαθητές αγαπούσαν το μάθημα και εκτιμούσαν την σωστή διδασκαλία. Θα ήθελα να αναφερθώ και σε ένα μαθητή μου ο οποίος παρά το νεαρό της ηλικίας του είναι ένα μεγάλο ταλέντο και πιστεύω ότι θα εξελιχθεί σ’ έναν διακεκριμένο πιανίστα. Πρόκειται για τον Βασίλη Μιχαήλ ο οποίος στην ηλικία των 13 χρονών άρχισε για πρώτη φορά μαζί μου πιάνο. Μέσα σε 4 μήνες πέρασε το Grade 8 και μετά σε άλλους 5 μήνες πήρε το πτυχίο του. Τώρα, με 2 χρόνια σπουδές ετοιμάζεται για το δίπλωμα.
Έχει πάρει την πιο ψηλή διάκριση που μπορεί να πάρει μαθητής στις εξετάσεις. Δηλαδή, High Hounors.

- Εκτός από Μουσικός είστε και Θεολόγος. Πώς συνδυάζεται η Μουσική με την Θεολογία;

-  Το πτυχίο του πιάνου του είχα πάρει 18 χρονών και μετά σπούδασα Θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.  Η Μουσική κυρίως είναι αυτή που σε βοηθά να εκφράσεις το συναίσθημα σου. Η Θεολογία, ως επιστημονική γνώση, είναι αυτή που σε βοηθά να αναπτύξεις την λογική σου. Η Μουσική είναι Θεολογία. Η γλώσσα των αγγέλων είναι η γλώσσα της μουσικής. Μ’ αυτήν μπορείς να μιλήσεις και να σε καταλάβει ο κάθε άνθρωπος πάνω στον πλανήτη γη. Μέσω της Μουσικής εξωτερικεύεις τον εσωτερικό σου κόσμο. Ακόμη μέσω της Μουσικοθεραπείας θεραπεύονται κάποιες ψυχικές παθήσεις του ανθρώπου. Επομένως με αυτό τον τρόπο και η Μουσική συμβάλει στο σκοπό της Θεολογίας που είναι η τελείωση του ανθρώπου.  Βρίσκομαι στο τέλος των Μεταπτυχιακών μου σπουδών στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Θεού θέλοντος, από τον Σεπτέμβριο αρχίζω την διδακτορική μου εργασία.

-  Εκτός από την τέχνη της Μουσικής έχετε ασχοληθεί και με την τεχνική της Αγιογραφίας. Τι είναι αυτό που σας έχει προσελκύσει κύριε Βασιλειάδη, έτσι ώστε να ασχοληθείτε με την Αγιογραφία.

-  Την Αγιογραφία παρακολούθησα κοντά σε μεγάλους Αγιογράφους στην Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Άγιο Όρος σε ηλικία 18 χρονών.  Φιλοτέχνησα εκατοντάδες εικόνες στην Κύπρο και εξωτερικό. Μία απ’ αυτές είναι και η Παναγία η οποία έχει δακρύσει στο χωριό Μάμμαρι. Επίσης έχω εκδώσει ένα τεύχος το οποίο περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια πως αγιογραφείται από την αρχή μέχρι το τέλος, μια εικόνα.  Πιστεύω ότι για να ασχοληθείς με την τέχνη της εικόνας, πρέπει να είσαι ήρεμος και να μην έχεις άλλες σκοτούρες.  Η Αγιογραφία θέλει συγκέντρωση και ψυχική ηρεμία. Οι παλιοί Αγιογράφοι, προτού αρχίζουν να αγιογραφούν μια εικόνα, έκαναν προσευχή και νήστευαν.  Σήμερα υπάρχουν πολλοί Αγιογράφοι, που με κάθε ευκολία και χωρίς καμιά προετοιμασία,  ζωγραφίζουν εικόνες με μόνο κερδοσκοπικό σκοπό και πολλές φορές κρατώντας το τσιγάρο στο χέρι…

-  Πόσο δύσκολο είναι να ασχοληθεί κάποιος με την Αγιογραφία;

-  Δεν είναι δύσκολο να μάθει κάποιος να ζωγραφίζει εικόνες. Σήμερα μάλιστα υπάρχουν πολλές σχολές στις οποίες κάποιος μπορεί να μάθει Αγιογραφία.  Οι παλιοί Αγιογράφοι βεβαίως, δεν αντίγραφαν τα πρότυπα αλλά τα γνώριζαν απ’ έξω.  Σήμερα, για ευκολία μας, χρησιμοποιούμε την μηχανή προβολής με την οποία προβάλλουμε το πρότυπό μας και ακολούθως ζωγραφίζουμε την εικόνα.  Εάν κάποιος έχει υπομονή, σταθερό χέρι και αντιλαμβάνεται σωστά τις διάφορες αναλογίες τότε μπορεί εύκολα να μάθει Αγιογραφία.  Εάν  μάλιστα έχει και ταλέντο στη ζωγραφική τότε μπορεί να δημιουργήσει αριστουργήματα..

- Πιστεύετε ότι το ταλέντο είναι πάντα απαραίτητο για να πετύχει ο άνθρωπος το σκοπό του;

-  Έχω την πεποίθηση ότι ο άνθρωπος δεν γεννιέται με συγκεκριμένα ταλέντα αλλά με κάποιες άμορφες ροπές ή κλίσεις.  Δηλαδή, ένας άνθρωπος αντιλαμβάνεται με ευκολία τις αναλογίες των σχημάτων.  Κάποιος άλλος αντιλαμβάνεται τους ήχους της Μουσικής, τις αποστάσεις και διάρκειας των φθόγγων. Όταν ο άνθρωπος γεννηθεί τότε το περιβάλλον επιδρά πάνω του καθοριστικά και έτσι τροχιοδρομείται στο να ακολουθήσει μια συγκεκριμένη τέχνη.
Πιστεύω ότι ο άνθρωπος « Είτε είναι είτε γίνεται».  Δηλαδή, ένας άνθρωπος μπορεί να γεννηθεί έχοντας κάποια κλίση σε κάποια συγκεκριμένη τέχνη, μουσική, ζωγραφική κ.τ.λ.  Εάν όμως, ο συγκεκριμένος άνθρωπος δεν έχει την απαιτούμενη κλίση,  βρεθεί όμως στο κατάλληλο περιβάλλον και με τη «σωστή παιδεία», τότε μπορεί να φτάσει σ’ ένα αξιόλογο αποτέλεσμα.  Το πρόβλημα όμως είναι ότι συνήθως ο άνθρωπος δυστυχώς δεν βρίσκεται στο κατάλληλο περιβάλλον και δεν έχει τη σωστή παιδεία με τις σωστές μεθόδους ούτως ώστε να φτάσει στο αποτέλεσμα που θέλει. Εάν όμως ο άνθρωπος χρησιμοποιήσει σωστά τη λογική του και ταξινομήσει και ιεραρχήσει μέσα του σωστά τα διάφορα δεδομένα, τότε μπορεί με τις σωστές μεθόδους να καταλήξει σ’ ένα σωστό αποτέλεσμα. 

-  Διευθύνετε για αρκετά χρόνια την χορωδία Συνδέσμων Αγωνιστών ΕΟΚΑ 1955-1959…Τι έχετε αποκομίσει όλα αυτά τα χρόνια από την δική σας συμβολή στη διάσωση του πατριωτικού τραγουδιού;   

-  Τη χορωδία αυτή διευθύνω από το 1993. Αποτελείται από δύο φωνές για να διατηρήσει έτσι το παραδοσιακό της ύφος. Έχουμε δώσει πολλές συναυλίες σε όλη την Κύπρο με σκοπό την διατήρηση και διάσωσης του αγωνιστικού τραγουδιού της ΕΟΚΑ.  Επίσης έχουμε τραγουδήσει σε διάφορα τηλεοπτικά κανάλια. Σημαντική είναι και η προσφορά του αειμνήστου γέροντά μας Π. Παπασταύρου Παπαγαθαγγέλου, ο οποίος με το τραγούδι εμψύχωνε τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ.  Τα πιο πολλά από τα τραγούδια που εκτελεί η χορωδία μας, ανήκουν στον αείμνηστο Παπασταύρο. Αυτό που έχω αποκομίσει όλα αυτά τα χρόνια, είναι ότι, ο κόσμος αγαπάει και θυμάται πολύ έντονα τα τραγούδια του αγώνα της ΕΟΚΑ. Αυτά τα τραγούδια του φέρνουν στην μνήμη παλιές δοξασμένες εποχές που έχουν περάσει και δεν ξανάρχονται. Ο άνθρωπος έχει αλλάξει και δεν έχει πλέον την αγωνιστικότητα που είχε τότε.  Πιστεύω ότι, το τραγούδι είναι ένα μέσο που του ξυπνά μέσα του κάποιες αξίες και ιδανικά για τα οποία πολέμησε και θυσιάστηκε. 

-  Διαπιστώνω ότι έχετε ασχοληθεί με πολλά θέματα στη ζωή σας.  Για ποιο απ’ όλα νιώθετε περήφανος και που νομίζετε ότι υστερείτε;

-  Νιώθω περήφανος για το ότι είμαι Έλληνας Ορθόδοξος και για το ότι έχω γνωρίσει σε βάθος την Ορθόδοξη Θεολογία. Θεωρώ πολύ σημαντικό την μακροχρόνια διατριβή μου με την Μουσική σε όλους τους τομείς, είτε πρόκειται για το πιάνο, το βιολί, ή ανώτερα θεωρητικά και σύνθεση.    Πιστεύω ότι δεν έχω ασχοληθεί όσο θα ήθελα με το σολιστικό μέρος του πιάνου, ίσως διότι στην Κύπρο, δεν σου δίνονται οι ευκαιρίες για να ανελιχθείς στο πιάνο όσο στο εξωτερικό.

- Πώς βλέπετε την ένταξη της Κύπρου στην Ενωμένη Ευρώπη;

-  Θεωρώ μεγάλη ευλογία από τον Θεό που γεννήθηκα στην Κύπρο Έλληνας και Ορθόδοξος. Πολλοί άνθρωποι δεν έχουν την ευλογία να γνωρίσουν αυτά που εμείς γνωρίζουμε μέσα στην παράδοσή μας. Εμείς ως Ορθόδοξοι Έλληνες έχουμε τιμηθεί από τον Θεό με αυτό το προνόμιο αλλά και υποχρέωση.  Μπαίνοντας η Κύπρος στην Ευρώπη πρέπει να διατηρήσει την ταυτότητά της και να δείξει στους άλλους λαούς τον πραγματικό πλούτο που έχει μέσα στη παράδοσή της. Μέσα από την επίσκεψή μου σε πολλές χώρες της Ευρώπης, διαπίστωσα ότι οι Ευρωπαίοι διψούν για να μάθουν από εμάς τους Έλληνες, τι σημαίνει Ελλάδα και τι Ορθοδοξία  Στις συναυλίες που έχουμε δώσει με την χορωδία Κύκκου, οι αίθουσες συναυλιών ή οι εκκλησίες ήταν κατάμεστες από κόσμο που διψούσε ν’ ακούσει Ορθόδοξη Βυζαντινή Ψαλμωδία. Δυστυχώς οι άνθρωποι σήμερα απεμπολούν καθετί ιερό, που μας έχει διασώσει η παράδοση. 
 
-  Κύριε Βασιλειάδη, αν αναγκαζόσουν να επιλέξεις μεταξύ Μουσικού και Θεολόγου ποια ιδιότητα θα κρατούσατε για τον εαυτό σου;

-  Εάν ήμουν αναγκασμένος να επιλέξω μεταξύ των δύο, τότε θα διάλεγα την ιδιότητα του πραγματικού Θεολόγου. Οι Πατέρες της εκκλησίες λένε ότι εάν είσαι Θεολόγος τότε θα προσεύχεσαι αληθινά και αν προσεύχεσαι αληθινά τότε είσαι Θεολόγος.  Όμως, κάθε επιστήμη και τέχνη στην κορυφή της είναι Θεολογία και η Μουσική είναι Θεολογία.

Κυριακή 26 Σεπτεμβρίου 2010

 ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗ
Χριστόδουλος Βασιλειάδης
Διδάκτωρ Θεολογίας - Μουσικός
Η αποψινή βραδιά – διαφορετική από τις άλλες - θα μείνει στη ζώη μας και οι εκδηλώσεις της θα επισφραγίσουν τους κόπους εξη ολοκλήρων χρόνων Γυμνασιακής ζωής. Και διαφέρει από τις άλλες γιατί απόψε κλείνει μια περίοδος της ζωής, καθενός από μας τους τελειοφοίτους, και ανοίγει ένα καινούργιο στάδιο αγώνων. Η συγκίνηση, που εντείνεται απο την σιωπή που επικρατεί, κυριεύει την καρδιά μας.
Παρ’ όλα αυτά όμως θα ήθελα να εκφράσω εκ μέρους τών τελειοφοίτων  του Β΄ κύκλου τις  ευχαριστίες μας προς τον σεβαστό μας Γυμνασιάρχη και τους σεβαστούς μας  καθηγητές για όλα όσα έκαναν για μας τούτα τα έξη χρόνια τών σπουδών μας. Όλοι ξέρουμε τι είναι τούτος ο τόπος: Ελληνικός και Ορθόδοξος. Επομένως και η  αγωγή που πρέπει να δίνει είναι η Ελληνική αγωγή: Ελληνική αγωγή σημαίνει την παροχή γνώσεων, δεξιοτήτων, κλασσικών προτύπων προς παραδειγματισμό και μίμηση ενός τρόπου ζωής και τήν καλλιέργεια του πνεύματος και του σώματος. Αυτά τα λίγα για την Ελληνική αγωγή. Επειδή όμως  σε τετοίες περιπτώσεις τονίζεται και αναλύεται ιδιαίτερα η Ελληνική αγωγή επιτρέψετέ μου να αναφερθώ κάπος εκτενέστερα στο άλλο σκέλος της αγωγής που μένει στη σκιά, την ορθόδοξη αγωγή. Γιατί η ορθόδοξη αγωγή  έρχεται να συμπληρώση την ελλιπή κλασσική μόρφωση.
Τι σημαίνει όμως Ορθόδοξη αγωγή; Είναι η αγωγή που οδηγεί στην Αγιότητα. Αγιότητα είναι η ομόιωση του ανθρώπου με το Θεό που επιτυγχάνεται με τον προσωπικό αγώνα και την θεία χάρη. Ο αγώνας αυτός γίνεται μέσα στην εκκλησία, η οποία είναι το μυστικό σώμα του Χριστού. Μερικά μέσα που υπάρχουν μέσα στην εκκλησία και βοηθούν τον άνθρωπο στο σκοπό του είναι η προσευχή, που είναι ο χοράρχης των αρετών, η νήψη, η προσευχή, η εγρήγορση,  η άσκηση του σώματος, η συμμετοχή στην μυστηριακή και λατρευτική ζωή της εκκλησίας και ο αγώνας για την απόκτηση των ευαγγελικών αρετών με τις ευαγγελικές ασκήσεις.
Ορθόδοξη αγωγή σημαίνει την κοινωνία με τον προσωπικό Θεό. Αυτή η κοινωνία επιτυγχάνεται με την προσευχή και με το μυστήριο της θείας ευχαριστίας. Ο Θεός είναι αγάπη και άρα η αιώνια αγάπη μιλά προσωπικά στον καθένα μας. Επομένως και εμέις πρέπει να ανταποκριθούμε με όλη μας την καρδιά την ψυχή και την διάνοια στην αγάπη του Θεου και να τον αγαπήσουμε  και εμεις. Ο Χριστός έχυσε το Τίμιο αίμα του, του οποίου η αξία είναι άπειρη, για να καθαρήσει την ψυχή του κάθε ανθρώπου. Επομένως και η ψυχή του ανθρώπου  έχει άπειρη αξία.
Ορθόδοξη αγωγή σημάινει επίσης τη μεταμόρφωση με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος , του ανθρώπου και κατ’ επέκταση της κοινωνίας. Ο άνθρωπος είναι αδύνατος και δεν μπορεί απο μόνος του να μεταμορφώση τον εαυτό του, γι΄ αυτό και ζητά την δύναμη απο τον Παντοδύναμο και το έλεος του: Κύριε Ιησού Χριστέ Ελέησον με. Η μεταμόρφωση αυτή επιτυγχάνεται μέσα στη θεία λειτουργία οπού ένας λαός μεταμορφώνεται σε σώμα Χριστού.
Η ορθόδοξη, τέλος, αγωγή νοηματίζει τον πόνο, εξαλείφει την ενοχή και  οδηγεί στην νίκη πάνω στο φόβο του θανάτου. Αυτή η νίκη μπορεί και γίνεται πραγματικότητα απο τούτη τη ζωή αλλά ολοκληρώνεται στην βασιλεία του Θεού.
Έτσι απο όλες αυτές τις σκέψεις αναφύονται τρία ερωτήματα, στα οποία ας δώσει απάντηση ο καθένας στον εαυτό του:
Πρώτον: Πόσο ανταποκρίνεται το σημερινό μορφωτικό ιδεώδες στην Κύπρο όπως καθορίζεται απο τους στόχους της πολιτείας και ποίο ειδικά του Υπουργείου Παιδείας με την Ελληνορθόδοξη παράδωση και  αγωγή του τόπου μας.
Δεύτερον: Πόσο μας βοήθησε η κοινωνία  σαν σύνολο και πιο ειδικά  οι δασκάλοι μας και το σχολείο προς αυτή την κατεύθυνση.
Τρίτον: Τι πήρε ο καθένας απο εμάς που αποφοιτούμε σήμερα, από αυτά που έπρεπε να πάρουμε σαν Έλληνες και σαν Ορθόδοξοι Χριστιανοί.
Η απάντηση στο τελευταίο ερώτημα καθορίζει αποφασιστικά όχι μόνο την αξία των σπουδών που κάναμε 6 χρόνια στο Γυμνάσιο αλλά ακόμα και την δυνατότητα να πορευτούμε σωστά στην μελλοντική επίγεια ζωή μας καθώς επίσης και το ποία θα είναι η θέση μας στην αιώνια βασιλεία του Θεού!

Παρασκευή 24 Σεπτεμβρίου 2010

Ο Κανόνας και ο μεγάλος Κανόνας


Χριστόδουλος Βασιλειάδης
Διδάκτωρ Θεολογίας - Μουσικός

Α. Κανόνας


1. Κανόνας
Η λέξη «Κανόνας» σημαίνει το ίσιο ραβδί, που χρησιμεύει για μέτρηση διαφόρων αντικειμένων. Γενικά σημαίνει το μέτρο, το υπόδειγμα και το ρυθμιστή. Προέρχεται από τη ρίζα καν- και δηλώνει το καλάμι. Σχετική λέξη είναι και η Κανά, που σημαίνει τόπο όπου φυτρώνουν πολλά καλάμια[1].

Στην υμνολογία Κανόνας λέγεται ένας μεγάλος ύμνος, ο οποίος αποτελείται από ωδές. Ο αριθμός των ωδών ποικίλλει αλλά ουδέποτε είναι μεγαλύτερος του εννέα[2].

Ο κανόνας αποτελείται από εννέα ωδές, διότι εννέα είναι οι ωδές μέσα στην Αγία Γραφή. Τις ωδές αυτές της Αγίας Γραφής τις χρησιμοποίησε η Εκκλησία μας μέσα στη λατρεία της μαζί με το ψαλτήρι.

Είναι πλήρης ο κανόνας όταν έχει οκτώ ωδές (παραλείπεται η δεύτερη ωδή, λόγω του πένθιμου και ελεγκτικού χαρακτήρα της). Ο κανόνας εμφανίζεται γύρω στον η΄ αιώνα. Αντικατέστησε το ήδη από τον ε΄ αιώνα υπάρχον κοντάκιο.

2. Ωδή
Ωδή σημαίνει το τραγούδι, το άσμα. Παράγεται δε από το ρήμα άδω, που σημαίνει τραγουδώ, από το οποίο παράγεται και το ουσιαστικό «ωδείο».

Κάθε ωδή αποτελείται από τον «ειρμό» και από τρία ή τέσσερα τροπάρια, τα οποία ακολουθούν τον ειρμό.

3. Ειρμός - Τροπάριο
            Ειρμός λέγεται το πρώτο τροπάριο, η πρώτη στροφή κάθε ωδής. Σύμφωνα με αυτό το τροπάριο ρυθμίζονται και ψάλλονται τα υπόλοιπα τροπάρια. Το ουσιαστικό «ειρμός» παράγεται από το ρήμα «είρω», το οποίο σημαίνει συνάπτω, συνδέω, συμπλέκω.

            Τα τροπάρια ονομάζονται έτσι διότι τρέπονται σύμφωνα με τον ειρμό. Ακολουθούν δηλαδή τον ειρμό και τονικά, και μετρικά και μουσικά[3].

4. Ακροστιχίδα
            Οι κανόνες, όπως και τα κοντάκια έχουν πολλές φορές «ακροστιχίδα». Το πρώτο γράμμα των ειρμών και των τροπαρίων, όταν το πάρουμε κατά σειρά, μας δίνει μια φράση ή μερικές φορές σχηματίζει το αλφάβητο. Αυτό ονομάζεται «ακροστιχίδα».

5. Οι εννέα βιβλικές ωδές

Ωδή Α΄ (Έξοδος, ιε΄)
            Τον ύμνο αυτό ανέπεμψαν ο Μωυσής και οι Ισραηλίτες όταν με θαυμαστό τρόπο πέρασαν την Ερυθρά Θάλασσα.

Ωδή Β΄ (Δευτερονόμιο, λβ΄)
            Η δεύτερη ωδή συντέθηκε και αυτή από τον Μωυσή κατόπιν εντολής του Θεού. Είναι μια διαμαρτυρία προς τους Ισραηλίτες για την αχαριστία τους απέναντι στις τόσες ευεργεσίες του Θεού. Συντέθηκε λίγο πριν από το θάνατο του Μωυσή.

Ωδή Γ΄ (Α΄ Βασιλειών, β΄)
            Η Τρίτη ωδή είναι σύνθεση της προφήτιδας Άννας, η οποία ήταν μητέρα του Σαμουήλ. Είναι μια ευχαριστία στον Θεό, ο οποίος άκουσε τις προσευχές της και έλυσε την ατεκνία της, χαρίζοντάς της τον Σαμουήλ.

Ωδή Δ΄ (Αββακούμ, γ΄)
            Η τέταρτη ωδή είναι σύνθεση του Αββακούμ. Σ’ αυτόν εξαίρεται το μεγαλείο του Θεού.

Ωδή Ε΄ (Ησαΐας, κστ΄)
            Η Πέμπτη ωδή συντέθηκε από τον προφήτη Ησαΐα. Είναι ένας ύμνος στον οποίο προφητεύεται η έλευση του Χριστού. Η αρχή της ωδής είναι η εξής: «Εκ νυκτός ορθρίζει το πνεύμα μου προς σε, ο Θεός, διότι φως τα προστάγματά σου επί της γης».

Ωδή ΣΤ΄ (Ιωνάς, β΄)
            Η έκτη ωδή είναι μια ευχαριστία του προφήτη Ιωνά προς τον Θεό. Ο προφήτης έψαλλε τον ύμνο μέσα στην κοιλιά του κήτους, όπου βρισκόταν για τρεις μέρες και τρεις νύκτες.

Ωδή Ζ΄ (Δανιήλ, γ΄)
            Η έβδομη ωδή είναι ένας ευχαριστήριος ύμνος των τριών παίδων (Ανανία, Αζαρία και Μισαήλ ή Σεδράχ, Αβδεναγώ και Μισάχ), οι οποίοι ερρίφθησαν μέσα στην κάμινο της φωτιάς. Την ωδή αυτή ανέπεμψαν οι τρεις παίδες μέσα στην κάμινο διά μέσου του στόματος του Αζαρία.

Ωδή Η΄ (Δανιήλ, γ΄)
            Η ογδόη ωδή είναι πάλι ύμνος των τριών παίδων μέσα στο μέσο της καμίνου. Διά μέσου του ύμνου αυτού εξαίρεται το μεγαλείο του Θεού.

Ωδή Θ΄ (Λουκάς, α΄)
            Η ενάτη ωδή είναι ένας ύμνος της Υπεραγίας Θεοτόκου. Την ωδή αυτή ανέπεμψε λίγο μετά τον ευαγγελισμό της από τον αρχάγγελο Γαβριήλ και αφού επισκέφθηκε την συγγένισσά της Ελισάβετ.

            Ενωμένος με αυτό τον ύμνο είναι και η ωδή του προφήτη Ζαχαρία, για τη γέννηση του γιου του Ιωάννη του Βαπτιστή.


Β. Ο Μεγάλος Κανόνας


            Η ακολουθία του μεγάλου κανόνος περιλαμβάνει κυρίως ένα αρκετά εκτεταμένο κανόνα, τον οποίο έχει συνθέσει ο άγιος Ανδρέας, αρχιεπίσκοπος Κρήτης, ο Ιεροσολυμίτης. Λέγεται έτσι, όχι μόνο διότι είναι μεγάλος σε έκταση (περιλαμβάνει 250 τροπάρια), αλλά και για το βάθος των νοημάτων του. Το περιεχόμενό του αναφέρεται σε όλη την ιστορία της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης, από την εποχή του Αδάμ μέχρι και αυτής της Αναλήψεως του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.

            Μέσω αυτού του κανόνα προτρέπεται κάθε χριστιανός να μιμηθεί το καλό και να αποφεύγει την αμαρτία.

            Η ακολουθία αυτή ψάλλεται μόνο μια φορά το χρόνο, το απόγευμα της Τετάρτης της Ε΄ εβδομάδας των νηστειών της μεγάλης τεσσαρακοστής. Στα μοναστήρια ψάλλεται το πρωί της επομένης Πέμπτης, στην ακολουθία του όρθρου, όπου είναι και η φυσική της θέση. Η μετάθεση αυτή (από τον όρθρο της Πέμπτης στον Εσπερινό της Τετάρτης) έγινε για να μπορούν να τον παρακολουθούν όσο το δυνατό περισσότεροι πιστοί.


[1] Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος 7, 1965, σελ. 316
[2] Η μεγάλη εβδομάς μετά ερμηνείας, υπό αρχιμ. Επιφανίου Ι. Θεοδωροπούλου, Εκδόσεις της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, 2002, σελ. 24
[3] Ο Ακάθιστος Ύμνος, μετά ερμηνείας, υπό αρχιμ. Επιφανίου Ι. Θεοδωροπούλου, Έκδοσις Ιερού Ησυχαστηρίου Κεχαριτωμένης Τροιζήνος, σελ. 24

Πέμπτη 23 Σεπτεμβρίου 2010




Χριστόδουλος Βασιλειάδης
Διδάκτωρ Θεολογίας

Η ειρήνη στις διαπροσωπικές μας σχέσεις

Πρόλογος
            Η ειρήνη, θα μπορούσαμε να πούμε κατ’ αρχήν, ότι είναι μια αρετή του ανθρώπου, που χαρίζεται ως δωρεά από το Θεό στον άνθρωπο, αφού ο άνθρωπος καθαρίσει την ψυχή και το σώμα του από τα πάθη και τις αμαρτίες. Δυστυχώς όμως, όπως λέγει και ο Άγιος Ισήδωρος Πηλουσιώτης, «το μεν της ειρηνης ονομα πανταχου· το δε πραγμα ουδαμου»[1]. Δηλαδή, όλοι παντού και πάντοτε μιλούν και διακηρύσσουν περί της ειρήνης, αλλά στην ουσία η ειρήνη είναι απούσα.

Ορισμός λέξεως ειρήνη
            Η ειρήνη είναι μια κατάσταση, που ζεί ο άνθρωπος, προς τον Θεόν, τον εαυτό του και προς τον πλησίον. Στα εβραϊκά η αντίστοιχη λέξη του όρου ειρήνη είναι το «σαλώμ» (salom), που εχρησιμοποιείτο ως ο καθημερινός χαιρετισμός μεταξύ των Ιουδαίων. Εξ αυτής της λέξεως προέρχεται το όνομα Σαλώμη, που σημαίνει Ειρήνη και Σαλωμών, που σημαίνει Ειρηναίος, ειρηνικός.

Η ειρήνη εν τω Παραδείσω της τρυφής
            Κατ’ αρχήν, νομίζω ότι είναι σωστό να ξεκινήσουμε τη σκέψη μας από την ειρήνη, η οποία υπήρχε στον Παράδεισο, εκεί όπου οι πρωτόπλαστοι ζούσαν ειρηνικά μεταξύ τους και σε σχέση με τη φύση και τα ζώα[2]. Αυτή η ειρήνη χάθηκε εξ αιτίας της αμαρτίας και ανυπακοής των πρωτοπλάστων. Οι άνθρωποι, τα ζώα και γενικά ολόκληρη η φύση έχασε την παραδείσια ειρήνη και από τότε μπήκε στη ζωή του ανθρώπου η φθορά, η αμαρτία, το άγχος και γενικά οι παρεπόμενες της αμαρτίας καταστάσεις.
            Αυτή η ειρήνη είναι κεντρική έννοια στο κήρυγμα των προφητών για τη σωτηρία, που πρόκειται να φέρει ο προσδοκώμενος Μεσσίας, Ιησούς Χριστός, καθώς και για τη προσδοκώμενη μεσσιανική εποχή, κατά την οποία θα αποκατασταθή η παραδείσια ειρήνη, η οποία χάθηκε λόγω της αμαρτίας των πρωτοπλάστων. Αναφέρει σχετικά ο προφήτης Ησαΐας: «Τότε ο λύκος θα βόσκη μαζί με το αρνί, και η λεοπάρδαλις θα κατοική μαζί με το ερίφιον, το μοσχάριον και ο ταύρος θα βόσκουν μαζί με τον λέοντα και ένα μικρό παιδί θα οδηγεί αυτά ως ήμερα αρνία. Το βόδι και η αρκούδα θα βόσκουν μαζί και τα μικρά τους θα κάμνουν μαζί συντροφιά. Το λιοντάρι και το βόδι θα τρώγουν μαζί άχερα. Μικρό παιδί θα απλώνη και θα θέτη χωρίς κίνδυνο τα χέρια του στην τρύπα του δηλητηριώδους φιδιού και στη φωλιά, όπου τα φίδια έχουν τα μικρά τους. Όλα τα άγρια θηρία και τα δηλητηριώδη φίδια δεν θα κάμνουν σε κανένα κακό, ούτε θα έχουν τη δύναμη και τη διάθεση να σκοτώσουν κανένα στο άγιο μου όρος, διότι ολόκληρος ο κόσμος θα έχει πλημμυρίσει από τη θεία γνώση, όπως το πολύ νερό κατακαλύπτει τις θάλασσες»[3].
Αυτή η ειρηνική κατάσταση με το Θεό, τους εαυτούς τους, τον πλησίον και τη φύση γενικά ζούσαν και ζουν οι άγιοι, οι οποίοι είναι συμφιλιωμένοι με τη φύση. Γι’ αυτό βλέπουμε και στους βίους τους, ότι οι άγιοι, οι οποίοι ζούσαν την προπτωτική, παραδείσια, κατάσταση, συμπεριφεέρονταν στα άγρια ζώα σαν να ήταν ήμερα.

Η χρήση της λέξεως «ειρήνη» στην Παλαιά Διαθήκη
Στην παλαιά Διαθήκη η λέξη ειρήνη εσήμαινε την κατάσταση της σωτηρίας και της ευημερίας σε αντίθεση προς κάθε είδος κακού[4]. Στην Παλαιά Διαθήκη επίσης ο όρος χρησιμοποιείτο και σαν χαιρετισμός κατά την άφιξη ή αναχώρηση. Συγκεκριμένα κατά την άφιξη έλεγαν: «Ειρήνη σοι» (Κριτ. στ' 23) ενώ κατά την αναχώρηση: «Πορεύεσθε εν ειρήνη» (Κριτ. ιη' 6).
Στην Παλαιά Διαθήκη επίσης ο πιστός προσδοκά την ειρήνη σαν δώρο, το οποίο προέρχεται μόνο από το Θεό. Χωρίς το Θεό δεν μπορεί να υπάρξη ουσιαστική και πραγματική ειρήνη. Γι’ αυτό και ο προφήτης Ησαΐας παρακαλεί το Θεό να τους δώση ειρήνη: «Κύριε ο Θεός ημων, ειρηνη δος ημιν, παντα γαρ απεδωκας ημιν» (Ησ. κστ' 12). Δηλαδή, Κύριε ο Θεός μας, δώσε μας ειρήνη, διότι εσύ μας τα δίδεις όλα.
Ο προσδοκώμενος Μεσσίας στην Παλαιά Διαθήκη φέρει τον τίτλο  «αρχων ειρηνης» (Ησ. θ' 6). Επομένως, ο αρχηγός και εξουσιαστής της πραγματικής ειρήνης είναι ο Κύριος. Ο Μεσσίας είναι αυτός που φέρει την πραγματική, τέλεια και αιώνια ειρήνη. «μεγαλη η αρχη αυτου, και της ειρηνης αυτου ουκ εστιν οριον» (Ησ. θ' 7). Επομένως από το χωρίο αυτό συμπεραίνουμε ότι η βασιλική εξουσία του Μεσσία θα έχη απεριόριστη έκταση, θα εκτείνεται σε όλη την οικουμένη και στην ειρηνική του βασιλεία δεν θα υπάρχη τέλος.

Η χρήση της λέξεως «ειρήνη» στην Καινή Διαθήκη
Οι άγγελοι πρώτοι εξύμνησαν το νεογέννητο βρέφος στη Βηθλεέμ, μπροστά από τους έκπληκτους ποιμένες. «και εξαιφνης εγενετο συν τω αγγελω πληθος στρατιας ουρανιου αινουντων τον Θεον και λεγοντων· δοξα εν υψιστοις Θεω και επι γης ειρηνη, εν ανθρωποις ευδοκια» (Λουκ. β' 13-14). Ξαφνικά, δηλαδή, κοντά στον άγγελο, παρουσιάστηκε ένα πλήθος απ’ την ουράνια στρατιά των αγγέλων, οι οποίοι υμνούσαν το Θεό και έλεγαν: Δόξα στον ύψιστο Θεό και ειρήνη στη γή, αγάπη και σωτηρία για τους ανθρώπους!
Η Αποκάλυψη επίσης που είναι το τελευταίο βιβλίο της Καινής Διαθήκης χαρακτηρίζεται σαν ευαγγέλιο της ειρήνης: «και υποδησαμενοι τους ποδας εν ετοιμασια του ευαγγελιουτης ειρηνης» (Εφ. στ' 15). Για παπούτσια στα πόδια σας, δηλαδή, βάλτε την ετοιμότητα να διακυρήξετε το χαρούμενο άγγελμα της ειρήνης.
Μόνο λοιπόν στην κοινωνία και στο σύνδεσμο με το Χριστό αποκτάται και διατηρείται η ειρήνη: «ταυτα λελαληκα υμιν ινα εν εμοι ειρηνην εχητε» (‘’Ιω. ιστ΄ 33). Αυτά σας τα είπα, λέγει ο Χριστός στους δώδεκα μαθητές του και διαχρονικά σε όλους τους μαθητές του, ώστε ενωμένοι μαζί μου να έχετε ειρήνη. «και η ειρήνη του Θεού η υπερέχουσα πάντα νουν φρουρήσει τας καρδίας υμων και τα νοήματα υμων εν Χτιστω Ιησου» (Φιλιπ. δ΄ 7)[5]. Και η ειρήνη του Θεού, που είναι ασύλληπτη στο ανθρώπινο μυαλό, θα διαφυλάσση τις και τις σκέψεις σας κοντά στον Ιησού Χριστό. Η ειρήνη επομένως είναι ο φρουρός της καρδιάς μας, που μας κρατεί ενωμένους με τον Κύριο.

Η ειρήνη στους αρχαίους Έλληνες
Ο αρχαίος λυρικός ποιητής Ανακρέων (563π.Χ.-478π.Χ.) έλαβε κάποτε από τον τύραννο της Σάμου Πολυκράτη ως δώρο δέκα τάλαντα, ποσό τεράστιο για την εποχή εκείνη. Ο Ανακρέων, που ήτο λιτοδίαιτος και ολιγαρκής άνθρωπος, πέρασε δυο νύχτες ολότελα άυπνος, με την σκέψη τι έπρεπε να κάνη το μεγάλο εκείνο κεφάλαιο. Το πρωί λοιπόν της δεύτερης ημέρας παρουσιάσθηκε στον Πολυκράτη και επιστρέφοντας του τα δέκα τάλαντα, του είπε: «Το δώρο σου ήταν πολύ μεγάλης αξίας. Αλλά ακόμη μεγαλύτερη αξία για μένα έχει η ψυχική γαλήνη, που έχασα εξ αιτίας τους»[6].

Ρωμαϊκή ειρήνη
Χαρακτηριστική επίσης υπήρξε και η ειρήνη, την οποία προσπάθησαν οι Ρωμαίοι να επιβάλουν δια της βίας, η λεγόμενη  «Pax Romana». Κατ’ απομίμηση της Ρωμαϊκής ειρήνης δημιουργήθηκε αργότερα η «Βρεττανική ειρήνη» (Pax Britannica) καθώς και η «Σοβιετική ειρήνη» (Pax Sovietica). Καμμιά όμως από αυτές τις προσπάθειες δεν καρποφόρησε, διότι και οι τρείς δεν είχαν θεμέλιο τον ακρογωνιαίο λίθο,Ιησού Χριστό.

Πατερικά κείμενα
Αναφέρουμε δυο περιστατικά από το Γεροντικό, ενδεικτικά του ότι οι ασκητές επεδίωκαν πάντοτε να έχουν ειρήνη μεταξύ τους και να προσπαθούν με κάθε τρόπο και μέσο να ειρηνεύουν και τους συνασκητές τους.
«Μια χειμωνιάτικη νύχτα αναγκάστηκαν ν’ αγρυπνήσουν οι αδελφοί ενός Μοναστηριού για να τελειώσουν μια βιαστική δουλειά. Ένας απ’ αυτούς, πολύ ασθενικός στο σώμα, τόσο υπόφερε από το κρύο που τον έπιασαν δυνατα ρίγη. Άφησε τότε τη δουλειά και γύρισε στο κελλί του. Κάποιος άλλος όμως αγανάκτησε γι’ αυτό, άρχισε να γογγύζη, ώσπου εξανάγκασε τους υπόλοιπους να στείλουν να φωνάξουν πίσω τον άρρωστο.
Ο αδελφός, που πήγε γι’ αυτή τη δουλειά, τον βρήκε σε κακή κατάστασι και τον λυπήθηκε.
-Μ’ έστειλαν οι αδελφοί να ιδώ πως είσαι, του είπε με καλωσύνη. Όσο για τη δουλειά μη στενοχωρείσαι, εμείς θα την τελειώσουμε.
-Ο Θεός ν’ ανταμείψη τους κόπους σας, είπε εκείνος μ’ ευγνωμοσύνη. Επιθυμούσα πολύ να κοπιάσω μαζί σας, αλλά μ’ εμποδίζει η αρρώστεια μου.
Γύρισε ο αδελφός και είπε στους άλλους τα άλλους τα λόγια του αρρώστου, βεβαιώνοντάς τους πως πραγματικά υπέφερε.
Έτσι με τη μεσολάβησι του διακριτικού αδελφού δεν έχασαν την ειρήνη της ψυχής των»[7].
Η δεύτερη ιστορία, που είναι παρμένη επίσης από το Γεροντικό, είναι η ακόλουθη:
«Δύο συνασκηταί βρίσκονταν σε ψυχρότητα μεταξύ τους από κάποια παρεξήγησι. Κάποτε αρρώστησε ο ένας και πήγε κάποιος από τους αδελφούς να τον επισκεφθή. Του εμπιστεύτηκε τότε ο άρρωστος, πως ήταν ψυχραμένος με τον συνασκητή του και τον παρακάλεσε να μεσολαβήση να συμφιλιωθούν, γιατί φοβόταν μη τον βρή έτσι ο θάνατος.
Γυρίζοντας πίσω στο κελλί του ο αδελφός , παρακαλούσε τον Θεό να τον φωτίση να χειριστή σωστά την υπόθεσι, για να μη προξενήση περισσότερη βλάβη παρά ωφέλεια. Μόλις έφτασε, οικονόμησε ο Θεός να του πάη κάποιος φίλος του ένα καλαθάκι σύκα. Διάλεξε τα ωραιότερα και, χωρίς να χάση καιρό, σηκώθηκε και τα πήγε στον συνασκητή του αρρώστου.
-Αββά, του είπε, αυτά σου στέλνει ο δείνα Γέροντας.
Ο Αββάς απόρησε.
-Σε μένα τα έστειλε;
-Ναι, είπε ο αδελφός.
Εκείνος τα δέχτηκε συγκινημένος κι’ ευχαρίστησε τον αδελφό. Ευχαριστημένος ο ειρηνοποιός από την πρώτη επιτυχία, επήγε τα υπόλοιπα σύκα στον άρρωστο.
-Σου τα στέλνει ο συνασκητής σου, του είπε.
-Τί λές. Λοιπόν, συμφιλιωθήκαμε; είπε με χαρά ο ασκητής
–Ναι, Αββά, με την ευχή σου, αποκρίθηκε ο αδελφός.
-Δόξα τω Θεώ, έκανε ενθουσιασμένος εκείνος.
Έτσι με λίγα σύκα συμφιλιώθηκαν οι συνασκηταί από τη σύνεσι του αδελφού»[8].
Και στις δύο περιπτώσεις βλέπουμε ότι η σύνεση και η διάκριση που είχε ο αδελφός, που μεσολάβησε, βοήθησαν έτσι ώστε να συμφιλιωθούν οι δύο συνασκητές.
Χαρακτηριστική είναι η φράση που έλεγε ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ: «Απόκτησε την εσωτερική ειρήνη και χιλιάδες γύρω σου, θα βρουν τη σωτηρία»[9]. Πολλές φορές προσπαθούμε με διάφορα μέσα να ειρηνεύσουμε τους άλλους, χωρίς όντως τις περισσότερες φορές να έχουμε κάποιο θετικό αποτέλεσμα. Ο μεγάλος όμως ρώσος άγιος μας διαλαλεί ότι πρώτα εμείς πρέπει να ειρηνεύσουμε και να συνδιαλλαγούμε με το Θεό και με τον εαυτό μας, και τότε, αφού πρώτα αποκτήσουμε την εσωτερική ειρήνη, θα ειρηνεύουν οι άλλοι κοντά μας. Αυτός είναι και ο κύριος σκοπός της ζωής μας· να αποκτήσουμε την ειρήνη, που μόνο ο Ιησούς Χριστός προσφέρει· να γίνουμε δηλαδή χριστοφόροι.
Είναι γι’ αυτό τον λόγο, που ο Κύριος μακαρίζει στην επί του όρους ομιλία τους ειρηνοποιούς· «μακαριοι οι ειρηνοποιοι, οτι αυτοι υιοι Θεου κληθησονται» (Ματθ. ε΄ 9). Είναι δηλαδή μακάριοι και ευτιχισμένοι όσοι φέρνουν την ειρήνη στους ανθρώπους, γιατι αυτοί θα ονομαστούν παιδιά του Θεού.
Ο μακαριστός γέροντας Παϊσιος έλεγε: «Η ειρήνη είναι το πνεύμα του Θεού, το άλλο (ταραχή, σύγχηση) προέρχεται από τον διάβολο»[10]. «Πρόσεχε πολύ (ο π. Παϊσιος) να μην επηρεασθή από το ανήσυχο κοσμικό πνεύμα που έχει κάνει τον κόσμο σαν τρελλοκομείο. Έβαζε πάντα το ρολόι του επίτηδες λίγο μπροστά. Όταν πήγαινε επίσκεψη, ξεκινούσε νωρίτερα, για να μην κινήται βιαστηκά και με σύγχηση, και επηρεάζη η κατάσταση αυτή την προσευχή του. Προ παντός στην Εκκλησία ήθελε να προσευχώμαστε με ειρήνη. Όταν σε ώρα ακολουθίας έβλεπε αταξία που δημιουργούσε σύγχηση, επενέβαινε διακριτικά και επανέφερε την τάξη»[11]. «Αυτή την πολυπόθητη ειρήνη, ή μάλλον τον Θεό της ειρήνης, αναζητώντας οι ταραγμένες ψυχές κατέφευγαν κοντά του. Ο ίδιος ήταν ένα ήσυχο λιμανάκι, που δεν το τάραζαν οι φουρτούνες του κόσμου. Ακόμη και όταν έπρεπε από την υπεύθυνη θέση του να ελέγξη πρόσωπα και καταστάσεις, να θυμώση θυμόν τον δικαιότατον, η ειρήνη του δεν φυγαδευόταν, διότι δεν ενεργούσε με εμπάθεια, αλλα απαθώς, από ζήλο για τον Θεό και αγάπη για τον παρεκτραπέντα άνθρωπο, για τον οποίο έπασχε περισσότερο απ’ ότι ο ίδιος. Αν και συμμετείχε σε πολλά θέματα, ο Θεός φρουρούσε την καρδιά του και δεν τον εγκατέλιπε η πάντα νουν υπερέχουσα ειρήνη. Κοντά του ειρήνευαν οι άνθρωποι ημέρευαν και τα άγρια ζώα»[12].

Η ειρήνη ως θείο δώρο
Η ειρήνη όμως δεν είναι κατά βάση και κατά κύριο λόγο μια αρετή, την οποία μπορεί ο άνθρωπος με τις δικές του δυνάμεις να αποκτήσει και κατακτήσει , αλλά είναι ένα χάρισμα και δώρο, όπως είναι εξ άλλου και όλες οι αρετές, το οποίο μόνο ο Κύριος  προσφέρει. Χρειάζεται βέβαια ο προσωπικός αγώνας και προσπάθεια για την απόκτηση της αρετής, αλλά μόνο με τις δικές μας δυνάμεις είναι αδύνατη η απόκτησή της. Γι’ αυτό και στην εισαγωγή αρκετών αποστολικών επιστολών της Καινής Διαθήκης η ειρήνη παρουσιάζεται σαν δώρο του ουράνιου Πατέρα, καθώς επίσης και του Υιού: « χαρις υμιν και ειρηνη από Θεου πατρος ημων και Κυριου Ιησου Χριστου» (Ρωμ. α' 7. Α' Κορ. α' 3 και αλλού). Εύχομαι δηλαδή ο Θεός Πατέρας μας και ο Κύριος Ιησούς Χριστός να σας δίνουν χάρη και ειρήνη. Η ειρήνη, για την οποία κάνουμε λόγο είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος. «ο δε καρπος του Πνευματος εστιν αγαπη, χαρα, ειρηνη...» (Γαλ, ε' 22). Γι’ αυτό πρέπει και μείς να προσευχόμαστε στον δωρεοδότη Χριστό να μας χαρίσει το πολύτιμο δώρο της ειρήνης.

Η ειρήνη στην θεία Λατρεία
Αυτός είναι και ο λόγος που ο διάκονος στην αρχή της Θείας Λειτουργίας στη «μεγάλη συναπτή»[13] ή στα λεγόμενα ειρηνικά, όπως ονομάζονται, προσεύχεται να μας χαρίσει ο Θεός την «ανωθεν ειρηνη». Η πρώτη αίτηση είναι η εξής: «Εν ειρηνη του Κυριου δεηθωμεν»,  δηλαδή με ειρήνη, ελεύθεροι από μίση ή ψυχρότητα ή από ταραχή φροντίδων, ας παρακαλέσουμε τον Κύριο. Αφού λοιπόν προτρέπει ο διάκονος να προσευχόμαστε με ψυχική ειρήνη και γαλήνη, ακολούθως εύχεται: «Υπερ της ανωθεν ειρηνης και της σωτηριας των ψυχων ημων, του Κυριου δεηθωμεν»· δηλαδή μας προτρέπει να παρακαλέσουμε τον Κύριο για την ειρήνη που χαρίζεται από τον Θεό, η οποία μας απαλλάττει από κάθε τύψη συνειδήσεως, και για τη σωτηρία των ψυχών μας. Είναι φανερό εδώ ότι παρακαλούμε τον Θεό να μας δώσει την ειρήνη, η οποία προέρχεται από τον Κύριο, σαν δώρο και όχι από τη δική μας ασθενή και πεπτωκυία φύση. Επομένως η Εκκλησία μας καλεί να προσευχόμαστε «εν ειρηνη» και «υπερ της ειρηνης»[14].
Η τρίτη αίτηση έχει ως εξής: «Υπερ της ειρηνης του σύμπαντος κόσμου, ευσταθείας των αγίων του Θεού εκκλησιών, και της των πάντων ενώσεως του Κυρίου δεηθωμεν»· δηλαδή μας προτρέπει ο διάκονος να παρακαλέσουμε τον Κύριο για την ειρήνη ολόκληρου του κόσμου, την αδιάσειστο στερέωση των κατά τόπους αγίων του Θεού εκκλησιών και την ένωση όλων των ανθρώπων. Μέσα στην ιστορική πορεία της ανθρωπότητας αλλά και ειδικότερα της Εκκλησίας, υπήρξαν πόλεμοι, ταραχές, ανθρώπινες έριδες και διαμάχες, αιρέσεις, διαιρέσεις κλπ., οι οποίες διετάραξαν την ειρήνη της ανθρωπότητας και ειδικότερα του χριστιανισμού. Η Εκκλησία προσεύχεται, τόσο για την ειρήνη όλου του κόσμου, όσο και για την ειρηνική πορεία της στρατευόμενης Εκκλησίας.

Η ειρήνη που φέρνει ο Χριστός
Όμως πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάτι. Ο ίδιος ο Κύριος αναφέρει ότι δεν ήλθε για να επιβάλλει μια εξωτερική, ψεύτικη και επίπλαστη ειρήνη, αλλά τη μάχαιρα: « Μη νομίσητε τι ηλθον βαλειν ειρηνην επι την γην· ουκ ηλθον βαλειν ειρηνην, αλλα μαχαιραν. ηλθον γαρ διχάσαι ανθρωπον κατά του πατρος αυτου και θυγατερα κατά της μητρος αυτης και νυμφην κατά της πενθερας αυτης· και εχθροι του ανθρωπου οι οικιακοι αυτου» (Ματθ. ι' 34-36). Μη νομίσετε, μας λέγει ο Κύριος, πως ήρθα για να επιβάλω αναγκαστική ομόνοια μεταξύ των ανθρώπων. Δεν ήρθα να φέρω τέτοια ομόνοια αλλά διαίρεση. Πράγματι, ο ερχομός μου έφερε το διχασμό του ανθρώπου με τον πατέρα του, της κόρης με τη μάνα της, της νύμφης με την πεθερά της. Κι έτσι εχθροί του ανθρώπου είναι οι δικοί του.
Ποια σημασία έχουν τα λόγια του Κυρίου; Ότι δεν πρέπει οι χριστιανοί να κάνουν παραχωρήσεις, να ενδίδουν ή να βάζουν νερό στο κρασί τους σε θέματα πίστεως, αλήθειας και ακρίβειας της ορθοδόξου ζωής και πνευματικότητας, έστω κι αν το τίμημα είναι ο διχασμός τους από ένα συγγενικό και προσφιλές πρόσωπο. Ιεραρχικά, πρώτα έρχεται το ευαγγέλιο του Κυρίου, δηλαδή ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός, και μετά τα αγαπητά και συγγενικά μας πρόσωπα. Εάν σε κάποια φάση της ζωής μας πρέπει να διαλέξουμε μεταξύ των δύο, τότε αδιαμφισβήτητα η επιλογή μας πρέπει να είναι η σταυρική πορεία του Κυρίου. Γι’ αυτό και ο θεάνθρωπος Ιησούς λέγει ότι δεν ήρθα για να φέρω ειρήνη αλλά «πόλεμο» και «διαίρεση» (ο πόλεμος και διαίρεση εντός εισαγωγικών). Κατά το βράδυ, εξ άλλου, του μυστικού δείπνου ο Κύριος, αποχαιρετώντας τους μαθητές του, λέγει σ’ αυτούς: «Ειρηνην αφιημι υμιν, ειρηνην την εμην διδωμι υμιν· ου καθως ο κοσμος διδωσιν εγω διδωμι υμιν» (Ιω. ιδ΄ 27).
Ο μισόκαλος διάβολος προσφέρει μια ψεύτικη και επίπλαστη ειρήνη, η οποία δεν στηρίζεται πάνω στο ευαγγέλιο, γι’ αυτό και έχει ημερομηνία λήξεως. Αυτό το νόημα έχει και η δήθεν «ειρήνη», που θα φέρει ο αντίχριστος στις τελευταίες μέρες του παρόντος κόσμου. Η ειρήνη, που προσφέρει ο Κύριος είναι κατ’ αρχήν η συμφιλίωση του ανθρώπου με τον Θεό και αφ’ ετέρου η γνήσια συνδιαλλαγή του ανθρώπου με τον συνάνθρωπό του. Εάν ο άνθρωπος έχει κάτι εναντίον του συνανθρώπου του, αυτό τον εμποδίζει από το να έχει την εσωτερική ειρήνη, που είναι ο καρπός δωρεάς του Κυρίου.
Τελικά, το συμπέρασμα της παρούσης μικρής ομιλίας είναι ότι πρέπει πρώτα να βρούμε εμείς τη ψυχική μας ειρήνη και γαλήνη κοντά στον Χριστό και την Εκκλησία του, και όταν τη βρούμε εμείς, τότε θα έρθη, ως φυσικό επακόλουθο, αυτό, που λέγει ο Κύριος στους μακαρισμούς του, δηλαδή το να εκπέμπουμε και προκαλούμε ειρήνη και στους συνανθρώπους μας. «Πρώτον φωτισθήναι, ειτα φωτισαι».
Κλείνουμε την μικρή μας ομιλία με ένα περιστατικό από τον βίο του γέροντος Παϊσίου, ενδεικτικό του γεγονότος ότι ήταν άνθρωπος της ειρήνης: «Στη Παναγούδα ήρθε κάποιος νέος ταραγμένος και απελπισμένος με ένα σχοινί στο χέρι. Ή θα με βοηθήσεις, Γέροντα του είπε ή θα κρεμασθώ μπροστά σου. Ο Γέροντας τον πήρε από το χέρι και τον οδήγησε στο Αρχονταρίκι. Συζήτησαν και σε λίγη ώρα βγήκαν έξω. Ο νέος έφυγε χαρούμενος, χωρίς το σχοινί, γεμάτος ειρήνη και ελπίδα. Δεν ήταν μόνον ειρηνικός ο Γέροντας, αλλά και ειρηνοποιός. Ειρήνευε παιδιά με γονείς, ανδρόγυνα που ήθελαν να χωρίσουν, προϊσταμένους με υπαλλήλους και την κάθε ψυχή που τον πλησίαζε με τον Θεό και με τους άλλους, αφού πρώτα την ειρήνευε με τον εαυτό της»[15].
Ας προσπαθήσουμε λοιπόν και μείς και ας προσευχόμαστε στον Θεό να μας δωρίση την μεγάλη αρετή της ειρήνης, έτσι ώστε να μπορούμε να ειρηνεύουμε με τον εαυτό μας και με τους συνανθρώπους μας.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ



[1] Έχεις ειρήνη, εκδ. Χριστιανική εστία, 19975, σ.28.
[2] «Όσο ο άνθρωπος βιώνει την ειρήνη στο πλήρωμά της, τόσο και τείνει προς την προπτωτική του κατάσταση, διότι η ειρήνη αποτελούσε βασικό γνώρισμα και στοιχείο της παραδεισένιας εκείνης ζωής των πρωτοπλάστων». Έχεις ειρήνη, εκδ. Χριστιανική εστία, 19975, σ.17.
[3] «και συμβοσκηθήσεται λύκος μετ’ αρνός, και πάρδαλις συναναπαύεται ερίφω, και μοσχάριον και ταύρος και λέων άμα βοσκηθήσονται, και παιδίον μικρόν άξει αυτούς· και βους και αρκος βοσκηθησονται, και αμα τα παιδια αυτων εσονται, και λεων και βους αμα φαγονται αχυρα. και παιδιον νηπιον επι τρωγλην ασπιδων και επι κοιτην εκγονων ασπιδων την χειρα επιβαλει. και ου μη κακοποιησουσιν, ουδε μη δυνωνται απολεσαι ουδενα επι το ορος το αγιον μου, ότι ενεπλησθη η συμπασα του γνωναι τον Κυριον ως υδωρ πολύ κατακαλυψαι θαλασσας» (Ησ. ια΄ 6-9).
[4] Θρησκευτικη και ηθική εγκυκλοπαίδεια, τομ. 5ος, Αθηναι 1964, στ. 440.
[5] Βλ. Έχεις ειρήνη; εκδ. Χριστιανική εστία 19975, σ. 12.
[6] Έχεις ειρήνη; εκδ. Χριστιανική εστία 19975, σσ. 6-7.
[7] Γεροντικόν, σταλαγματιές από την πατερική σοφία, εκδ. Ορθοδόξου Χριστιανικής Αδελφότητος ΛΥΔΙΑ, Θεσσαλονίκη 19939, σσ. 413-414.
[8] Γεροντικόν, ενθ’ ανωτέρω, σς. 414-415.
[9] Ειρήνη Γκοραϊνωφ, Ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ, εκδ. Τήνος, 200211, σ.79.
[10] Ισαάκ Ιερομονάχου, Βίος Γέροντος Παϊσίου του αγιορείτου, Άγιον Όρος 2004, σ. 462.
[11] Ενθ’ ανωτέρω, σ. 463.
[12] Ενθ’ ανωτέρω, σ. 465.
[13] Βλ. Έχεις ειρήνη; εκδ. Χριστιανική εστία, 19975, σσ. 26-27.
[14] ΘΗΕ, ενθ’ ανωτέρω, τομ. 5, στ. 441.
[15] Ισαάκ Ιερομονάχου, Βίος Γέροντος Παϊσίου του αγιορείτου, Άγιον Όρος 2004, σ.465.