Παπαδιαμάντης καὶ Ὀρθοδοξία Α΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη

          Ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης εἶναι μία μεγάλη λογοτεχνικὴ φυσιογνωμία τοῦ Ἑλλαδικοῦ χώρου καὶ σὰν τέτοια πρέπει νὰ τὴ δοῦμε μέσα στὰ σωστὰ πλαίσια.

          Ὁ καθορισμὸς τῆς χρονολογίας, ποὺ γεννήθηκε (1851 μ.Χ.), ἢ τοῦ τόπου, ποὺ τὸν γέννησε -Σκίαθος- δὲν εἶναι τόσο ἀπαραίτητα, ὅσο ὁ καθορισμὸς τοῦ πνευματικοῦ χώρου, ποὺ τὸν γέννησε. Ὁ Παπαδιαμάντης ἦταν πνευματικὸς γόνος τῶν Κολλυβάδων.

          Τὸ κίνημα τῶν Κολλυβάδων ἦταν ἕνα πνευματικὸ κίνημα τοῦ δεύτερου μισοῦ τοῦ 18ου αἰώνα καὶ τῶν πρώτων δεκαετιῶν τοῦ 19ου αἰώνα στὸ ῞Αγιον ῎Ορος. Φαινομενικά του αἰτήματα ἦταν ἡ τέλεση τῶν μνημοσύνων τὴν ἡμέρα τοῦ Σαββάτου, στὴν οὐσία ὅμως ἤθελε καὶ ἀγωνίστηκε γιὰ τὴν ᾿Ορθόδοξη Παράδοση, τὴ Βιβλική, τὴν ᾿Εκκλησιαστική, τὴν Ἁγιοπατερική.

          ῞Ενα πνευματικὸ τέκνο καὶ ἀνάστημα τῶν Κολλυβάδων (Ἀθανάσιος Πάριος, ἅγιος Μακάριος Νοταρᾶς, ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης) εἶναι ὁ ᾿Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Τὸ ὅτι ἔγινε «θεμελιωτὴς τοῦ θρησκευτικοῦ διηγήματος εἰς τὴν Ἑλλάδα», αὐτὸ τὸ ὀφείλει κυρίως σὲ δύο παράγοντες: Στὸ θρησκευτικὸ περιβάλλον τῆς οἰκογένειάς του -ὁ πατέρας του ἦταν ἱερέας- καὶ στὴν ἀτμόσφαιρα τῶν Κολλυβάδων, ποὺ γνώρισε. «Αἱ ἀγρυπνίαι εἰς τὸν ἱερὸν ναὸν τοῦ Ἁγίου ᾿Ελισσαίου μετὰ τοῦ Νικολάου Πλανᾶ καὶ τοῦ κύκλου τῶν φιλακολούθων καὶ τῶν ἁπλοϊκῶν ἀποδεικνύουν τὴν αὐστηρὰν παραδοσιακὴν θέσιν του».

Χριστόδουλος Βασιλειάδης, Κείμενα ἐπὶ ζητημάτων τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, Ἐορτολόγιο, Τριώδιο-Πεντηκοστάριο, Ὀρθόδοξοι προβληματισμοί, ἐκδόσεις Ἁγία Ταϊσία, Λευκωσία 2017.

(συνεχίζεται)