ΜΕΣΟΝΥΚΤΙΚΟ B΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Ἡ κατὰ τὴν ὥρα τοῦ μεσονύκτιου προσευχὴ εἶναι πολὺ παλαιά[1]. Στὶς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων ἀναφέρεται ὅτι κατὰ τὸ μεσονύκτιο ὁ Παῦλος καὶ ὁ Σίλας ἔψαλλαν ὕμνους στὸν Θεό∙ τοὺς ἄκουαν δὲ οἱ φυλακισμένοι[2]. Ὁ Μᾶρκος Εὐγενικὸς ἐπίσκοπος Ἐφέσου, ἀναφέρει γιὰ τὸ Μεσονυκτικὸ ὅτι «ἀρχὴ πάντων τῶν εἰς Θεὸν ὕμνων καὶ προσευχῶν, ὁ τοῦ μεσονυκτίου καιρός. Ἐν αὐτῷ γὰρ τοῦ ὕπνου ἐξεγειρόμενοι, τήν τε ἐκ τοῦ σκότους τῆς πλάνης πρὸς τὴν κατὰ Χριστὸν ἐλευθέραν καὶ φωτεινὴν ζωὴν ὑποδηλοῦμεν μετάθεσιν...»[3].

        Ὑπάρχουν τέσσερεις τύποι Μεσονυκτικοῦ, τῶν καθημερινῶν, τοῦ Σαββάτου, τῆς Κυριακῆς καὶ τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Τὴν ἀκολουθία τοῦ Μεσονυκτικοῦ δὲν τὴν διαβάζουμε τὴν Πέμπτη τοῦ Μεγάλου Κανόνα, τὸ Σάββατο τοῦ Ἀκαθίστου, τὴν Μεγάλη Παρασκευή, τὸ Μεγάλο Σάββατο καὶ ὅταν τελεῖται ἀγρυπνία. Κατὰ τὴν Διακιανήσιμο ἑβδομάδα καθὼς καὶ στὴν ἀπόδοση τῆς ἑορτῆς τοῦ Πάσχα, σαράντα μέρες μετὰ τὸν Πάσχα, ἀναγιώσκουμε εἰδικὴ πασχάλιο ἀκολουθία. Ἡ ἀκολουθία τοῦ Μεσονυκτικοῦ ἀναγινώσκεται στὸ Νάρθηκα καὶ ἀποτελεῖται ἀπὸ δύο μέρη, τὸ πρῶτο φτάνει μέχρι τὴν εὐχὴ τοῦ Μεγάλου Βασιλείου «Σὲ εὐλογοῦμεν ὕψιστε...» (Καθ’ ἡμέραν Μεσονυκτικό), ἢ μέχρι τὴν εὐχὴ τοῦ ἁγίου Εὐστρατίου «Μεγαλύνων μεγαλύνω Σε, Κύριε...» (Μεσονυκτικὸ τοῦ Σαββάτου).

(συνεχίζεται)

---

[1] Ὁ Ὠριγένης γράφει: «ἀλλ’ οὐδὲ τὸν τῆς νυκτὸς καιρὸν χωρὶς ταύτης τῆς εὐχῆς καθηκόντως διανύσομεν, τοῦ μὲν Δαβὶδ λέγοντος μεσονύκτιον ἐξεγειρομένην τοῦ ἐξομολογεῖσθαί  Σοι ἐπὶ τὰ κρίματα τῆς δικαιοσύνης Σου, τοῦ δὲ Παύλου, ὡς ἐν ταῖς Πράξεσι τῶν ἀποστόλων εἵρηται, ‘κατὰ τὸ μεσονύκτιον’ ἅμα Σίλᾳ ἐν Φιλίπποις προσευχομένου καὶ ὑμνοῦντος τὸν Θεόν, ὥστε ἐπακροᾶσθαι ‘αὐτῶν’ καὶ τοὺς δεσμίους». Ὠριγένους, Περὶ εὐχῆς, ΒΕΠΕΣ, Ι΄ 252.

[2] «Κατὰ δὲ τὸ μεσονύκτιον Παῦλος καὶ Σίλας προσευχόμενοι ὕμνουν τὸν Θεόν∙ ἐπηκροῶντο δὲ αὐτῶν οἱ δέσμιοι». Πράξ. ιστ΄ 25.

[3] Μάρκου Εὐγενικοῦ, μητρ. Ἐφέσου, Ἐξήγησις τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἀκολουθίας, PG 160, 1164.