Ἡ Ἐκκλησιαστική μας Μουσικὴ κατὰ τοὺς πρώτους χριστιανικοὺς αἰῶνες Ε΄.

(Σχέδιο: Χριστόδουλος Βασιλειάδης)

   Στὴ σύναξη τῶν Χριστιανῶν γιὰ προσευχὴ μποροῦσε, ὅπως ἀναφέρει ὁ Τερτυλλιανός, ὁ καθένας μὲ τάξη νὰ ψάλλῃ ἐλεύθερα μὲ πρόσκληση τοῦ προεστῶτος. ᾿Επίσης, ὁ ἱστορικὸς Φίλων ὁ ᾿Ιουδαῖος, περιγράφει ὅτι οἱ Χριστιανοὶ διαιροῦνταν σὲ δύο χορούς- ἀνδρικὸ καὶ γυναικεῖο- στὸ κέντρο τοῦ χώρου προσευχῆς καὶ ἔψαλλαν κατὰ τὶς ἀγρυπνίες, πότε ὁ ἕνας μόνο, πότε ἐναλλὰξ οἱ δύο χοροί ἀντιφωνικὰ καὶ πότε ὅλοι μαζὶ σὰν ἕνας χορός.

 Στὰ πρῶτα χρόνια τοῦ Χριστιανισμοῦ χρησιμοποιήθηκαν οἱ ἐπιφωνήσεις· «᾿Αλληλούϊα» ἀπὸ τὴν ἱουδαϊκὴ ὑμνολογία ἡ ὁποία στὰ Ἑλληνικὰ μεταφράζεται· «Αἰνεῖτε τὸν Κύριον», τὸ εὐκτήριο ᾄσμα «Κύριε ἐλέησον» τὸ ὁποῖο ἐκφωνοῦσε ὁ λαὸς καὶ πρὸ πάντων τὰ παιδιά κατὰ τὶς «αἰτήσεις» τοῦ διακόνου στὴ Θεία Λειτουργία καὶ ἡ εὐχαριστήριος ᾠδὴ «Δόξα σοι, Κύριε, δόξα σοι» ἡ ὁποία ψάλλοταν στὴν ἀρχαία ᾿Εκκλησία πρὶν καὶ μετὰ τὴν ἀνάγνωση τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου.

  Ἡ χρήση τῆς ὀργανικῆς μουσικῆς στὴ λατρεία εἶχε ἀπαγορευτεῖ μὲ ᾿Αποστολικὲς διατάξεις. Τὰ μουσικὰ ὄργανα τῆς ᾿Ιουδαϊκῆς θρησκείας εἶχαν ἀποκλειστεῖ ἀπὸ τὴ Χριστιανικὴ λατρεία διότι ἡ μητέρα ᾿Εκκλησία ἐπίστευε ὅτι οἱ ἦχοι τῶν ὀργάνων ἦσαν συνδεδεμένοι μὲ τὴν κοσμικὴ τέρψη καὶ εὐωχία. Ἡ «ἁρμονία» μὲ τὴ σύγχρονή της ἔννοια ἦταν ἄγνωστη, ὅπως καὶ στὴν ἀρχαία μουσική. Ἁρμονία σημαίνει· Τὴ σωστὴ ἀναλογία τῶν μερῶν ἑνὸς συνόλου, δηλαδὴ τὴ συμφωνία τῶν ἤχων. Ἡ ἔννοια αὐτὴ τῆς ἁρμονίας, ἀποῤῥέει ἀπὸ τὴν κυριολεκτικὴ χρήση τῆς λέξεως.

   Στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα σήμαινε, ἐπίσης, τὴ διάταξη τῶν φθόγγων μέσα στὴν ὀγδόη, ἔτσι ὥστε νὰ σχηματίζουν ἕνα τέλειο σύστημα. Ὁ ὅρος χρησιμοποιόταν καὶ ὡς συνώνυμος τοῦ «τρόπου» καὶ τοῦ «τόνου»”.

(συνεχίζεται)