Περὶ τῆς ψαλτικῆς τέχνης A΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη 

«῾Ως ἐμψύχῳ Θεοῦ κιβωτῷ, ψαυέτω μηδαμῶς χεὶρ ἀμυήτων»

(Μεγαλυνάριον Θ΄ ᾠδῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου)

          ᾿Αλληγορικά μποροῦμε νὰ ποῦμε τὰ ἴδια λόγια τοῦ ᾿Ιωάννη μοναχοῦ (τοῦ Δαμασκηνοῦ) καὶ γιὰ τὴ Βυζαντινὴ μουσική, γιατί δὲν πρέπει νὰ ἀγγίζῃ κανεὶς τὴ μουσικὴ αὐτή, χωρὶς νὰ εἶναι μυημένος στὰ μυστικά της. Πέραν αὐτοῦ, ὁ ἐκτελῶν τὰ Βυζαντινά μέλη πρέπει νὰ διακατέχεται μὲ τὰ ἴδια αἰσθήματα, μὲ τὸν αὐτὸν ζῆλον καὶ θέρμην, μὲ τὰ ὁποῖα διακατείχετο ὁ συγγράψας τὰ Βυζαντινὰ ποιήματα, καθὼς καὶ ὁ μελοποιήσας ταῦτα.

᾿Εὰν ἡ γνῶσις τῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς περιορισθῇ ἀπὸ τὸν ζῆλον δι’ αὐτήν, τότε ὁ μελοποιῶν τὰ ποιήματα ἀποτυγχάνει στὸν σκοπό του καὶ ἡ μελοποίηση καθίσταται στεῖρα καὶ ἄγονος γραμματική.

          ᾿Εάν, ἀντίθετα, ὑπάρχῃ ὁ ζῆλος καὶ ἡ θέρμη δι’ αὐτήν, ἀλλὰ δὲν ὑπάρχῃ ἐπαρκὴς γνῶσις περὶ αὐτής, τότε περιπίπτουμε στὴν ἀναλήθεια, στὴν παραποίηση, στὴν ἡμιμάθεια, καὶ γινόμαστε συνεργοὶ στὴ διαιώνιση τῆς ψευδοῦς ἀντιλήψεως περὶ τῆς μουσικῆς ταύτης.

          Δυστυχῶς οἱ περισσότεροι ἀπὸ ἐμᾶς, ποὺ ἀσχολούμαστε μὲ τὴν Ψαλτικὴ Τέχνη, χρησιμοποιοῦμε λάθος μελέτη, καὶ ἔτσι ἀποτυγχάνουμε στὸν σκοπό μας. Ἡ μελέτη τῆς μουσικῆς αὐτῆς δὲν πρέπει νὰ γίνεται ἀπὸ τὰ γενικὰ στὰ εἰδικά, ἀλλὰ ἀπὸ τὰ εἰδικὰ στὰ γενικά. Δηλαδή, πρέπει νὰ μελετοῦμε ἀργά, προσεκτικά, μὲ συνέπεια πρὸς τὴ Μουσική, καὶ ὄχι ἐπιπόλαια.

          Τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ μουσικὴ αὐτὴ εἶναι ζωντανὴ μέσα στὴν παράδοση τοῦ λαοῦ μας εἶναι καὶ θετικὸ καὶ ἀρνητικὸ στοιχεῖο. Θετικό, γιατὶ μᾶς βοηθᾶ νὰ γνωρίσωμε καλύτερα καὶ πιὸ σωστὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴ μουσική μας· ἀρνητικό, γιατὶ βοηθᾶ τοὺς ἐπιπόλαιους μελετητές της νὰ μὴ δείχνουν τὴν ἀναγκαία σοβαρότητα καὶ ἐπιμονὴ γι’ αὐτήν.

 Χριστόδουλος Βασιλειάδης, Κείμενα ἐπὶ ζητημάτων τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, Ἐορτολόγιο, Τριώδιο-Πεντηκοστάριο, Ὀρθόδοξοι προβληματισμοί, ἐκδόσεις Ἁγία Ταϊσία, Λευκωσία 2017.

(συνεχίζεται)