ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ Β΄.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός

Άγγελος Κυρίου

Στην αρχή οι πιστοί έψελναν ιουδαϊκούς ύμνους, ψαλμούς του Δαυΐδ ή σύντομους ύμνους αγνώστων Χριστιανών ποιητών.

Η γλώσσα των εκκλησιαστικών κειμένων και της εκκλησιαστικής ποιήσεως, ήταν ευθύς εξ αρχής η Ελληνική. Η μουσική έπρεπε, φυσικά, να ταιριάζει στην προσωδία της γλώσσας.

Οι Ελληνιστές Ιουδαίοι χρησιμοποιούσαν από πολλού για τους ψαλμούς και τα ιερά βιβλία της Π.Δ. του Δαυΐδ την εξαιρετική μετάφραση των Ο΄.

Οι τελευταίοι πρέπει να απαγγέλ-λονταν όπως σήμερα και ενδεχομένως ψάλλονταν μόνο από τους εξ Ιουδαίων Χριστιανούς.

Όπως μαρτυρούν αποστολικά κείμενα τα μικρά άσματα, που ήσαν διαφορετικά κατά τόπους, ονομάζονταν ύμνοι και ωδές «πνευ-ματικές», σε αντιδιαστολή προς τις αντίστοιχες «Ελληνικές» δηλαδή ειδωλολατρικές, που ήσαν μουσικά πρότυπά τους.

Οι ύμνοι στην αρχή ψέλνονταν σε πολύ απλή μελωδία από όλους τους πιστούς, μονοφωνικά και χωρίς τη βοήθεια μουσικών σημαδιών. Η μετάδοσή τους ήταν κυρίως προφορική.

Αναφέρεται ότι ο Ιερόθεος ο Αθηνών υμνολόγησε την Κοίμηση της Θεοτόκου και ότι εψάλησαν ύμνοι επιτάφιοι κατά τον ενταφιασμόν του πρωτομάρτυρα Στεφάνου.

Πρώτος ο Ιγνάτιος Θεοφόρος (+103) στην Αντιόχεια διήρεσε τον εκκλησιαστικό χόρο σε δύο ημιχόρια, δεξιό και αριστερό. Αυτό το έκανε κατά μίμηση του αρχαίου Θεάτρου – πράγμα που είχαν κάνει πρωτύτερα και οι Γνωστικοί – και συνέταξε τα Αντίφωνα.

Χαρακτηριστικό του γεγονός ότι μεγάλο μέρος των Εβραίων ήσαν «Ελληνίζοντες» είναι ότι ακόμη και στη μουσική των εβραϊκών ψαλμών επικρατούσε ο δώριος ήχος, ο αρχαιότερος και κατ’ εξοχήν ελληνικός τρόπος. Οι άλλοι έχουν μικρασιατικά ονάματα, φρύγιος, λύδιος κ.λ.π.

Στη σύναξη των Χριστιανών για προσευχή, μπορούσε όπως αναφέρει ο Τερτυλλιανός, ο καθένας, με την τάξη, να ψάλλει ελεύθερα, με πρόσκληση του προεστώτος.

Επίσης ο ιστορικός Φίλων ο Ιουδαίος, περιγράφει ότι οι Χριστιανοί διαιρούνται σε δύο χορούς, ανδρικό και γυναικείο, στο κέντρο του χώρου προσευχής και έψαλλαν, κατά τις αγρυπνίες, πότε ο ένας μόνο πότε εναλλάξ οι δύο χοροί, αντιφωνικά και πότε όλοι μαζί σαν ένας χορός.

Στα πρώτα χρόνια του Χριατιανισμού, χρησιμοποιήθηκαν οι επιφωνήσεις «Αλληλούϊα» από την ιουδαϊκή υμνολογία, το ευκτήριο άσμα «Κύριε, ελέησον» που εκφωνούσε ο λαός και προ πάντων τα παιδιά, κατά τις «αιτήσεις» του διακόνου στη Θεία Λειτουργία και η ευχαριστήριος ωδή «Δόξα σοι, Κύριε, δόξα σοι» που ψαλλόταν στην αρχαία Εκκλησία πρίν και μετά την ανάγνωση του ιερού Ευαγγελίου.

Η χρήση της οργανικής μουσικής στη λατρεία, είχε απαγορευτεί με Αποστολικές διατάξεις.

Τα μουσικά όργανα της Ιουδαϊκής θρησκείας είχαν αποκλειστεί από τη χριστιανική λατρεία, διότι η μητέρα Εκκλησία επίστευε ότι οι ήχοι των οργάνων ήταν συνδεδεμένοι με την κοσμική τέρψη και ευωχία.

Περιοδικόν Ο ΛΟΓΟΣ         (Τεύχος 7, 17-30 Ιανουαρίου 1993)