Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης A΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Α.    Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και το αναμορφωτικό κίνημα των Κολλυβάδων.

        Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης είναι μια μεγάλη λογοτεχνική φυσιογνωμία του Ελλαδικού χώρου και σαν τέτοια πρέπει να τη δούμε μέσα στα σωστά πλαίσια.

        Ο καθορισμός της χρονολογίας που γεννήθηκε, 1851, ή του τόπου που τον γέννησε, Σκιάθος, δεν είναι τόσο απαραίτητα, όσο ο καθορισμός του πνευματικού χώρου που τον γέννησε.  Ο Παπαδιαμάντης ήτανε πνευματικός γόνος των Κολλυβάδων.

        Το κίνημα των Κολλυβάδων ήταν ένα πνευματικό κίνημα του δευτέρου μισού του 18^ου αι. και των πρώτων δεκαετιών του 19^ου αι. στο Άγιον Όρος.  Φαινομενικά του αιτήματα ήτανε η τέλευση των μνημοσύνων την ημέρα του Σαββάτου, στην ουσία όμως ήθελε κι αγωνίστηκε για την Ορθόδοξη Παράδοση, την Βιβλική, την Εκκλησιαστική, την Αγιοπατερική.

        Ένα πνευματικό τέκνο κι ανάστημα των Κολλυβάδων (Αθανάσιος Πάριος, Άγιος Μακάριος Νοταράς, Όσιος Νικόδημος ο Αγιορείτης) είναι ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.  Το ότι έγινε ο «θεμελιωτής του θρησκευτικού διηγήματος εις την Ελλάδα» αυτό το οφείλει κυρίως σε δύο παράγοντες:  Στο θρησκευτικό περιβάλλον της οικογένειας του - ο πατέρας του ήτανε ιερέας - και στην ατμόσφαιρα των Κολλυβάδων που γνώρισε.  «Αι αγρυπνίαι εις τον Ι.Ναόν του Αγίου Ελισσαίου μετά του παπά Ν. Πλανά και του κύκλου των φιλακολούθων και των απλοϊκών αποδεικνύουν την αυστηράν παραδοσιακήν θέσιν του».¹

(συνεχίζεται)