Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Η ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ. Ε΄.

του Άριστου Θουκυδίδη

Χημικού, M.Th.

(Σχέδιο: Αλεξία Φιλίππου)

O Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, όπως και άλλοι πατέρες, ερμηνεύουν το «κατ’ εἰκόνα» ότι είναι ο νους, το λογικό και το αυτεξούσιο (η ελευθερία) στον άνθρωπο. Γράφει σχετικά: « Ἐπεί δέ ταῦτα οὕτως εἶχεν, ἐξ ὁρατῆς τε καί ἀοράτου φύσεως δημιουργεῖ τόν ἄνθρωπον οἰκείαις χερσί, κατ’οἰκείαν εἰκόνα τε, καί ὁμοίωσιν∙ ἐκ γῆς μέν χῶμα διαπλάσας, ψυχήν δέ λογικήν καί νοεράν διά τοῦ οἰκείου ἐμφυσήματος δούς αὐτῷ, ὅπερ δή θείαν εἰκόνα φαμέν∙ τό μέν γάρ ‟κατ’ εἰκόναˮ, τό νοερόν δηλοῖ καί αὐτεξούσιον∙  τό δέ ‟καθ’ ὁμοίωσινˮ, τήν τῆς ἀρετῆς κατά τό δυνατόν ὁμοίωσιν»[1]. Ο νους και το αυτεξούσιο, είναι τα περιληπτικά και δυναμικά χαρίσματα που διαφοροποιούν τον άνθρωπο από την υπόλοιπη δημιουργία και αποτελούν βασικά μεγέθη της όλης ψυχοσωματικής του οντότητας[2].

   Ο Μέγας Βασίλειος αναφερόμενος στο ίδιο θέμα, σημειώνει ότι ο άνθρωπος προικοίστηκε  από τον Θεό, με πνευματική και ηθική υπόσταση, με λογική δύναμη που θα του επέτρεπε τη σχετική θεογνωσία, κοσμήθηκε με το προνόμιο να φέρεται προς τον Θεό για να του μοιάσει, του αναγνωρίσθηκε το «ἄρχειν» πάνω στη φύση και τα ζώα, του δόθηκε η δυνατότητα της απάθειας και της αθανασίας του σώματος και να χαίρεται, να ευφραίνεται στα κάλλη του Παραδείσου[1]. Υπογραμμίζει ακόμα ο Μέγας Βασίλειος, όπως και όλοι οι Πατέρες, ότι «τό κατ’εἰκόνα» αποτελεί πρώτιστα πνευματικό στοιχείο και δώρο του Τριαδικού Θεού στον άνθρωπο, δεν μπορεί να νοηθεί σαν κάτι σωματικό ή γήινο, καθ’ ότι «ἐν ὁρατῷ δέ τό ἀόρατον οὐ σχηματίζεται»[2]. Στόν ίδιο λόγο του συμπερασματικά αναφέρει: «Ὣστε τό ἀρχικόν ἡμῖν, καί κατ’εἰκόνα καί καθ’ὁμοίωσιν Θεοῦ, ἐν τῇ τοῦ λογισμοῦ κατασκευῇ θεωρητέον, οὐκ ἐν τῇ τοῦ σώματος μορφῇ»[3]. Έτσι με το «κατ’εἰκόνα» εννοείται  ότι   ο άνθρωπος αποτελεί αποτύπωμα ζωτικό του αόρατου και ασώματου Θεού[4].

(συνεχίζεται)

---

[1]Α. ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, In memoriam, σ. 30. Βλ. Μεγάλου Βασιλείου  Ὄροι κατά πλάτος, Β.Ε.Π.Ε.Σ. τόμ. 53 σ. 150. Και Ε.Π.Ε., τόμ. 8, σ. 194. P. G. 31, 913B.

[2] Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Λόγος Ι , Περί τῆς ἀνθρωπίνης κατασκευῆς, P. G. 30, 16C.

[3] ό.π., 7, P. G. 30, 17 AB.

[4] Ν. ΝΙΚΟΛΑΪΔΗ, Θέματα Πατερικῆς Θεολογίας, σ. 224.  

---

[1] ΙΩ. ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ, Ἔκδοσις ἀκριβής, 2.26, P. G. 94, 920B.

[2] Ν. ΝΙΚΟΛΑΪΔΗ, Γιατί ὁ Θάνατος; σ. 86.