ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΕΡΑΝ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ ΖΩΗΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΝΕΚΡΩΣΙΜΗ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΙΘ΄.

του Άριστου Θουκυδίδη

Χημικού, M.Th.

(Φωτογραφία: Αλεξία Φιλίππου)

2.2. Aκολουθία στον ναό

  Η κυρίως νεκρώσιμη ακολουθία τελείται στον ναό, με το σώμα του κεκοιμημένου στο κέντρο του ναού και περιλαμβάνει τον 118^ον ψαλμό που λέγεται «Ἄμωμος», από τόν πρώτο στίχο του ψαλμού που ξεκινά με το «Ἄμωμοι ἐν ὁδῷ. Ἀλληλούια». Ακολουθούν τα νεκρώσιμα Ευλογητάρια, το κοντάκιο και τα νεκρώσιμα ιδιόμελα στους οκτώ ήχους της Εκκλησιαστικής μας μουσικής. Κατόπιν ψάλλονται οι Μακαρισμοί, τα Αγιογραφικά αναγνώσματα, οι συγχωρητικές ευχές, η απόλυση με κατακλείδα το «αἰωνία ἡ μνήμη» και τα τροπάρια κατά τον τελευταίο ασπασμό.

Α) Ἀμωμος. (Ψαλμ.118).

     Παρά το κατανυκτικό και θεόπνευστο περιεχόμενο του 118^ου ψαλμού, δεν ψάλλεται ολόκληρος αλλά ορισμένοι στίχοι, 18 τον αριθμό, σε τρείς στάσεις. Κάθε στάση έχει τον δικό της ήχο. ΄Ετσι η πρώτη στάση ξεκινά με τη σύντμηση του πρώτου στίχου του Αμώμου «Μακάριοι οἱ ἄμωμοι ἐν ὁδῷ οἱ πορευόμενοι ἐν νόμῳ Κυρίου», που ψάλλεται στον πένθιμο και ικετευτικό πλάγιο του δευτέρου ήχο. Η δεύτερη στάση ξεκινά με τον στίχο 73 του Αμώμου, «Αἱ χεῖρές σου ἐποίησάν με καί ἔπλασάν με», σε ήχο πλάγιο του πρώτου που είναι θρηνωδός και φιλοικτίρμονας και χορεύει εύρυθμα[1]. Η τρίτη στάση ξεκινά με τον 132^ον στίχο του Αμώμου, «Καί ἐλέησόν με. Ἀλληλούϊα» σε ήχο πλάγιο του τετάρτου κατά τριφωνία που προσομοιάζει με τον τρίτο ήχο που είναι πολύ κοντά στους «ἀνδρικούς πόνους»[2]. Ο Άμωμος είναι μία εξύμνηση και ένα εγκώμιο του νόμου του Θεού, που ο ψαλμωδός αναφέρεται σ΄αυτόν με δέκα ονομασίες στην προσπάθειά του να τονίσει πόσο πολύτιμος είναι για τον άνθρωπο, αλλά και πόσο ωφέλιμη είναι η τήρησή του. Ονομάζεται  νόμος, οδός, κρίματα, μαρτύρια, εντολές, δικαιώματα, αλήθεια, λόγιο, λόγος[3].

(συνεχίζεται)

---

[1] Ν. ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ, Τό μυστήριο τοῦ θανάτου, σ. 366.

[2] ό.π., σ. 366.

[3] Α. ΘΕΟΔΩΡΟΥ,  Ἄμωμοι ἐν ὁδῷ Ἀλληλούïα, σ. 37.

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΕΡΑΝ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ ΖΩΗΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΝΕΚΡΩΣΙΜΗ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΙΗ΄.

του Άριστου Θουκυδίδη

Χημικού, M.Th.

(Φωτογραφία: Αλεξία Φιλίππου)

2.1. Ακολουθία στον οίκο του κεκοιμημένου

    Στον οίκο του κεκοιμημένου τελείται η ακολουθία του τρισαγίου, που είναι μια σύντομη ακολουθία και ονομάζεται έτσι, γιατί αρχίζει με την προσευχή «Ἅγιος ὁ Θεός, Ἅγιος Ἰσχυρός, Ἅγιος Ἀθάνατος ἐλέησον ἡμᾶς» τρείς φορές, το «Παναγία Τριάς» και το «Πάτερ ἡμῶν». Η προσευχή αυτή του Τρισαγίου δοξολογεί, υμνεί, ευχαριστεί και παρακαλεί τον Τριαδικό Θεό να δείξει το έλεός του και στον κεκοιμημένο. Ακολουθούν μετά τέσσερα τροπάρια, τα ίδια που ψάλλονται και στα μνημόσυνα, το «Μετά πνευμάτων δικαίων τετελειωμένων...», «Εἰς τήν κατάπαυσίν σου...», «Σύ εἶ ὁ Θεός ἡμῶν...» και το «Ἡ μόνη ἁγνή καί ἄχραντος Παρθένος...», στα οποία η Εκκλησία παρακαλεί τον Θεό να αναπαύσει την ψυχή του κεκοιμημένου. Το Τρισάγιο ψάλλεται στους κεκοιμημένους, διότι και αυτοί είναι δούλοι του Τριαδικού Θεού και πρός αυτόν κατευθύνονται για να αναπέμπουν μαζί με τους Αγγέλους ακατάπαυστα τον Τρισάγιον Ύμνο[1].

(συνεχίζεται)

---

[1] ΣΥΜΕΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, Περί τοῦ τέλους ἡμῶν.... , τξγ΄ P.G. 155, 677^Α.

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΕΡΑΝ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ ΖΩΗΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΝΕΚΡΩΣΙΜΗ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΙΖ΄.

του Άριστου Θουκυδίδη

Χημικού, M.Th.

(Φωτογραφία: Αλεξία Φιλίππου)

1.2. Το συγγραφικό του έργο

    Ο Δαμασκηνός για τους οκτώ ήχους επινόησε δική του αγκιστροειδή παρασημαντική  που ήταν γριφώδης και συμβολική. Επίσης συνέγραψε και δικό του θεωρητικό της Μουσικής, το επιγραφόμενο «Ἀρχή τῶν σημείων τῆς ψαλτικῆς τέχνης, τῶν ἀνιόντων καί κατιόντων σωμάτων τε καί πνευμάτων καί πάσης χειρονομίας». Επίσης στον Δαμασκηνό αποδίδεται και το θεωρητικό με την επιγραφήν «Ἁγιοπολίτης»[1].

    Ο Δαμασκηνός συνέγραψε και λεπτομερές και ακριβές Τυπικό για κάθε διαφορετική ακολουθία,  που έγινε αποδεκτό και εξαπλώθηκε και επιβλήθηκε λόγω του κύρους της προσωπικότητάς του, συμβάλλοντας έτσι και  στην ενότητα των διαφόρων Εκκλησιών και Μονών που χρησιμοποιούσαν προηγουμένως ξεχωριστό τυπικό η κάθε μία.

2. Η ΔΙΑΤΑΞΗ ΤΗΣ ΝΕΚΡΩΣΙΜΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ

    Σύμφωνα με το «Εὐχολόγιον»[1] της Εκκλησίας μας η τάξη της νεκρώσιμης ακολουθίας είναι η ίδια για όλους τους κεκοιμημένους, είτε είναι βασιλείς και άρχοντες, πατριάρχες ή αρχιερείς ή ιερείς, είτε είναι άνδρες ή γυναίκες, μικροί ή μεγάλοι. Η τάξη της ακολουθίας διαφοροποιείται στην περίπτωση των κεκοιμημένων νηπίων, όπως επίσης διαφοροποιείται, όταν η κηδεία τελείται τη Διακαινήσιμο Εβδομάδα.

    Ακολουθώντας τη διάταξη της Ακολουθίας, όπως καταχωρείται στο «Εὐχολόγιον» της Εκκλησίας μας, έχομε την ακολουθία που τελείται «Ἐν τῷ οἴκῳ»[2] του κεκοιμημένου, την κυρίως ακολουθία που τελείται στον Ναό και την ακολουθία που τελείται στον τάφο.

(συνεχίζεται)

---

[1]  Μικρόν Εὐχολόγιον ή Ἀγιασματάριον,  σ. 195.

[2] ό.π., σ. 196.

---

[1] ό.π., σ. 112.

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΕΡΑΝ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ ΖΩΗΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΝΕΚΡΩΣΙΜΗ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΙΣΤ΄.

του Άριστου Θουκυδίδη

Χημικού, M.Th.

(Φωτογραφία: Αλεξία Φιλίππου)

1.2. Το συγγραφικό του έργο 

    Το μεγαλύτερο ποιητικό και ασματικό δημιούργημα του Δαμασκηνού υπήρξεν η «Ὀκτώηχος» που μελοποίησε στη βάση της δικής του οκταήχου υμνωδίας. Οι οκτώ ήχοι είχαν δημιουργηθεί απο τροποποίηση και μεταβολή των πολυάριθμων μελών της Ελληνικής Μουσικής των οποίων ο χαρακτήρας συμβιβαζόταν προς το σεμνό, λιτό και ιερό αίσθημα της Εκκλησίας, που οδηγούσε σε δοξολογία του Θεού και κατάνυξη, παραμερίζοντας όλα τα μέλη που προκαλούσαν αισθήματα άσεμνα και απρεπή, ενθουσιαστικά, θούρια και πολεμιστήρια[1]. Η «Ὀκτώηχος» περιέχει οκτώ σειρές από διάφορα τροπάρια, καθίσματα, στιχηρά, προσόμοια, ιδιόμελα, κοντάκια, οίκους, κανόνες κ.ά. με τα οποία αποδίδονται οι ακολουθίες του εσπερινού των  Σαββάτων και του Όρθρου των Κυριακών, εξυμνώντας με πανηγυρικό τρόπο την Ανάσταση του Χριστού. Κάθε σειρά αντιστοιχεί και σε ένα από τους οκτώ ήχους. Στην «Ὀκτώηχον» ο Δαμασκηνός θεολογεί κατά των αιρέσεων και υπεραμύνεται το αειπάρθενον της Θεοτόκου και, γενικά, σε αυτή βρίσκεται όλη η δογματική διδασκαλία της Ορθοδοξίας μας.

     Ο Δαμασκηνός, εκτός απο την «Ὀκτώηχον», μελοποίησε και τα οκτώ μέγιστα Κεκραγάρια, τα προωδικά του Ακαθίστου Ύμνου, το Αργό «Θεός Κύριος» του Ακαθίστου, «Τό προσταχθέν μυστικῶς», το δίχορο αργό «Τῇ Ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τά νικητήρια», το «Ἰδού ὁ Νυμφίος ἔρχεται», το «Ὅτε οἱ ἔνδοξοι μαθηταί», το κοινωνικό «Γεύσασθε καί ἴδετε», το χερουβικόν της Προηγιασμένης «Νῦν αἱ δυνάμεις» και άλλα πολλά  μαθήματα, όπως Χερουβικά και Κοινωνικά[1]. Τα πιο πάνω μέλη που βρίσκονταν στους κώδικες 10^ου ως 12^ου αιώνα, σε παλαιοβυζαντινή μουσική γραφή, μεταφέρθησαν από τον Πέτρο το Πελοποννήσιο  (18^ος  αιώνας) στο αναλυτικό σημειογραφικό σύστημα και στη συνέχεια από τους τρείς Δασκάλους, Χρύσανθο εκ Μαδύτου, Χουρμούζιο Χαρτοφύλακα και Γρηγόριο Πρωτοψάλτη στη νέα παρασημαντική, που χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα.

(συνεχίζεται)

---

[1] ό.π., σ. 115.

---

[1] ό.π., σ. 111.

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΕΡΑΝ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ ΖΩΗΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΝΕΚΡΩΣΙΜΗ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΙΕ΄.

του Άριστου Θουκυδίδη

Χημικού, M.Th.

(Φωτογραφία: Αλεξία Φιλίππου)

Ε. Ομιλίες.

   Στίς γνήσιες ομιλίες του Δαμασκηνού (γιατί υπάρχει σύγχυση ως προς το ποιές είναι δικές του και ποιές ανήκουν σε άλλους, που φέρουν το όνομα Ιωάννης), συγκαταλέγονται μια στο Γενέσιον και τρείς Εἰς τήν Κοίμησιν τῆς Θεοτόκου[1], Εἰς τήν Μεταμόρφωσιν τοῦ Κυρίου[2], Εἰς τήν ξηρανθεῖσαν συκῆν[3] και Εἰς τό Μέγα Σάββατον[4]. Μέσα απο τις ομιλίες του διαφαίνεται ότι ο Δαμασκηνός ήταν ικανός ρήτορας και λόγω της ευγλωττίας του επωνομάσθηκε και Χρυσορρόας ή Χρυσόστομος.

ΣΤ. Αγιολογικά.

Ο Δαμασκηνός συνέγραψε διάφορα εγκώμια σε Αγίους, όπως το Ἐγκώμιον εἰς Ἰωάννην τόν Χρυσόστομον[5], το Ἐγκώμιον εἰς τό μαρτύριον Ἀρτεμίου[6] και το Ἐγκώμιον εἰς τήν Ἁγίαν Βαρβάραν[7].

Ζ. Διάφορα συγγράμματα.

   Ξεχωρίζει το σύγγραμμα, σαν μυθιστόρημα, Βίος Βαρλαάμ και Ἰωάσαφ[8], που γνώρισε μεγάλη διάδοση και το θέμα του χρησιμοποιήθηκε και σε άλλα λογοτεχνικά κείμενα σε πάρα πολλές χώρες του κόσμου. Άλλο έργο του Ιωάννου είναι το Πασχάλιον[9].

Η. Ποιητικά και ασματικά.  

   Ο Δαμασκηνός αναδείχθηκε ως ένας από τους σπουδαιότερους μελωδούς και υμνογράφους της Εκκλησίας. Υπήρξε ένας από τους κύριους εισηγητές των Κανόνων, συνθέτοντας πάνω από ενενήντα κανόνες από  τους οποίους οι δεκατέσσερεις περιέχονται στα έντυπα λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας, καθώς και νεκρώσιμα και άλλα ποιήματά του. Από τους Κανόνες που έχει συνθέσει ξεχωρίζουν ο κανόνας της Αναστάσεως «Ἀναστάσεως ἡμέρα λαμπρυνθῶμεν λαοί» και οι ιαμβικοί τρίμετροι κανόνες των Χριστουγέννων «Ἔσωσε λαόν θαυματουργῶν Δεσπότης», των Θεοφανείων, «Στίβει θαλάσσης κυματούμενον σάλῳ» και της Πεντηκοστής, «Θείῳ καλυφθείς ὁ βραδύγλωσσος γνόφῳ». Στον Δαμασκηνό αποδίδονται και οι κανόνες της εορτής του Ευαγγελισμού, της εορτής της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, της Υπαπαντής, των Εγκαινίων του ναού της Αναστάσεως, στο Γενέσιον της Θεοτόκου, των Αποστόλων και Ιεραρχών και κανόνες σε Μάρτυρες και Οσίους και Προφήτες. Επίσης αποδίδονται στον Δαμασκηνό οι Εκκλησιαστικοί ύμνοι «Ἐπί σοί χαίρει Κεχαριτωμένη πᾶσα ἡ κτίσις», το «Ὑπερένδοξε ἀειπάρθενε εὐλογημένη Θεοτόκε προσάγαγε», «Τήν ἄχραντον εἰκόνα σου προσκυνοῦμεν ἀγαθέ», «Ἐλέησον ἡμᾶς Κύριε ἐλέησον ἡμᾶς», «Τήν πᾶσαν ἐλπίδα μου εἰς σέ ἀνατίθημι», «Τῶν Οὐρανίων στρατιῶν Ἀρχιστράτηγε», τα τροπάρια στίς Ώρες και τα στιχηρά του Πάσχα και τα 26 νεκρώσιμα ιδιόμελα και στιχηρά[1].

(συνεχίζεται)

---

[1]Γ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Ἐπισκόπησις, ό.π., σ σ. 114-115.

---

[1] ό.π., 96, 661-680 και 96, 700-761.

[2] ό.π., 96, 545-576.

[3] ό.π., 96, 576-588.

[4] ό.π., 96, 601-644.

[5] ό.π., 96, 761-781.

[6] ό.π., 96, 1251-1320.

[7] ό.π., 96, 781-813.

[8] ό.π., 96, 859-1240.

[9] ό.π., 95, 239-242.

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΕΡΑΝ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ ΖΩΗΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΝΕΚΡΩΣΙΜΗ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΙΔ΄.

του Άριστου Θουκυδίδη

Χημικού, M.Th.

(Φωτογραφία: Αλεξία Φιλίππου)

1.2. Το συγγραφικό του έργο 

β) Λίβελλος περί τοῦ ὀρθοῦ φρονήματος[1].

Στο έργο αυτό ανακεφαλαιώνονται τα θεμελιώδη δόγματα της Ορθοδοξίας με βάση το Σύμβολο της Πίστεως.

γ) Ἔκθεσις καί δήλωσις πίστεως[2].

Είναι σε λατινική μετάφραση απο το Αραβικό και εκθέτει σε συντομία τα κύρια δόγματα της Ορθοδοξίας και φαίνεται ότι αποτελεί επέκταση του Λιβέλλου.

δ) Εἰσαγωγή δογμάτων στοιχειώδης[3].

Είχε αποσταλεί στον Ιωάννη Λαοδικείας και εξετάζει βασικά κεφάλαια της χριστιανικής δογματικής.

ε)Περί τῶν ἐν πίστει κεκοιμημένων [4].

Λόγω του ύφους της η πραγματεία αυτή αμφισβητείται σαν αυθεντική, αλλά είναι δύσκολη και η απόρριψή της καθότι το ύφος του Δαμασκηνού ποικίλλει στα διάφορα συγγράμματά του και η χειρόγραφη παράδοση ομόφωνα αποδίδει το σύγγραμμα αυτό στον Δαμασκηνό[5].

Γ. Αντιρρητικά  

Σώζονται δύο πραγματείες εναντίον των Νεστοριανών[6], τρείς πραγματείες εναντίον του Μονοφυσιτισμού[7] και μια εναντίον του Μονοθελητισμού[8]. Κατά την πρώτη φάση της Εικονομαχίας (726μ.Χ.-731μ.Χ.) συνέγραψε τρείς πραγματείες. Περί Εἰκόνων[9], που δίνουν τη σωστή ερμηνεία στη χρήση των εικόνων και που αποτέλεσαν την πιο πολύτιμη πηγή στην υπεράσπιση των εικόνων. Ὁ Κατά Μανιχαίων διάλογος[10], που περιλαμβάνει  ένα διάλογο ενός ορθοδόξου με ένα οπαδό της αίρεσης των Μανιχαίων και η Διάλεξις Σαρακηνοῦ καί Χριστιανοῦ[11], όπου ασκεί κριτική στη νεοεμφανιζόμενη θρησκεία του Ισλάμ.

Δ. Ηθικά

Τα  Ἱερά παράλληλα[12], αποτελούν μια ανθολογία Βιβλικών και πατερικών κειμένων, ταξινομημένων κατά αλφαβητική σειρά σε 24 τμήματα. Άλλα ηθικά ζητήματα εξέτασεν ο Ιωάννης, όπως στις πραγματείες του περί τῶν ἁγίων νηστειῶν[13], που αναφέρεται στη νηστεία της Μ. Τεσσαρακοστής, καθώς και στις πραγματείες του Περί τῶν ὀκτώ τῆς πονηρίας πνευμάτων[14] και Περί ἀρετῶν καί κακιῶν[15].

(συνεχίζεται)

---

[1] P. G. 94, 1421- 1432.

[2] ό.π., 95, 417-436.

[3] ό.π., 95, 99-111.

[4] ό.π., 95, 247-278.

[5] Π. ΧΡΗΣΤΟΥ, Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, ό.π., στ. 1222.

[6]  P. G. 95, 188- 224.

[7] ό.π., 95, 112-125.

[8] ό.π., 95, 128-185.

[9] ό.π., 94, 1232-1420.

[10] ό.π., 94, 1503-1584.

[11] ό.π., 94, 1585-1597.

[12] ό.π., 95, 1070-1586 και 96, 9-440.

[13] ό.π., 95, 63-77.

[14] ό.π., 95, 80-84.

[15] ό.π., 95, 85-97.

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΕΡΑΝ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ ΖΩΗΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΝΕΚΡΩΣΙΜΗ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΙΓ΄.

του Άριστου Θουκυδίδη

Χημικού, M.Th.

(Φωτογραφία: Αλεξία Φιλίππου)

1.2. Το συγγραφικό του έργο 

Β. Δογματικά.

α) Πηγή  γνώσεως

Αποτελεί το σημαντικότερο δογματικό έργο του Δαμασκηνού που μεταφράσθηκε σε πάρα πολλές γλώσσες και χωρίζεται σε τρία μέρη. Το πρώτο μέρος ονομάζεται Διαλεκτικά ἤ Φιλοσοφικά Κεφάλαια[1], που αποτελεί μια φιλοσοφική εισαγωγή στη χριστιανική θεολογία.Το δεύτερο μέρος ονομάζεται Περί αἱρέσεων[2], όπου εξετάζονται εν συντομία σε εκατόν κεφάλαια εκατόν αντίστοιχες αιρέσεις.Το τρίτο μέρος ονομάζεται Ἔκδοσις ἀκριβής τῆς Ὁρθοδόξου πίστεως[3], που αποτελείται επίσης απο εκατό κεφάλαια και αποτελεί σύστημα δογματικής της Ορθοδοξίας, όπου αναπτύσσονται οι θεολογικές θέσεις της Εκκλησίας για την Αγία Τριάδα και το πρόσωπο του Χριστού και άλλα βασικά κεφάλαια πίστης της Εκκλησίας.Τα εκατό κεφάλαια διαιρούνται σε τέσσερα τμήματα, το θεολογικό (κ. 1-14), όπου εξετάζονται τα περί του Θεού και των ιδιωμάτων του, στο κοσμολογικό (κ.15-44), όπου εξετάζονται τα περί αγγέλων, δαιμόνων, κακού, αγαθού, φυσικού κόσμου και ανθρώπου, στο χριστολογικό (κ.45-73), όπου εξετάζεται το μυστήριο της θείας οικονομίας και σε έκταση η Χριστολογία και στο τελευταίο τμήμα (κ.74-100) όπου συνεχίζεται η εξέταση της Χριστολογίας και εκτίθενται τα περί Θεοτόκου, εικόνων, αυτεξουσίου, κακού, πίστεως, μυστηρίων, και Αγίων[4].

(συνεχίζεται)

---

[1] P. G. 94, 522-674.

[2] ό.π., 94, 675-781.

[3] ό.π., 94, 782-1226.

[4] Π. ΧΡΗΣΤΟΥ, Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, ό.π., στ. 1223.

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΕΡΑΝ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ ΖΩΗΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΝΕΚΡΩΣΙΜΗ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΙΒ΄.

του Άριστου Θουκυδίδη

Χημικού, M.Th.

(Φωτογραφία: Αλεξία Φιλίππου)

1.2. Το συγγραφικό του έργο

     O Δαμασκηνός όλα του τα έργα τα συνέγγραψε στη μονή του Αγίου Σάββα και παρόλο του ότι δεν έχει να παρουσιάσει το ογκώδες συγγραφικό έργο άλλων εκκλησιαστικών πατέρων, όπως του Ιωάννη Χρυσοστόμου ή του Μεγάλου Βασιλείου, εντούτοις μας έχει παραδώσει έργα σημαντικά με ποικίλο περιεχόμενο που έτυχαν καθολικής αναγνώρισης και εκτίμησης[1].

Α.  Ερμηνευτικά.         

   Η ενασχόληση του Ιωάννη στην ερμηνεία των Γραφών ήταν περιωρισμένη, επειδή εθεωρούσε ότι η ερμηνεία τους απο τους προηγούμενους Πατέρες ήταν επαρκής[2]. Το ερμηνευτικό του έργο «Ἐκλογαί εἰς τάς 14 ἐπιστολάς τοῦ Παύλου»[3], αποτελεί πετυχημένη επιτομή της εκτενούς ομιλητικής ερμηνείας του Ιωάννου του Χρυσοστόμου[4].

(συνεχίζεται)

---

[1]Π. ΧΡΗΣΤΟΥ, Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός , ό.π., στ. 1221.

[2] ό.π., στ. 1221.

[3] P. G. 95, 442-1069.

[4]Π. ΧΡΗΣΤΟΥ, Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, ό.π., στ. 1221.