Η ΑΡΣΕΝΟΚΟΙΤΙΑ ΣΤΙΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ

ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ

Δρος Θεολογίας – Μουσικού

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Περί της ομοφυλοφιλίας.

1. Γενικά περί ομοφυλοφιλίας.

            Η «Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια» δίνει ένα αρκετά συνοπτικό και περιεκτικό ορισμό της ομοφυλοφιλίας.  Ομοφυλοφιλία η αρσενοκοιτία είναι μια «διάστροφος ερωτική σχέσις υφιστάμενη μεταξύ ατόμων ανηκόντων εις το αυτό φύλον»[1].  Η ομοφιλοφιλία παρατηρείται και στα δυο φύλα και «είναι πάντοτε ψυχοπαθολογικό φαινόμενο, συνήθως δε, είτε οργανικώς, είτε καθ’ έξιν, και από βιολογικής απόψεως παθολογική κατάσταση»[2].

            Στην ιστορία των διαφόρων αρχαίων λαών διασώζονται πολλές μαρτυρίες για το φαινόμενο αυτό, το οποίο μερικές φορές εξηγείται από κοινωνικούς λόγους.  Στην αρχαία Ελλάδα τείνει να προσλάβει φιλοσοφική δικαιοσύνη.

            Στην εποχή μας η ομοφυλοφιλία παρουσιάζει έξαρσιν.  Ένας από τους λόγους που εκπίπτει ο άνθρωπος στην ομοφυλοφιλία είναι και η τάση αναζήτησης της ηδονής του «απαγορευμένου», η οποία πάντοτε αποτελεί ελκυστική δύναμη, που ενεργεί στον άνθρωπο που δεν έχει ηθικές βάσεις.

2. Τα Σόδομα και τα Γόμορρα

            Στο πρώτο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, που φέρει τον τίτλο Γένεσις, στο ιη΄ και ιθ΄ κεφάλαιο, περιγράφεται η καταστροφή των πόλεων Σοδόμων και Γομόρρας.  Τις πόλεις αυτές κατέστρεψε ο Θεός βρέχοντας «θείον και πύρ εξ ουρανού», εξ’  αιτίας του ότι οι κάτοικοι των ήσαν αρσενοκοίται.

            Ο Αβραάμ φιλοξένησε τρείς άνδρες, οι οποίοι ήσαν άγγελοι Θεού (Γεν. ιή, 1-8).  Ο ένας από τους αγγέλους ανέφερε στον Αβραάμ, ότι η γυναίκα του Σάρρα θα γεννήσει υιόν (Γεν. ιή, 9-15).  Ο Κύριος, λοιπόν, αποκαλύπτει ακόμη στον Αβραάμ, ότι θα καταστρέψει τα Σόδομα και τα Γόμορρα (Γεν. ιη΄, 16-22).  Ο Αβραάμ μεσολαβεί στον Θεό να μην καταστραφούν τα Σόδομα και τα Γόμορρα, αλλά η προσπάθεια του καθίσταται άκαρπος (Γεν. ιη΄, 23-33).

            Ο Λώτ αξιώνεται να φιλοξενήσει τους δύο από τους τρείς αγγέλους (Γεν. ιθ΄, 1-3).  Όλοι οι άνδρες της πόλεως εκείνης, από τον νεαρότερο μέχρι τον γεροντότερο, περιεκύκλωσαν το σπίτι και ήθελαν να ασελγήσουν σ’ αυτούς.  Ο Λώτ τους προτείνει αντί τους φιλοξενούμενους να πάρουν τις κόρες του, αλλά αυτοί τυφλωμένοι από το πάθος τους όρμησαν σαν λύκοι κατά του Λώτ.  Τότε οι δύο φιλοξενούμενοι άνδρες έδειξαν τη δύναμή τους και τιμώρησαν όλους τους άνδρες με αορασία, έτσι ώστε να μην μπορούν να βρουν την πόρτα (Γεν. ιθ΄, 4-11).

            Ο Θεός τότε φροντίζει για την σωτηρία του Λώτ και της οικογένειάς του (Γεν. ιη΄, 12-23) και δίνει οδηγίες στον Λώτ έτσι ώστε να εξέλθουν από την πόλη.  Ο Θεός τότε βρέχει θείον και φωτιά από τον ουρανό και καταστρέφει τις δύο πόλεις, η δε γυναίκα του Λωτ τιμωρείται, διότι παράκουσε την εντολή και γύρισε πίσω να δει τη θεομηνία που ξέσπασε.  Γι΄ αυτό και έγινε στήλη άλατος (Γεν. ιη΄, 24-29).

            Αυτή είναι και η πρώτη φορά που αναφέρεται στην Αγία Γραφή η αρσενοκοιτία.  Γι’ αυτό και από τη πόλη Σόδομα, στην οποία κατοικούσαν οι αμαρτωλοί αυτοί άνθρωποι, η αμαρτία αυτή πήρε το επίθετο «Σοδομική».

3. Άλλες μαρτυρίες από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη

            Στο τρίτο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, το Λευϊτικό, αναφέρονται κάποιοι νόμοι για την αποφυγή σαρκικών σχέσεων με διάφορα πρόσωπα και ζώα.  Αναφέρονται δε τα εξής: «Και μετά άρσενος ού κοιμηθήση κοίτην γυναικός· βδέλυγμα γάρ έστι» (Λευϊτ. Ιη’, 22).  Δηλαδή δεν θα έχεις σαρκική σχέση με άνδρα, σαν να είναι γυναίκα, διότι αυτό είναι μισητό και σιχαμερό.
            Και στο 20^ο κεφάλαιο, επίσης, του Λευϊτικού αναφέρονται ποινές για διάφορες παραβάσεις οικογενειακής και ηθικής φύσεως.  Γράφονται δε τα εξής: «Και ός αν κοιμηθή μετά αρσενός κοίτην γυναικός, βδέλυγμα εποίησαν αμφότεροι· θανατούσθωσαν, ένοχοι είσιν» (Λευϊτ. κ’, 13).

            Στο πέμπτο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, αναφέρονται τα εξής: «Και ερούσιν η γενεά η ετέρα, οι υιοί υμών, οι αναστήσονται μεθ’ υμάς, και ο αλλότριος, ός αν έλθη εκ γής μακρόθεν, και όψονται τάς πληγάς της γής εκείνης και τας νόσους αυτής, ας απέστειλε Κύριος επ’ αυτήν – θείον και άλα κατακεκαυμένον, πάσα η γη αυτής ου σπαρήσεται ουδέ ανατελεί, ουδέ μη αναβή επ’ αυτήν παν χλωρόν, ώσπερ κατεστράφη Σόδομα και Γόμορρα, Αδαμά και Σεβωΐμ, ας κατέστρεψε Κύριος εν θυμώ και οργή» (Δευτερ. Κθ’, 21-22).  Τα δε παιδιά σας, δηλαδή, η επομένη από σας γενεά, αυτοί που θα έλθουν εις τα πράγματα μετά από σας και κάθε ξένος, που θα έλθει από κάποιαν μακρινή χώρα, θα δουν τις τιμωρίες, που θα κτυπήσουν τη χώρα εκείνη, και τις ασθένειές της, όσες έστειλε σ’ αυτήν ο Κύριος.  Θα δουν, δηλαδή, το θειάφι και το πυρακτωμένο αλάτι και ότι δεν θα σπαρθεί όλος ο τόπος της και δεν θα φανεί, ούτε θα φυτρώσει πάνω της κάθε είδους φυτό, όπως κατεστράφησαν τα Σόδομα και τα Γόμορρα, η Αδαμά και η Σεβωΐμ, που τις κατέστρεψε με οργή και θυμό ο Κύριος.

            Στο βιβλίο του Ησαΐα καταγράφεται και το ακόλουθο χωρίο: «Και ει μη Κύριος σαβαώθ εγκατέλιπεν ημίν σπέρμα, ως Σόδομα αν εγενήθημεν και ως Γόμορρα αν ωμοιώθημεν» (Ησ. α΄, 9).  Αν, δηλαδή, ο Κύριος των δυνάμεων, ο Παντοκράτωρ, δεν μας άφηνε μικρή, αλλά εκλεκτή μερίδα δικών του ανθρώπων, θα γινόμασταν σαν τα Σόδομα και θα εξομοιωνόμασταν σαν τα Γόμορρα, εξαφανιζόμενοι ως εκείνα ολοτελώς.  Το πιο πάνω χωρίο αναφέρει και ο απόστολος Παύλος στην προς Ρωμαίους επιστολή του.

            Στο ιγ’ κεφάλαιο του ιδίου βιβλίου αναφέρονται τα ακόλουθα: «Και έσται Βαβυλών, ή καλείται ένδοξος υπό βασιλέως Χαλδαίων, όν τρόπον κατέστρεψεν ο Θεός Σόδομα και Γόμορρα» (Ησ. ιγ’, 19).  Και θα καταστραφεί, δηλαδή, και ερημωθεί η Βαβυλώνα, η οποία καλείται ένδοξος, αναδειχθείσα τέτοια από τον βασιλιά των Χαλδαίων, όπως κατέστρεψε ο Θεός τα Σόδομα και τα Γόμορρα.

            Στο προφητικό βιβλίο του Αμώς ο Θεός αναφέρεται στην αυταπάτη, στην ισχυρογνωμοσύνη και στην τιμωρία τοθ Ισραήλ.  Αναφέρονται, λοιπόν, τα ακόλουθα: «Κατέστρεψα υμάς, καθώς κατέστρεψεν ο πυρός· ως επεστρέψατε προς με, λέγει Κύριος» (Αμώς δ΄,11).  Σας κατέστρεψα, όπως άλλοτε Εγώ, ο ίδιος Θεός, κατέστρεψα τα Σόδομα και τα Γόμορρα, και εγίνατε όπως το μισοκαμένο δαυλί, που το άρπαξαν και το έσυραν έξω από την φωτιά και το οποίο είναι πλέον εντελώς άχρηστο για ο,τιδήποτε.  Αλλά και πάλιν δεν εσωφρονισθήκατε και δεν επεστρέψατε με μετάνοια σε μένα, λέγει ο Κύριος.

            Στο βιβλίο τέλος των Ψαλμών αναφέρονται τα εξής: «Επιβρέξει επί αμαρτωλούς παγίδας, πυρ και θείον και πνεύμα καταιγίδος η μερίς του ποτηρίου αυτών» (Ψαλμ. ι΄,6).  Ο Κύριος, δηλαδή, θα εξαπολύσει από τον ουρανό σαν βροχή ολέθριες παγίδες πάνω στους αμαρτωλούς.  Θα ρίψει κατ’ αυτών φωτιά και θειάφι, που δεν σβήνει εύκολα, και άνεμο βίαιο και σφοδρό, δια να τα αναφυσά και τα αναρριπίζει.  Αυτά θα αποτελούν το καταστρεπτικό μερίδιο που θα γεμίζει το ποτήρι, το οποίο οι αμαρτωλοί θα αναγκασθούν να πιούν.

            Στην Καινή Διαθήκη η αμαρτία της ομοφυλοφιλίας αναφέρεται στην προς Ρωμαίους Α΄, προς Κορινθίους Α’, και προς Τιμόθεο επιστολές του αποστόλου Παύλου, καθώς και στην καθολική επιστολή του Ιούδα.  Στην τελευταία μάλιστα επιστολή (του Ιούδα) αναφέρονται τα εξής: «Ως Σόδομα και Γόμορρα και αι περί αυτάς πόλεις τον όμοιον τούτοις τρόπον εκπορνεύσασαι και απελθούσαι οπίσω σαρκός ετέρας πρόκεινται δείγμα, πυρός αιωνίου δίκην υπέχουσαι» (Ιούδα 7).  Όπως, δηλαδή, τα Σόδομα και τα Γόμορρα και οι ολόγυρά τους πόλεις, οι οποίες κατά τρόπον όμοιο με τους ασεβείς, για τους οποίους έγραψα πιο πάνω, παρεδόθησαν στην πορνεία και έτρεξαν προς παρά φύσιν ασέλγειες σε άλλα σώματα και διεφθάρησαν και εβεβηλώθησαν, είναι μπροστά μας παράδειγμα διεστραμμένων ανθρώπων, που τιμωρήθηκαν με την καταστρεπτική φωτιά, που η θεία οργή έστειλε από τον ουρανό.

4. Ο απόστολος των εθνών

            Οι πληροφορίες που έχουμε για τον απόστολο Παύλο, τόσο από τις επιστολές του όσο και από τις Πράξεις των Αποστόλων, είναι πάρα πολλές.  Ο απόστολος Παύλος γεννήθηκε και ανατράφηκε στην Ταρσό της Κιλικίας από οικογένεια που προέρχεται από τη φυλή Βενιαμίν.  Τα μέλη της οικογένειας του ήσαν παράλληλα και Ρωμαίοι πολίτες.  Την πρώτη του μόρφωση πήρε στη γενέτειρα του Ταρσό.  Νέος ήλθε στην Ιερουσαλήμ, όπου διδάχθηκε την Παλαιά Διαθήκη και την ιουδαϊκή θεολογία από τον σοφό Γαμαλιήλ.  Λόγω του υπερβολικού ζήλου του εδίωκε τους χριστιανούς.  Παρέστη και αποδοκίμαζε τους φονεύσαντας του πρωτομάρτυρος Στέφανου.

            Ο Θεός, όμως, τον ελέησε και με ένα θαυμαστό γεγονός γίνεται η μεταστροφή του στο Χριστιανισμό.  Από τότε αρχίζει μια νέα ζωή για τον απόστολο.  Έμεινε τρία χρόνια στην Αραβία και Δαμασκό.  Ανέλαβε τέσσερις αποστολικές περιοδείες προς διάδοση του νέου μηνύματος του Χριστού.  Μαρτύρησε στη Ρώμη γύρω στο 66 ή 67 μ.Χ.

5. Οι επιστολές του αποστόλου Παύλου

            Κατά το διάστημα των περιοδειών και φυλακίσεών του ο απόστολος Παύλος έγραψε τις θεόπνευστες του επιστολές.  Γράφτηκαν επ’ ευκαιρία διαφόρων αναγκών και προβλημάτων, τα οποία είχαν οι πιστοί, είτε άτομα είτε εκκλησιαστικές κοινότητες.
            Παρ’ όλον ότι οι επιστολές του γράφτηκαν έχοντας τότε κάτι το επίκαιρο, εν τούτοις αποτελούν πάντοτε πολύτιμα θεόπνευστα βιβλία.  Αυτά αποκαλύπτουν τη σοφία του Θεού, τις ύψιστες αλήθειες της χριστιανικής πίστεως και ζωής.

(Συνεχίζεται)

---

[1] ΘΗΕ, τ. 9, σ. 920.

[2] Οπ.π.

Ευχές

Στους αγαπητούς επισκέπτες και αναγνώστες του ιστολογίου μας ευχόμαστε χρόνια πολλά, καλά Χριστούγεννα και κάθε ευλογία από τον Θεό με τη νέα χρονιά.

Δρ. Χριστόδουλος Βασιλειάδης

Το θαύμα του αποστόλου Ανδρέα στον Παντελή

Το Θαύμα του Αποστόλου Ανδρέα στον Πανετλή

Θεέ μου παντοδύναμε, δοξάζω το όνομά σου,

Πάλε ζητώ την χάρη σου και την βοήθειά σου.

Πρόκειται περί θαύματος του Αποστόλου Ανδρέα,

Να το φωνάξω να ακουστεί στην γενεά την νέα.

Για μια γυναίκα που έχασε το ακριβό παιδί της,

Που τόχε για παρηγοριά και μέλλον στη ζωή της.

Είχε δεκατριών χρονών παιδί κ’ ανάγιωνέντο,

Και Παντελή το όνομα αυτή ονόμαζέ τον.

Μίαν ημέραν έξαφνα, ο Παντελής εχάθη,

Και έβαλέν την στα βάσανα και σε μεγάλα πάθη.

Επιάσασιν τον Παντελή χωρίς κανείς να ξέρει,

Επήραντον μέσα βαθκιά στα τούρκικα τα μέρη.

Εις τα σχολεία στέλλουν τον καλά τον εσπουδάσαν,

Κατόπιν χότζιαν κάμνουν τον κ’ ύστερα ησυχάσαν.

Τώρα ας τον αφήκουμεν εκεί να τους διαβάζει,

Και ας έρτουμε στην μάναν του που είχε το μαράζιν.

Είκοσι χρόνια έκλαιε για τούντην ιστορία,

Και Αντρέας ο Απόστολος λυπήθη την Μαρίαν,

Όμως στην Κύπρο είπεν της πρέπει να ξεκινήσεις,

Για ν’ άρτεις εις την χάριν μου για να προσκυνήσεις,

Ο Άγιος δοξάζω τον πώς εν να τα γιουτίσει,

Πιάνει τζ’ ο χάτζας προσταγήν στην Κύπρο να γυρίσει.

Αφού εν θέλημα Θεού και θαύμα των Αγίων,

Φέρνει τους ράστην και τους δυο να μπούσιν σ’ ένα πλοίον.

Ο χότζας άμα τζ’ είδεν την γνώρισεν την Μαρίαν,

Πως ήταν η μητέρα του βεβαίωσιν εδίαν.

Άψασιν πάνω του φωθκιές, λαμπρά και δεν βαστάχνει,

Πάει κοντά της έκατσε εφτύς καιρό δεν χάνει.

Λαλεί της, πες μου να χαρείς ποιον είναι το όνομα σου.

Και ποιον είναι το μέρος σου σωστά με την καρκιάν σου.

Το όνομά μου λέγει του, με λέγουσοιν Μαρία,

Και η πατρίδα μου σωστά που την Μικράν Ασίαν.

Λαλεί της που τα λόγια σου και που την ιστορία,

Θα έχεις παιδί στον πόλεμο εσύ κυρά Μαρία.

Αμέσως αναστέναξε και έκλαψε η Μαρία,

Ας ήταν εις τον πόλεμο χότζα τζαι να τον είδα.

Πες μου λαλεί της να χαρείς τα μάθκια τζαι το φως σου,

Ίσως τζαι ξέρω τίποτα τζαι πώ σου για τον γιο σου.

Είχε στο πρόσωπο ελιά και εις το στήθος άλλη,

Και εις τη βούκα τη δεξιά δεύτερη πιο μεγάλη.

Λαλεί είναι ζωντανός ο γιος σου που γυρέφκεις,

Και παντελής το όνομα κυρά αν δεν πιστέφκεις.

Λέγει μου, πες μου να χαρείς αν είδες το παιδί μου,

Και γίνου Άγιος Αρχάγγελος και πάρε τη ψυχή μου.

Λαλεί της φέρτο χέρι σου μάνα να το φιλήσω,

Και γλυκοφίλα με και συ και να σου μολοήσω.

Αφού εφανερώθηκε το θαύμα του Αγίου,

Εγίνηκεν ανάστατο το πλήρωμα του πλοίου.

Πως ήταν μάνα και παιδί άμα βεβαιωθήκαν,

Ούλλοι που την συγκίνησιν τα κλάματα λουθήκαν.

Παρασκευή ή Σάββατο νομίζω του Λαζάρου,

Εφτάσαν εις την Λάρνακα πουχε να ξυπαρκάρουν.

Μέσα στον αί Λάζαρο, εφτύς τους οδηγήσαν,

Τη γραία και τον Παντελή και ούλλοι επροσυνήσαν.

Μέσα στην Σκάλα έγινε τότε γιορτή μεγάλη,

Που εστράφηκεν ο Παντελής στην πίστη πουείχε πάλιν.

Είκοσι χρόνια χασιμιός σα νάταν πεθαμένος,

Που ήταν από τη μάνα του μακρά ποχωρισμένος.

Είναι πολλά τα θαύματα στον κόσμο που γινήκαν,

Είχε τυφλούς που αμπλέψασι και τα διηγηθήκαν.

Απόστολε Αντρέα μου κ’ η χάρις σου μεγάλη,

Πόχεις την Εκκλησία σου κοντά στο παραγιάλι.

Απόστολος ανάδειξε τον πλάστη και Θεό μου,

Δοξάζω σε που βοηθάς και μένα και όλου του κόσμου.

Πριν τα σκότη της  καρδιάς σου

Τα σκορπίσει η λευτεριά

Τ’ αφιλόστοργα παιδιά σου

Από χώρες και χωριά

Με τη φλόγα της ψυχής σου

Της εγέρσεως τη δάδα

Σου φωτίζουνε το δρόμο

 που σε φέρνει στην Ελλάδα

 βάδιζε γλυκιά πατρίδα

 αψηφώντας τους τρανούς

μη φοβάσαι ν’ απαντήσεις

 αν χαθώ μες στους γκρεμούς

τα παιδιά σου με λαχτάρα

σε κρατούν από το χέρι

 και οδηγεί τα βήματά σου

 νέας βηθλεέμ αστέρι

 Αφροδίτη του πελάγου

 χαίρε Κύπρος ζηλευτή

 όπως άλλοτε απ’ το κύμα

 πρώτα πρόβαλλε αυτή

έτσι θα ‘ρθει και μια μέρα

 απ’ τα κύματα των πόνων

θα προβάλεις και θα λάμψεις

 εις τους αιώνας των αιώνων.

ΕΙΠΕ ΓΕΡΩΝ

Είπε ο Γέρων Γερμανός Σταυροβουνιώτης:

«Εάν δεν κατανοήσουμε την ελεηνότητά μας
δεν έχουμε ελπίδες να μας ελεήσει ο Θεός».

"Οι άνθρωποι θέλουν να κάνουν χρήματα
αλλά τα χρήματα δεν κάνουν ανθρώπους".

"Το μυστικό της προσευχής
είναι η μυστική προσευχή".

ΙΑΤΡΕΙΟΝ ΚΑΙ ΧΩΝΕΥΤΗΡΙΟΝ

Την παρακάτω περικοπή από τους λόγους του ιερού Χρυσοστόμου επέλεξε ο αείμνηστος μητροπολίτης Πάφου Γεννάδιος να την δίνει στους πιστούς, όταν πλέον δεν ήταν σε θέση να κάνει κηρύγματα.

ΙΑΤΡΕΙΟΝ ΚΑΙ ΧΩΝΕΥΤΗΡΙΟΝ

            Ιατρείο είναι η μετάνοια.  Ιατρείο που θεραπεύει από την αμαρτία.  Είναι δώρο ουράνιο, δύναμης θαυμαστή.  Ούτε τον ανήθικο αποπέμπει ούτε τον μέθυσο αποστρέφεται ούτε τον ειδωλολάτρη σιχαίνεται ούτε τον υβριστή απομακρύνει ούτε τον βλάσφημο εκδιώκει ούτε τον υπερήφανο.  Όλους τους δέχεται και τους μεταβάλλει.  Είναι χωνευτήρι η μετάνοια, μέσα εις το οποίον καίγεται η αμαρτία…

            Εάν ο Θεός τιμωρούσε τους ανθρώπους ευθύς μόλις αμαρτάνουν, και δεν τους έδιδε καιρόν μετανοίας, ο κόσμος όλος θα καταστρέφετο και θα εχάνετο  τελείως.  Αν ήταν ταχύς ο Θεός εις τον να τιμωρεί δεν θα κέρδιζε τον Παύλο η Εκκλησία, ένα τόσο μεγάλο και σπουδαίο άνθρωπο.  Αλλά ο Θεός συγχωρούσε τον Παύλο, όταν βλασφημούσε, δια να μας τον δείξει κατόπιν μετανοούντα.  Η μακροθυμία του Θεού έκαμε τον λύκο ποιμένα, τον τελώνη ευαγγελιστή.  Η μακροθυμία του Θεού ελέησε και όλους εμάς, αυτή μας μετέβαλε και μας έκαμε καλύτερους.

            Αν δεις καμιά φορά νηστευτή τον άλλοτε μέθυσο, αν δεις θεολόγο τον άλλοτε βλάσφημο, αν δεις εκείνον  που μόλυνε το στόμα του με αισχρά λόγια και άσματα, να εξαγνίζει τώρα την ψυχή του με θείους ύμνους, θαύμασε του Θεού την μακροθυμία, επαίνεσε την μετάνοια και , παρατήρα την μεταβολή που γίνεται εις τας ψυχάς των μετανοούντων, επαναλάμβανε τα λόγια του προφήτου:  «Αυτή η μεταβολή είναι έργον της δεξιάς του Ύψιστου».

            Όλων των κακών αιτία είναι τα αμαρτήματα.  Εξ αιτίας των αμαρτημάτων έρχονται εις ημάς λύπες.  Αυτά φέρνουν ταραχές, αυτά προκαλούν πολέμους, αυτά γίνονται πηγή ασθενειών, απ’ αυτά δημιουργούνται όλα τα βάσανά μας.  Όπως οι καλοί γιατροί όταν εξετάζουν ένα άρρωστο, δεν προσέχουν μόνο εις τας εξωτερικάς εκδηλώσεις της αρρώστιας, αλλά προσπαθούν κάτω από τας εκδηλώσεις να διαγνώσουν την βαθύτερη αιτία, έτσι έκαμνε και ο Σωτήρ.  Διότι και ο Κύριος δίδασκε ότι βαθύτερα αίτια όλων των ανθρωπίνων δυστυχιών είναι η αμαρτία.  Και γι’  αυτό, όταν του πήραν τον παραλυτικό δια να τον θεραπεύσει, τι του είπε:  Και του το είπε αυτό, διότι ως γιατρός της ψυχής, αντελήφθη ότι ο άρρωστος εκείνος πρώτα είχε παραλύσει ψυχικώς και ύστερα έπαθε και την σωματική παράλυση.  Με άλλα λόγια, δια τον άνθρωπο αυτόν, αιτία της ασθένειας ήταν η προηγηθείσα αμαρτία.  Αλλά και γενικώς τέτοια είναι πάντοτε η αμαρτία.  Μας προξενεί λύπη, μας ζημιώνει, γίνεται αιτία συμφοράς.

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

Η ιστορία του ιερέα και του αγγέλου

Η ιστορία του ιερέα και του αγγέλου

Σε ένα από τα πολλά χειρόγραφα του Αγίου Όρους αναφέρεται η εξής ιστορία· Στον ιερό ναό του Αγίου Μερκουρίου υπήρχε ένας ιερέας ο οποίος, από βραδύς, ήπιε πολύ κρασί και δυστυχώς εμέθυσε, με αποτέλεσμα να έχει σαρκική πτώση.  Εν πάση περιπτώσει, το πρωί ήτανε γιορτή και ο ιερέας λειτούργησε.
            Όταν τελείωσε τη Θεία Λειτουργία, ένας Άγγελος τον έλεγξε και λέγει σ’ αυτόν με λύπη·
- «Δυστυχισμένε ιερέα, τι ήταν αυτό, το οποίο έκανες σήμερα;»
- «Ποίος είσαι εσύ, που με ελέγχεις;» απαντά ο ιερέας.
- «Άγγελος είμαι, δεν με βλέπεις;»
- «Να μείνεις εκεί που είσαι, δεσμευμένος, σε επιτιμώ», απαντά ο ιερέας.
- «Και σύ», του λέγει ο Άγγελος, «να είσαι δεσμευμένος να μη δεις θάνατον, εκτός εάν εγώ σε συγχωρήσω».
            Το τελικό αποτέλεσμα ήταν ο μεν Άγγελος να «αποπτερωθεί» και να μείνει εκεί πίσω από την Αγία Τράπεζα, ενώ ο ιερέας να ζήσει για τριακόσια πενήντα χρόνια!  Έφυγε ο ιερέας από εκείνο το μέρος και έκανε – για λόγους οικονομικούς, επειδή δεν μπορούσε να ασκήσει κάποιο επάγγελμα – τον ιερέα.
            Μετά από τρακόσια πενήντα χρόνια ο ιερέας έτυχε να παρευρίσκεται σε μια ομιλία του Επισκόπου της Επαρχίας που έμενε, και το θέμα της ομιλίας ήταν για τον Άγιο Μερκούριο.  Λέγει ο ιερέας στον Επίσκοπο: «Εγώ τα ξέρω από πρώτο χέρι, αφού ήμουνα εκεί».
            Ο Επίσκοπος παίρνει τον ιερέα κατ’ ιδίαν και μαθαίνει απ’ αυτόν όλο το ιστορικό της επιβιώσεώς του για τριακόσια πενήντα ολόκληρα χρόνια!
- «Τότε ο Άγγελος πρέπει να είναι ακόμη εκεί», απαντά ο Επίσκοπος, «και πρέπει να βρεθείτε και οι δύο στον ίδιο τόπο, για να μπορέσετε να αλληλοσυγχωρηθείτε».
            Ο ιερέας δεν είχε καθόλου τις δυνατότητες να πάει σε εκείνο το μέρος και έτσι ο καλός Επίσκοπος προθυμοποιήθηκε και ανέλαβε να βρει ζώα και όλα τα χρειαζούμενα για να πάνε στον τόπο εκείνο, στον οποίο μετά από τριακόσια χρόνια, μόνο χαλάσματα μπορούσες να βρεις και τίποτε άλλο.
            Ρωτώντας τους χωρικούς και με βάση τις οδηγίες του ιερέα, έφτασαν στο μέρος εκείνο και πράγματι, βλέπουν εκεί τον Άγγελο να στέκεται πίσω από την Αγία Τράπεζα, όπως τον άφησε τότε ο ιερέας.
- «Ακόμη, δυστυχισμένε ιερέα, ζεις;» του λέγει ο Άγγελος.
- «Ζω, αφού εσύ με εδέσμευσες», απαντά ο ιερέας.
- «Και συ υπάρχεις εδώ, ακόμη;»
- «Υπάρχω, αφού και συ με εδέσμευσες», απαντά ο Άγγελος.
- «Έλα να συγχωρηθούμε», λέγει ο ιερέας στον Άγγελο.
«Συγχώρησέ με πρώτα εσύ και ύστερα να σε συγχωρήσω και εγώ».
- «Αν σε συγχωρήσω εγώ», του απαντά ο Άγγελος, «θα γίνεις αμέσως σκόνη και έτσι δεν θα μπορέσω να λάβω τη συγχώρηση από εσένα.  Συγχώρησέ με πρώτα εσύ και εγώ, να είσαι βέβαιος, ότι δεν θα σε αφήσω δεμένο».
            Και πράγματι, όπως είπε ο Άγγελος του Θεού, έτσι και έγινε.  Ο Άγγελος επανέκτησε τα φτερά του και ο ιερέας έγινε με μιας όλο χώμα.
            Ο Άγγελος ευχήθηκε στον Αρχιερέα να βρει έλεος από το Θεό, για το καλό, το οποίο έκανε και για τους δύο, και ο Αρχιερέας λέγει στον Άγγελο·
- «Πολύ θα ήθελα να ψάλλεις λίγο, για να μπορέσω να ακούσω πως ψάλλετε και δοξολογείτε το Θεό εσείς οι Άγγελοι εκεί πάνω στον ουρανό».
- «Θα το ήθελα και εγώ, αλλά αν με ακούσεις να ψάλλω θα πεθάνεις, δεν θα αντέξεις», αποκρίνεται ο Άγγελος.  «Θα σου κάνω, όμως, το χατίρι και θα ανεβώ στον τρίτο ουρανό και από εκεί θα ψάλλω».
            Έτσι και έγινε.  Ο Αρχιερέας μόλις άκουσε την ουράνια μελω δια τον Αγγελικό ύμνο, έπεσε κάτω λιπόθυμος για αρκετές ώρες.  Ύστερα σηκώθηκε πάνω και αφού γύρισε πίσω στην πόλη του έγραψε αυτή την ιστορία, η οποία φαίνεται σαν παραμύθι, που είναι όμως πραγματική και αληθινή!

Η αγία Ταϊσία

 

Αγία Ταϊσία

Ορθόδοξο Ενημερωτικό Δελτίο Εκδόσεων «Αγία Ταϊσία»
Τεύχος Α’  Λευκωσία Οκτώβριος 2010

«Ο πλάσας με, ελέησον με»

Η Αγία Ταϊσία

            Η μακαρία Ταϊσία ήταν όμορφη, πρόσχαρη και πολύ ωραία, όταν δε ήταν δεκαεφτά περίπου χρόνων, η μητέρα της, η οποία από μικρή την ωθούσε στο κακό, την οδήγησε σε πορνείο.
            Επειδή δε ήταν ωραία, εξαπλώθηκε παντού η φήμη της ωραιότητας του προσώπου της και σαν φλόγα κατέκαιε η μανία της αγάπης της τις καρδιές όλων όσων την έβλεπαν.  Πολλοί λοιπόν πωλούσαν όλα τα υπάρχοντά τους για να μπορέσουν να απολαύσουν την ωραιότητά της· και έτσι επειδή πωλούσαν όσα είχαν, έχασαν και τα ρούχα τους, για να εκπληρώσουν την επιθυμία τους.
            Όταν άκουσε ο Αββάς Σεραπίων γι’ αυτήν, προσευχήθηκε, φόρεσε ρούχα κοσμικά, πήρε δε μαζί του και ένα νόμισμα και πήγε σ’ αυτήν δήθεν ως στρατιώτης.  Αφού την βρήκε, της έδωσε το νόμισμα και εκείνη αφού τον πήρε χαρούμενη λέγει σ’  αυτόν· «Ας μπούμε στο υπνοδωμάτιό μου».  Και ο Αββάς Σεραπιών της λέγει· «Ας μπούμε».  Όταν μπήκε ο Όσιος βλέπει ένα ψηλό κρεβάτι στρωμένο, στο οποίο εκάθησε η κοπέλα και προσκαλούσε τον γέροντα να ανέβει σ’ αυτό.  Τότε ο Γέροντας της λέγει· «Δεν υπάρχει άλλο δωμάτιο πιο μέσα απ’ αυτό;» Του λέγει η κοπέλα· «Υπάρχει».  Τότε λέγει σ’ αυτήν ο Γέροντας· «Ας πάμε να καθίσουμε λίγο εκεί».  Λέγει η Ταϊσία· «Εφ όσον δεν μας βλέπει κανένας άνθρωπος εδώ, είναι καλύτερα να μιλήσουμε και να εκπληρώσουμε εδώ την επιθυμία μας, διότι όπου και αν πάμε μας βλέπει ο Θεός».
            Αφού άκουσε ο Γέροντας τα λόγια αυτά λέγει σ’ αυτήν· «Γνωρίζεις ότι υπάρχει Θεός, και κρίση και ανταπόδοση και βασιλεία και κόλαση;»  Λέγει εκείνη· «Ναι, το ξέρω».  Ύστερα λέγει σ’ αυτήν ο Γέροντας· «Εφ’ όσον λοιπόν γνωρίζεις ότι υπάρχουν όλ’ αυτά, γιατί καταστρέφεις τους ανθρώπους;»  Κατόπιν ο Γέροντας της έδειξε το μοναδικό (μοναχικό) σχήμα, που φορούσε κάτω από τα στρατιωτικά ρούχα και της απεκάλυψε την πραγματική αιτία για την οποία ήλθε σ’ αυτήν.  Τότε αυτή έπεσε στα πόδια του Γέροντα και έλεγε με δάκρυα στα μάτια· «Γνωρίζεις, Άγιε Πατέρα μου, εάν υπάρχει μετάνοια για τους αμαρτωλούς;  Δέχεται και εμένα ο Θεός, εάν μετανοήσω;»  Λέγει ο Γέροντας· «Ο Θεός είναι εύσπλαχνος και μακρόθυμος και δέχεται όλους όσους μετανοήσουν και γίνεται πολλή χαρά  ̎εν ουράν ω επι ενί αμαρτωλώ μετανοούντι  ̎(Λουκ. ιε΄7).  Τότε λέγει αυτή στον Άγιο· «Περίμενέ με, Πάτερ, μόνον τρείς ώρες και ύστερα κάνε με μένα ότι θέλεις για τα κακά, τα οποία έκανα· γιατί γνωρίζω ότι στάληκες από τον Θεό σ’ εμένα».  Ο Όσιος τότε της υπέδειξε που θα τον βρει και έφυγε.  Η Αγία τότε πήρε όλα όσα και αν είχε αποκτήσει από την πορνεία και τα έκαψε στη μέση της πόλης και έλεγε· «Ελάτε όλοι όσοι επορνεύσατε μαζί μου, και δέστε πως έκαψα όλα εκείνα τα οποία απέκτησα από την πορνεία».  Όσα έκαψε η Αγία κόστιζαν εξακόσιες λίτρες χρυσού, εκτός τα ρούχα και οι στολές.
            Αφού έκαμε αυτά η Αγία πήγε στο Γέροντα, ο οποίος την παρέλαβε και την εισήγαγε σε γυναικείο μοναστήρι και την έκλεισε σε ένα κελί, εσφράγισε δε και την πόρτα, και άφησε μόνο μια μικρή θυρίδα, δια της οποίας θα έπαιρνε η Ταϊσία την τροφή της.
            Έδωσε οδηγίες ο Γέροντας στην Ηγουμένη του Μοναστηριού να δίνει σ’ αυτή κάθε δύο μέρες δύο ουγγιές ξερό ψωμί και λίγο νερό.  Είπε δε στο Γέροντα η μακάρια Ταϊσία μέσα από την θυρίδα· «Προσευχήσου, τίμιε Πάτερ μου, στο Θεό να συγχωρήσει τις πολλές μου αμαρτίες, τις οποίες έπραξα η άθλια».  Λέγει δε ο Γέροντας σ’  αυτήν· «Δεν είσαι άξια ούτε να προσεύχεσαι εσύ στον Θεό, ούτε και να ονομάζεις το πολυύμνητο Όνομά Του με τα χείλη σου, ή να απλώνεις τα χέρια σου σ’ αυτόν, γιατί τα χείλη σου είναι ακάθαρτα και τα χέρια σου μολυσμένα από τις ασωτίες, αλλά αυτό μόνο να κάνεις· έχε το μυαλό σου και την σκέψη σου στραμμένη προς την ανατολή και προς το Θεό, και να μη λέγεις τίποτε άλλο, παρά μόνο αυτά τα λόγια: «Κύριε και Θεέ μου, συ ο οποίος με έπλασες, ελέησόν με κατά το μέγα σου έλεος».
            Έκαμε λοιπόν έτσι η μακαρία Ταϊσία σ’ εκείνο το κελί τρία χρόνια.  Βλέποντας δε ο Αββάς Σεραπίων τη μετάνοιά της, τη λυπήθηκε και πήγε στο Μέγα Αντώνιο για να μάθει απ’ αυτόν εάν συγχώρησε ο Θεός τις αμαρτίες της.  Αφού λοιπόν πήγε σ’ αυτόν του διηγήθηκε όλα τα γεγονότα γύρω από την Ταϊσία.  Αμέσως τότε ο Άγιος Αντώνιος κάλεσε τους μαθητές του και τους λέγει· «Κλειστείτε ο καθένας στο κελί του όλη τη νύκτα και προσευχηθείτε στο Θεό για να γνωρίσουμε τι θα αποκαλύψει σε μας ο Θεός για το ζήτημα αυτό, για το οποίο ήλθε σε μας ο Αββάς Σεραπίων».  Έκαναν λοιπόν ο καθένας από αυτούς όπως διετάχθησαν.  Αφού πέρασε πολλή ώρα, προσέχει ο Αββάς Παύλος, ο μεγαλύτερος από τους μαθητές του Αγίου Αντωνίου, και βλέπει στον ουρανό κρεβάτι στρωμένο, σε μεγάλη τιμή και δόξα, και τρεις παρθένες οι οποίες κρατούσαν λαμπάδες μπροστά από το κρεβάτι και οι οποίες το εφύλασσαν και ήταν τοποθετημένο ένα στεφάνι αμάραντο πάνω στο κρεβάτι.  Είπε τότε ο Αββάς Παύλος από μέσα του· «Δεν θα είναι κανενός άλλου η δόξα αυτή και το στεφάνι, παρά μόνο του Πατέρα μου Αντώνιου».  Τότε ακούστηκε φωνή η οποία έλεγε σ’ αυτόν· «Δεν είναι, Παύλε, του πατέρα σου Αντώνιου, αλλά της Ταϊσίας, η οποία ήταν κάποτε πόρνη».  Αφού έγινε πρωί, διηγήθηκε την οπτασία στους Πατέρες και πληροφορήθηκαν όλοι, ότι δέχθηκε ο Θεός την μετάνοια της μακαρίας Ταϊσίας.
            Τότε ο Αββάς Σεραπίων επέστρεψε από τον Αββά Αντώνιο και με χαρά μπήκε στο γυναικείο μοναστήρι, και άνοιξαν την πόρτα του κελιού, και ήθελε να την βγάλει έξω από το κελί.  Αλλά η Αγία Ταϊσία αφού έμαθε αυτό, τον παρακαλούσε λέγοντας· «Επίτρεψε μου, τίμιε Πάτερ, να μείνω μέχρι τον θάνατό μου στο κελί αυτό· γιατί είναι πολλές οι αμαρτίες μου και θέλω να μου τις συγχωρήσει ο Θεός».
            Λέγει δε σ’ αυτήν ο Γέροντας· «Ήδη ο Θεός σε ευσπλαγχνίσθηκε για την ταπείνωσή σου, και ελέησε και δέχθηκε τη μετάνοιά σου».  Είπε πάλι σ’ αυτόν η μακαρία· «Πίστεψέ με, τίμιε Πάτερ, από την ώρα κατά την οποία μπήκα στο κελί αυτό έκανα τις αμαρτίες μου μεγάλο φορτίο και τις έστησα μπροστά μου.  Και όπως δεν σταμάτησα να αναπνέω, έτσι καθόλου δεν ξέχασα τις αμαρτίες μου, ούτε για μια ώρα, μέχρι αυτή τη στιγμή».  Και λέγει σ’ αυτήν ο Γέροντας· «Όχι για τη μετάνοιά σου, αλλά για το λογισμικό σου αυτό, το οποίο έχεις, γιατί έδωσες όλο σου τον εαυτό στο Χριστό, σε συγχώρησε».
            Και έτσι την έβγαλε έξω από το κελί και μετά τη μεγάλη της αυτή μετάνοια ήταν με τις μοναχές μόνο δεκαπέντε μέρες.  Αφού δε συμπληρώθηκαν οι δεκαπέντε μέρες, εκοιμήθη η μακαρία Ταϊσία και έλαβε με δόξα και τιμή πολλή την επουράνιο Βασιλεία.  Η μνήμη της εορτάζεται στις 8 Οκτωβρίου.

Το πιο κάτω κείμενο του ιερού Χρυσοστόμου επέλεξε ο αείμνηστος μητροπολίτης Πάφου Γεννάδιος να το δίνει στους πιστούς χριστιανούς όταν βρισκόταν σε ηλικία που δεν μπορούσε πλέον να κάνει κηρύγματα.

Η ΣΠΙΘΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΛΑΓΟΣ

            Είσαι αμαρτωλός;  Μην απελπισθείς.  Δεν θα παύσω ποτέ να σου δίδω ως φάρμακο τη συμβουλή αυτή.  Διότι γνωρίζω καλά πόσο σπουδαίο όπλο εναντίον του διαβόλου είναι το να μην απελπιζώμεθα ποτέ.  Αν έχεις λοιπόν αμαρτήματα, μην αποθαρρύνεσαι ποτέ.  Και αν αμαρτάνεις κάθε μέρα, να μετανοείς επίσης κάθε μέρα.  Εκείνο, που κάνουμε για τα παλιά σπίτια, αυτό ας εφαρμόσουμε και εις τον εαυτό μας.  Όταν εκείνα τα μέρη φθαρούν και χαλάσουν, αφαιρούμε τα σάπια και τα αντικαθιστούμε με καινούργια, και ποτέ δεν παύουμε να επαγρυπνούμε και να ενδιαφερόμεθα για την  επισκευή τους.  Αυτό λοιπόν ας κάνουμε και εις τον εαυτό μας.  Εάν, λόγου χάριν, σήμερα αισθάνεσαι ότι επάλιωσες λόγω της αμαρτίας, φρόντισε να ξεκαινουργιώσεις τον εαυτό σου με την μετάνοια.  Θα ερωτήσει όμως κανείς.  Είναι δυνατόν να σωθεί ο άνθρωπος, όταν μετανοήσει;  Του απαντώ:  Βεβαιότατα.  Ερωτά όμως πάλιν:  Όλη μου την ζωή την επέρασα εις την αμαρτία, θα σωθώ εάν μετανοήσω;  Ναι, ασφαλώς και θα σωθείς.  Και από πού είναι αυτό φανερό;  Από την φιλανθρωπία του Κυρίου.  Διότι μήπως νομίζεις ότι στηρίζω τας ελπίδας μου εις την δική σου μετάνοια;  Μήπως νομίζεις ότι μόνη η μετάνοιά σου μπορεί να σβήσει τόσα κακά;  Εάν δεν είχες τίποτε άλλο, παρά μόνον την μετάνοιά σου, θα είχες λόγο να φοβάσαι.  Τώρα όμως έχε θάρρος.  Διότι εις την δική σου μετάνοια έρχεται να προστεθεί του Θεού η φιλανθρωπία.  Θάρρος, λοιπόν.  Διότι μέτρο εις την ευσπλαχνία του Θεού δεν υπάρχει.  Η αγαθότητά του δεν είναι δυνατό να παρασταθεί με λόγια.  Η δική σου κακία έχει μέτρο και όριο, η ευσπλαχνία όμως του Θεού όριο δεν έχει.  Η κακία σου, όσον μεγάλη και αν είναι, πάντως είναι ανθρώπινη κακία, η φιλανθρωπία όμως του Θεού είναι απερίγραπτος και ξεπερνά την δική σου κακία.  Σκέψου μια σπίθα, που πέφτει μέσα στο πέλαγος.  Μήπως μπορεί να σταθεί και να φανεί πουθενά;  Ε, λοιπόν!  Ό,τι είναι η σπίθα μέσα στο πέλαγος, αυτό είναι η αμαρτία μέσα εις την φιλανθρωπία του Θεού.  Ή, μάλλον, ούτε τόσο, αλλά πολύ λιγότερο.  Διότι το πέλαγος, όσο μεγάλο και αν είναι, πάντως έχει τέλος και όριο.  Αυτά σας τα λέγω, όχι για να σας κάμω αμελείς, αλλά το αντίθετο, για να σας παρακινήσω εις το να γίνετε προθυμότεροι και θερμότεροι στον βίο της μετανοίας και της αρετής.

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

Το μουσικό έργο του π. Σταύρου Παπαγαθαγγέλου

Χριστόδουλου Βασιλειάδη

Διδάκτορος Θεολογίας - Μουσικού

(Ομιλία, σε εκδήλωση προς τιμήν του αειμνήστου Παπασταύρου Παπαγαθαγγέλου στο χωριό Αγία Βαρβάρα Κύπρου, 2 Φεβρουαρίου 2000)

Αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά που μου δίνεται απόψε η ευκαιρία να μιλήσω για το μουσικό έργο του πνευματικού μου πατέρα Σταύρου Παπαγαθαγγέλου.  Συνάμα όμως νοιώθω το βάρος μιας ολόκληρης μουσικής κληρονομίας που ήδη έχει κλείσει περισσότερο από μια πεντηκονταετία να βαραίνει τους ώμους μας αφού μας έχει κληροδοτήσει από το πλούσιο παρελθόν του πνευματικού αυτού γίγαντα της Εκκλησίας και της Πατρίδας.

Είχα την ευκαιρία να συμμετάσχω για πρώτη φορά στην ηχογράφηση του δίσκου «Πάντα Μπροστά» το 1980, παίζοντας κιθάρα καθώς και αργότερα στην ηχογράφηση της κασέτας «Εθνικά Σαλπίσματα».  Επίσης, συνόδευσα τον πατέρα Σταύρο σε διάφορες κατά καιρούς εκδηλώσεις στο πιάνο. Ένα πράγμα είναι που διακρίνει το πρόσωπο του σεβαστού μας πατέρα. Η γνησιότητα και πηγαία εκφραστικότητα της μουσικής του.  Απλότητα, παλμός και ζωντάνια είναι τα χαρακτηριστικά των συνθέσεων του τιμωμένου στην αποψινή εκδήλωση.

Τα βιβλία:  «Για της καρδιάς το πύρωμα», «Θεέ μου να ξημέρωσεν», «Με τα πουλιά» και το «Πάντα Μπροστά» είναι δείγματα ανεπανάληπτης μουσικής σύλληψης και έμπνευσης που λίγοι μπορούν να φτάσουν, αφού ελάχιστοι μουσικοί είναι αυτοί που παραμένουν απλοί και ανεπιτήδευτοι μπροστά στον πειρασμό του εξεζητημένου και επιτηδευμένου.

Το τελευταίο απαύγασμα της μακροχρόνιας πείρας του είναι το βιβλίο «Δεν Ξεχνώ», στο οποίο είχα την τιμή να γράψω την εισαγωγή. Πολλά από τα τραγούδια του παρόντος βιβλίου βλέπουν για πρώτη φορά το φώς της δημοσιότητος.  Το μέρος για την πατρίδα και τον αγώνα είναι μια επιλογή από τα τραγούδια που χρησιμοποιήθηκαν για την πνευματική αφύπνιση των παιδιών της ΟΧΕΝ το 1946-47 και πιο μετά.  Τα τραγούδια αυτά έστελνε ο σεβαστός πατέρας Σταύρος και στις υπόλοιπες ΟΧΕΝ, τα οποία και συνέχεια διδάσκονταν.  Με τα τραγούδια αυτά προσπαθούσε να συντηρήσει τα ιδανικά Θρησκεία-Οικογένεια-Πατρίδα στις καρδιές των παιδιών, πράγμα που το πέτυχε.

Τα τραγούδια αυτά επειδή τα έγραφε ο ίδιος αφού πρώτα τα τραγουδούσε έχουν το γνώρισμα της απλής μουσικής γραμμής και της εύκολης απομνημόνευσης.  Η προσφορά των τραγουδιών αυτών υπήρξε πολύ μεγάλη στην εποχή τους.  Ετοίμασε τις ψυχές των παιδιών για την πίστη πρώτα και τον αγώνα για την Ένωση της Κύπρου με την μητέρα Ελλάδα.

Η πείρα του παρελθόντος αξίζει να γίνει πράξη του σήμερα και του αύριο.  Πρέπει να μάθουμε τα παιδία μας να τραγουδάνε.  Πιστεύουμε ότι το Υπουργείο Παιδείας έχει καθήκον και χρέος να εντάξει τα τραγούδια αυτά μέσα στην εκπαίδευση για να ποτίζονται τα Ελληνόπουλα, όχι με τα ανούσια και νερόβραστα τραγουδάκια που μέχρι τώρα μαθαίνουνε, αλλά με τα καθάρια νάματα της παράδοσής μας.

Παράλληλα τα τραγούδια που περιέχονται στο βιβλίο «Δεν Ξεχνώ» μπορούν να εκτελεστούν από οποιεσδήποτε χορωδίες σχολικές, ερασιτεχνικές ή επαγγελματικές. Από μαθητές και καθηγητές μουσικής αλλά και από οποιοδήποτε Ελληνόπουλο ακούει απλά τις διάφορες ηχογραφήσεις των τραγουδιών αυτών και εύκολα μπορεί να τα μάθει.  Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη δυσκολία για να απομνημονεύσει κάποιος τα τραγούδια αυτά αλλά ο ίδιος πόθος και ζήλος, η ίδια αγάπη για την Πίστη και την Πατρίδα που έχει και ο ποιητής και συνθέτης των έργων αυτών.

Δεν πιστεύω ότι υπάρχει Έλληνας που ακούει την ηρωική φωνή του Πατρός Σταύρου και να μην σκιρτά μέσα του η καρδία η να μη συγκινείται από τα απαυγάσματα της καρδίας του φλογερού αυτού αγωνιστή.

Γι΄ αυτό και ένας από τους κύριους σκοπούς της χορωδίας «Αγωνιστική Κύπρος» που θα ερμηνεύσει απόψε τα έργα του πατρός Σταύρου είναι η διαφύλαξη και μεταλαμπάδευση στις επόμενες γενεές του μουσικού έργου που μας κληροδότησε η εποποιία του 1955-59, το οποίο και κυρίως και κατ΄ εξοχήν εκπροσωπείται στο πρόσωπο του σεβαστού Παπάσταυρου Παπαγαθαγγέλου.

Κλείνοντας θα ήθελα να σας παρακαλέσω όπως αυτή η βραδιά να μη είναι μια συνηθισμένη σαν τις άλλες αλλά τα τραγούδια που πρόκειται να ακούσουμε από τη χορωδία «Αγωνιστική Κύπρος» καθώς και από τους διακεκριμένους σολίστες μας να μας μεταφέρουν στις ηρωικές εκείνες εποχές καθώς και στο κατεχόμενο νησί μας και να κεντρίσουν τις υπνώττουσες συνειδήσεις μας για να ξυπνήσουν.  Και έτσι δεν θα παραπονιέται ο πατήρ Σταύρος ότι ο Ραγιάς είναι ακόμη κοιμισμένος αλλά ξύπνιος και έτοιμος να αγωνιστεί για τη μοναδική αλήθεια της Ορθοδοξίας μας και τη ζηλευτή Πατρίδα που μας κληροδότησαν οι πατέρες μας.

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

Χριστόδουλου Βασιλειάδη

Διδάκτορος Θεολογίας - Μουσικού

Α.        Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και το αναμορφωτικό κίνημα των Κολλυβάδων.

            Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης είναι μια μεγάλη λογοτεχνική φυσιογνωμία του Ελλαδικού χώρου και σαν τέτοια πρέπει να τη δούμε μέσα στα σωστά πλαίσια.

            Ο καθορισμός της χρονολογίας που γεννήθηκε, 1851, ή του τόπου που τον γέννησε, Σκιάθος, δεν είναι τόσο απαραίτητα, όσο ο καθορισμός του πνευματικού χώρου που τον γέννησε.  Ο Παπαδιαμάντης ήτανε πνευματικός γόνος των Κολλυβάδων.

            Το κίνημα των Κολλυβάδων ήταν ένα πνευματικό κίνημα του δευτέρου μισού του 18^ου αι. και των πρώτων δεκαετιών του 19^ου αι. στο Άγιον Όρος.  Φαινομενικά του αιτήματα ήτανε η τέλευση των μνημοσύνων την ημέρα του Σαββάτου, στην ουσία όμως ήθελε κι αγωνίστηκε για την Ορθόδοξη Παράδοση, την Βιβλική, την Εκκλησιαστική, την Αγιοπατερική.

            Ένα πνευματικό τέκνο κι ανάστημα των Κολλυβάδων (Αθανάσιος Πάριος, Άγιος Μακάριος Νοταράς, Όσιος Νικόδημος ο Αγιορείτης) είναι ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.  Το ότι έγινε ο «θεμελιωτής του θρησκευτικού διηγήματος εις την Ελλάδα» αυτό το οφείλει κυρίως σε δύο παράγοντες:  Στο θρησκευτικό περιβάλλον της οικογένειας του - ο πατέρας του ήτανε ιερέας - και στην ατμόσφαιρα των Κολλυβάδων που γνώρισε.  «Αι αγρυπνίαι εις τον Ι.Ναόν του Αγίου Ελισσαίου μετά του παπά Ν. Πλανά και του κύκλου των φιλακολούθων και των απλοϊκών αποδεικνύουν την αυστηράν παραδοσιακήν θέσιν του».¹

Β.        Η ζωή του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.

            Ο Παπαδιαμάντης ήτανε γέννημα και θρέμμα της λαϊκής πνευματικότητας κι ευλάβειας του Ελληνικού χώρου προτού «βελτιωθεί» και «διαφωτιστεί».  Γνώριζε καλά τα πατερικά κείμενα και προπαντός το Ορθόδοξο λειτουργικό τυπικό (Το έμαθε όταν, νέος είκοσι δύο χρόνων, πήγε για λίγο καιρό στην χερσόνησο του Αγίου Όρους).  Παραμένει ίσαμε σήμερα ένας από τους σημαντικότερους θεολόγους του Νεότερου Ελληνισμού, στον οποίο δίκαια δόθηκε ο χαρακτηρισμός «Ο Άγιος των Ελληνικών Γραμμάτων».

            Κι ήτανε μια πραγματικά αγία ψυχή ο Παπαδιαμάντης.  Ασκητής σωστός.  Δίκαια του δόθηκε και το προσωνύμιο ο «κοσμοκαλόγερος».  Αγαπούσε τις ακολουθίες όσο ελάχιστοι.

            Γι΄ αυτό δεν είναι παράξενο ότι τον απέρριψαν οι σύγχρονοί του και η κατοπινή γενιά που ήτανε άνθρωποι ψωριασμένοι από την Ευρωπαϊκή διανόηση, ακαδημαϊκοί, θεολόγοι, λόγιοι, διαφωτιστές κι ένα σωρό άλλοι εκπρόσωποι της νεοελληνικής νεοειδωλολατρείας.

             Χαρακτηριστικά της ευλάβειας και της ασκητικότητάς του είναι τα τελευταία γεγονότα της ζωής του.  Ο Παπαδιαμάντης, όταν ήτανε ετοιμοθάνατος στις 3 Ιανουαρίου του 1911, κάλεσε τον ιερέα, ζήτησε να μεταλάβει και να του διαβάσουν την προσευχή των μεγάλων αμαρτωλών που μετανοούν.  Ύστερα από λίγο έγειρε την κεφαλή του ψάλλοντας – δηλαδή ευχαριστώντας – το δοξαστικό της ενάτης ώρας των Θεοφανείων:  «Την χείρα σου την αψαμένην την ακήρατον κορυφήν του Δεσπότου…».

Γ.         Το έργο του Παπαδιαμάντη

            Ο Παπαδιαμάντης έγραφε κυρίως διηγήματα.  Τα μυθιστορήματά του, όπως «Οι Έμποροι των Εθνών», ή «Η Γυφτοπούλα», χωρίς μεγάλη λογοτεχνική αξία, είναι ένα ξέσπασμα του ψυχικού του κόσμου κατά της Αρχαιοπληξίας και της Ρωμαιοκαθολικής Δύσης.

            Μεγαλούργησε όμως σαν διηγηματογράφος.  Τα διηγήματά του υπολογίζονται σε διακόσια.  «Τα αριστουργήματα του είναι μερικά από τα σκιαθίτικα διηγήματά του, όπως είναι το «Όνειρο στο κύμα», «Υπο την Βασιλικήν δρύν», «Φτωχός Άγιος», «Νοσταλγός» κ.α.  Στα αριστουργήματά του κατατάσσεται και το μεγάλο διήγημά του (νουβέλλα) «Η Φόνισσα», που μερικοί το θεωρούν το ανώτερο από όλα του»²

            Η θεολογία του Παπαδιαμάντη, όπως φαίνεται μέσα από τα διηγήματά του, είναι η θεολογία της Μεταμορφώσεως, της λειτουργικής αλλοιώσεως ενός λαού σε σώμα Χριστού.  Εικονογραφεί ο Παπαδιαμάντης κάτω από ταπεινό κι απέριττο ένδυμα αυτή την πραγματικότητα έχοντας ταυτόχρονα σαφέστατη επίγνωση ότι επέρχεται ραγδαία η διάβρωσή της.  Ο Ευρωπαϊκός διαφωτισμός είχε αφήσει τους πάντες γύρω του σε εκστατικό παραλήρημα, κι ο Παπαδιαμάντης αντιτάσσει σ΄ αυτή την έκσταση τις ταπεινές μορφές των τελευταίων αληθινών ανθρώπων που αξιώθηκε να ψηλαφήσει μέσα στο Ορθόδοξο ήθος του νησιού του.  Φιλακόλουθες γριούλες του νησιού, απλοϊκοί παπάδες, τσοπάνηδες και βαρκάρηδες, παράνομοι και μέθυσοι, παρουσιάζονται όλοι δικαιωμένοι κι αγιασμένοι μέσα στην Εκκλησία που ακόμα λειτουργεί σωστά.

            «Ο Παπαδιαμάντης τραγουδούσε τους φτωχούς και το έργο του στάθηκε το μεγάλο χρονικό της Ελληνικής φτωχολογίας»³

Δ.        Η γλώσσα του Παπαδιαμάντη κι η σύγχρονη Παιδεία.

            Ο ιδιόμορφος εκφραστικός χαρακτήρας του Παπαδιαμάντη καθιστά το λόγο του πολύ γλαφυρό.  Για την κατανόηση των διηγημάτων του σε βάθος χρειάζεται η εξάσκηση στην «ανάγνωση» αρχαίων συγγραφέων από το πρωτότυπο· γιατί η μετάφραση δεν εξασκεί το μυαλό μας, αλλά μας καθιστά, τις περισσότερες φορές, παθητικούς δέκτες οποιασδήποτε συνθηματολογίας!

            Η αρχαία ελληνική γλώσσα οδηγούσε το μεγάλο διηγηματογράφο.  Υπάρχουν  γλωσσικά στοιχεία έκφρασης και από την αρχαϊζουσα τόσο στα έργα του όσο και δε άλλα γραπτά κείμενα (όπως επιστολές).  Είχε αφομοιώσει τα ενεργά στοιχεία της αρχαίας γλώσσας.

            Ότι ήτανε πρόμαχος της «Καθαρεύουσας» δε διαφαίνεται από πουθενά.  Η Καθαρεύουσα που κατασκευάστηκε από τον Κοραή στο γραφείο του, στο Παρίσι, ήτανε ψεύτικη γλώσσα.  Ότι καταργήθηκε από τα σχολεία και πρόσφατα (1976) από τα δημόσια έγγραφα, είναι ένα μεγάλο βήμα της Παιδείας προς την άρση του διχασμού, που ξεκινά από την πολιτική και επεκτείνεται και στην γλώσσα· οι αρχαϊζοντες θεωρούνταν οι «εθνικόφρονες», ενώ οι δημοτικιστές οι «αριστεροί».

            Αλλά!  «Η κατάργηση της διδασκαλίας των αρχαίων στα σχολεία είναι μια ριζική υπονόμευση αυτού του επιτεύγματος»⁴.  Η δημοτική ξεκομμένη από την αρχαϊζουσα είναι ένα καράβι στο πέλαγο χωρίς φάρο!  Η δημοτική δε λύνει το γλωσσικό πρόβλημα, αν δεν καθοδηγείται από την αρχαϊζουσα:  «Μια αιτία, που κρατήθηκε σε τόση πολυαίωνη νεότητα ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός είναι η αδιάκοπη αναθεώρηση της παραδόσεως και αναπροσαρμογή του» και συνεπώς και η αναπροσαρμογή του μέσου έκφρασης της παραδόσεως και του πνεύματος, της γλώσσας!

            Ο Παπαδιαμάντης «είχε υποτάξει τη γλώσσα στη ζωή και όχι τη ζωή στη γλώσσα – γι΄ αυτό και η αρχαΐζουσα έκφραση ήτανε εξίσου αληθινή με το δημοτικό τραγούδι!».

Ε.         Το πραγματικό νόημα της πενίας του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

            Ο Παπαδιαμάντης δεν είχε πιαστεί από τα πλοκάμια του συβαριτισμού του μαμωνά, αλλ’  εμπλούτιζε «εις Θεόν».

            «Γεννήθηκε φτωχός, έζησε φτωχός και πέθανε φτωχός».  Ήτανε φτωχός σωματικά, αλλά δεν είχε ούτε τον καημό και την λαχτάρα του πλούτου.  Ήτανε τύπος του Χριστού, του αρχηγού των φτωχών και παραπεταμένων.

            «Απόδειξη», από τις ασυνήθιστες, είναι η οργάνωση γιορτής προς τιμήν του Παπαδιαμάντη.  Την οργανώσανε θαυμαστές και φίλοι, λογοτέχνες και άνθρωποι κοσμικοί.  Κι ορίσανε μάλιστα την πριγκίπισσα Μαρία Βοναπάρτη, σύζυγο του Πρίγκιπα Γεωργίου, να είναι επικεφαλής του γιορτασμού που θα γινότανε στην αίθουσα του Παρνασσού.  Ποιος λογοτέχνης, ή ποιος άνθρωπος που θα βρισκότανε στην απαθλιωμένη κατάσταση του Παπαδιαμάντη, δε θ΄ αντίκριζε τούτη τη μοναδική ευκαιρία;…  Κι όμως!  Όλοι οι σημαντικοί άνθρωποι στην αίθουσα, εκτός από ένα:  τον ίδιο τον τιμώμενο τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη.  Τον αναζητήσανε παντού, αλλά δεν τον βρήκανε πουθενά.  Έτσι η γιορτή έγινε δίχως τον Παπαδιαμάντη, γιατί κανένας δεν μπορούσε να υποψιαστεί πως ο Παπαδιαμάντης αρνήθηκε το χειροκρότημα και το λιβανωτό των τρανών και των σπουδαίων, για να περάσει την ίδια ώρα στο σπίτι ενός φτωχού μανάβη, του Νικόλα του Μπούκη, που ο Παπαδιαμάντης έψελνε συχνά στο σπίτι του κι η μικρούλα η κόρη του Μπούκη, η Αγγελικούλα, τον άκουγε με κατάνυξη, ονομάζοντας τις ψαλμωδίες του Παπαδιαμάντη «Τα τραγούδια του Θεού»…⁵

            Οι ματαιολογίες περισσεύουν μπροστά σ’  αυτό το οφθαλμοφανές γεγονός, που δείχνει την αρνητική θέση του μπροστά στην ματαιότητα του πλούτου και της δόξας.

            Κλείνουμε τη μελέτη με λίγα λόγια του Φώτη Κόντογλου, γιατί πιστεύουμε ότι η μεγάλη αυτή λογοτεχνική προσωπικότητα πρέπει να τιμάται και να εκτιμάται από αντάξια της ζωής και του έργου της πρόσωπα: «Όσο περνά ο καιρός, ολοένα ξεθωριάζουνε οι μεγάλοι άντρες κι οι λογής – λογής αποθεωμένοι.  Πλην ο Παπαδιαμάντης γίνεται ολοένα πιο ζωντανός, πιο αληθινός, πιο αγαπημένος, πιο ζωογόνος μέσα στις ψυχές, ντυμένος στολήν αφθαρσίας.  Γιατί είναι ένα κλαδί αμάραντον από το πολύκλωνο δέντρο της Ορθοδοξίας, που το φύτεψε ο Χριστός, για να είναι χλωρό και ανθισμένο στον αιώνα…  Ο Παπαδιαμάντης είναι η Ελλάδα κι η Ορθοδοξία, που η δύναμή της πληθαίνει με τη φτώχεια, με την αγωνία, με τα μαρτύρια».⁶

            «Εις μνημόσυνον αιώνιον έσται δίκαιος».

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

(1)   Το κίνημα των Κολλυβάδων, Κ. Κ.  Παπουλίδη, σ. 90.

(2)   Γιώργου Ν. Καλαματιανού, Σύντομη ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, έκδοση ΙΗ’, σ. 102.

(3)   Παπαδιαμάντης, Κωστή Μπαστιά, σ. 101.

(4)   Χρήστου Γιανναρά, Η νεοελληνική ταυτότητα, σ.153.

(5)   Παπαδιαμάντης, Κωστή Μπαστιά, σ. 111-113.

(6)   Ο Φτωχός Άγιος, Π. Β. Πάσχου, σ. 49.