Ἡ ὑμνολογία τῆς ἑορτῆς τοῦ Γενεσίου τῆς Θεοτόκου Α΄.

Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη) 

Πάσας ἀληθῶς, Ἄννα, νικᾶς μητέρας.

Μήτηρ ἕως ἂν σὴ γένηται θυγάτηρ.

Ἐξάγαγε πρὸς φῶς Θεομήτορα ὀγδόῃ Ἄννα.

              Στὰ τέσσερα Εὐαγγέλια τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν γίνεται καμιὰ ἀναφορὰ γιὰ τὴν καταγωγὴ καὶ τὴ γέννηση τῆς Παρθένου Μαρίας. Ἀναφορὰ γίνεται στὰ ἀπόκρυφα εὐαγγέλια, οἱ διηγήσεις τῶν ὁποίων εἰσήλθαν στὴν λατρεία τῆς Ἐκκλησίας[1].

          Οἱ γονεῖς τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, Ἰωακεὶμ καὶ Ἄννα, καταγόντουσαν καὶ οἱ δύο ἀπὸ τὸ βασιλικὸ γένος τοῦ Δαβίδ[2]. Ὅμως δὲν γεννοῦσαν παιδὶ καὶ ἐλυποῦντο για τὸ ὄνειδος τῆς ἀπαιδίας. Γι’ αὐτὸ ἐπροσεύχοντο θερμὰ στὸ Θεὸ μὲ δάκρυα, ὁ μὲν Ἰωακεὶμ στὴν ἔρημο, ὅπου γιὰ σαράντα μέρες νήστευε καὶ προσευχόταν, ἡ δὲ Ἄννα στὸν κῆπο. Ἡ Ἄννα μάλιστα ὑφίστατο ταπεινώσεις ἀπὸ τὴν θεραπαινίδα της, ἡ ὁποία τῆς εἶπεν ὅτι ὁ Κύριος ἀπέκλεισε τὴν μήτρα της, γιὰ να μὴ ἀποκτήσῃ παιδί. Ὁ Θεὸς λοιπὸν ἄκουσε τὶς προσευχὲς τῶν δούλων του καὶ ἄγγελος Κυρίου ἔδωσε τὸ χαρμόσυνο μήνυμα καὶ στὸν Ἰωακεὶμ καὶ στὴν Ἄννα ὅτι θὰ γεννήσουν παιδί. Ἔτσι, τὸν ἔνατο μήνα ἡ Ἄννα γέννησε κόρη, τὴν ὁποία ὠνόμασε Μαριάμ.

          Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ ἁγία Ἐκκλησία μας ὤρισε νὰ ἑορτάζεται ἡ σύλληψη τῆς Ἁγίας Ἄννας στὶς ἐννέα Δεκεμβρίου καὶ ἐννέα μῆνες μετά, δηλαδὴ στὶς ὀκτὼ Σεπτεμβρίου, τὸ γενέθλιο τῆς ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας.

Μετὰ τὴν Τρίτη Οἰκουμενικὴ Σύνοδο στὴν Ἔφεσο ἄρχισαν νὰ εἰσάγωνται στὴ λατρεία τὰ γεγονότα τῆς ζωῆς τῆς Παρθένου Μαρίας ὑπὸ μορφὴν ἑορτῶν[3]. Γύρω στὰ τέλη τοῦ Ε΄ ἢ ἀρχὲς τοῦ ΣΤ΄ αἰώνα στὰ Ἱεροσόλυμα εἰσήχθη καὶ ἡ γιορτὴ τοῦ Γενεσίου ἢ Γενεθλίου τῆς Θεοτόκου, σύμφωνα μὲ τὸ πρότυπο τῆς γιορτῆς τῶν Χριστουγέννων[4]. Στὴν Δύση ὁ πάπας Σέργιος Α΄ στὰ τέλη τοῦ Ζ΄ αἰώνα εἰσήγαγε ἐπίσημα τὴ γιορτή στὸ ἑορτολόγιο τῆς Δυτικῆς Ἐκκλησίας[5].

---

[1] Ἀναφορὰ γιὰ τὴν γέννηση τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου γίνεται στὸ Πρωτευαγγέλιο τοῦ Ἰακώβου (Β΄ αἰώνας) καθὼς καὶ στὸ εὐαγγέλιο τοῦ Ψευδοματθαίου, τὸ ὁποῖο στηρίζεται πάνω στὸ Πρωτευαγγέλιο τοῦ Ἰακώβου. Βλ. ΘΗΕ, τ. 4, στ. 258.

[2] Ὁ ἀπόγονος τοῦ Δαβίδ, Ματθάν, καὶ ἡ σύζυγός του Μαρία ἐγέννησαν τὸν Ἰακώβ, τὸν πατέρα τοῦ Ἰωσὴφ τοῦ μνήστορος καὶ τρεῖς κόρες, τὴν Μαρία, Σωβὴ καὶ Ἄννα. Ἡ Μαρία ἐγέννησε τὴ Σαλώμη, ἡ Σωβὴ τὴν Ἐλισάβετ καὶ ἡ Ἄννα τὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο. Ἔτσι ἡ Σαλώμη, ἡ Ἐλισαάβετ καὶ ἡ Θεοτόκος εἶναι πρῶτες ἐξάδελφες μεταξύ τους.

[3] Ἤδη μάλιστα εἶχαν ἀνεγερθεῖ καὶ ναοὶ πρὸς τιμὴ τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου. Ἤδη κατὰ τὸ τέλος τοῦ Δ΄ αἰώνα ἑορταζόταν ἡ γιορτὴ τῆς Ὑπαπντῆς, ἡ ὁποία εἶναι μὲν Δεσποτικὴ ἀλλὰ ἐτιμᾶτο καὶ τιμᾶται ἡ Θεοτόκος.

[4] Πολλοὶ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἐκκλησιαστικοὶ συγγγραφεῖς, οἱ ὁποῖοι γνώριζαν ἤδη τὴ γιορτή, ἔγραψαν ἐγκωμιαστικοὺς λόγους γιὰ τὴν γιορτὴ καὶ τὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο.

[5] Κατὰ τὸν Ι΄ καὶ ΙΑ΄ αἰώνα ἐπεκράτησε ἡ γιορτὴ σὲ ὁλόκληρη τὴν Δύση.

(συνεχίζεται)