Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ Δ΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακας διακρίνει τὴν ἑξῆς πορεία στὴν ἀνάπτυξη τοῦ πάθους. Πρώτα ἔρχεται ἡ προσβολή, δηλαδὴ μιὰ σκέψη ἢ εἰκόνα, διὰ μέσου τῶν αἰσθήσεων. Μέχρι ἐδὼ δὲν ὑπάρχει ἁμαρτία. Ἐὰν ἡ προσωπική μας θέληση ἐκδηλωθῇ μὲ τὸν «συνδυασμό», τότε ἔχουμε τὴν ἀρχὴ τῆς ἁμαρτίας. Ἡ ἀντίδραση τοῦ πιστοῦ πρὸς τὴ σκέψη ἢ τὴν εἰκόνα περιλαμβάνει τρεῖς κυρίως λυτρωτικὲς ἐνέργειες: Ἡ πρώτη ἐνέργεια εἶναι ἡ καταφυγὴ στὴν προσευχὴ καὶ ἡ ἐκζήτηση τῆς βοήθειας τοῦ Θεοῦ. Ἡ δεύτερη ἐνέργεια εἶναι ἡ ἀντιλογία πρὸς τοὺς πονηροὺς δαίμονες. Ἡ τρίτη καὶ πιὸ ἀποτελεσματικὴ ἐνέργεια εἶναι ἡ καταφρόνηση τῶν εἰσηγήσεων τῶν δαιμόνων[1]. Ὅμως τὸ ἑπόμενο στάδιο εἶναι ἡ συγκατάθεση, δηλαδὴ ἡ συμφωνία τῆς ψυχῆς μὲ τὴν παρισταμένη σκέψη ἢ εἰκόνα. Όταν ἡ ἰδέα ἢ ἡ εἰκόνα ριζώσει μέσα στὴν ψυχή μας, τότε ἔχουμε τὴν «αἰχμαλωσία» καὶ τελικὰ γίνεται πάθος[2]. Ὅταν ἡ σκέψη ἢ ἡ εἰκόνα αὐτὴ καταλήξῃ νὰ γίνῃ πάθος, τότε χρειάζεται πολὺς κόπος γιὰ να ξεριζωθῇ ἀπὸ τὴν καρδιά. Γι’ αὐτὸ πρέπει νὰ πολεμοῦμε τὸ πάθος στὴν γένεσή του, ὁπόταν εἶναι ἕνας μικρὸς σκύμνος (λιονταράκι) καὶ ὄχι ὅταν μεγαλώσῃ καὶ γίνῃ πραγματικὸ λιοντάρι.

Ἀναφέρει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ποιητικὰ καὶ παραστατικά: «Ἄρχων δαιμόνων, ὁ πεσῶν ἑωσφόρος καὶ ἄρχων παθῶν, ὁ λαιμὸς τῆς κοιλίας» , δηλαδὴ ὁ ἀρχηγὸς τῶν δαιμόνων εἶναι ὁ ἑωσφόρος, ὁ ὁποῖος ἐξέπεσε ἀπὸ τὸ ἀγγελικό του ἀξίωμα καὶ ἀρχηγὸς τὸν παθῶν εἶναι ὁ λαιμὸς τῆς κοιλίας μας, δηλαδὴ ἡ πολυφαγία καὶ γαστριμαργία.

(συνεχίζεται)

---

[1] Βλ. Ἀχιλλέως Βασ. Πιτσίλκα, Γένεσις καὶ θεραπεία τῶν παθῶν κατὰ τὴν διδασκαλίαν τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τὴς κλίμακος, (διδακτορικὴ διατριβή), Λάρισα 1984, σ. 30.

[2] Φλορόφσκυ, ὅπ.π., σ. 405.