Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ IΑ΄.

Μαρία Χατζηνικολάου

Φιλόλογος

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Το ρεμπέτικο τραγούδι (δηλαδή το αστικό δημοτικό τραγούδι) έδωσε ένα ταίριασμα της ελληνικής μελωδικής σκέψης με την αρμονία της Δύσης, ενώ με το έντεχνο λαϊκό τραγούδι και με τα λαϊκά ορατόρια, ο Χατζιδάκις, ο Θεοδωράκης, ο Μαρκόπουλος, ο Ξαρχάκος και άλλοι συνεχιστές τους έδωσαν τη μεγάλη νεοελληνική ποίηση στο στόμα του λαού.

Τα μουσικά όργανα είναι για τους Έλληνες η πηγή εκπόρευσης της μουσική τους παιδείας, ήταν δε ποικίλα: πνευστά, κρουστά, έγχορδα, που απέδιδαν όλων των ειδών τις μουσικές τους συνθέσεις. Τα τύμπανα, οι διάφοροι τύποι αυλών, οι λύρες, οι κιθάρες, ο κανών (το ψαλτήρι) η ύδραυλις, που κατασκεύασε ο Κτησίβιος τον 3° αι. π.Χ., η πανδουρίς η τρίχορδος, που μεταβλήθηκε στη θαμπούρα του Διγενή Ακρίτα και στην ταμπούρα του Ρήγα Φεραίου και στον μπουζουκοταμπουρά του Μακρυγιάννη. Στα τραγούδια του Ρήγα βλέπουμε ένα γνήσιο τροβαδούρο, που ξανάπιασε το νήμα μιας μακραίωνης παράδοσης και με τη μουσική και το λόγο ενέπνευσε στους σύγχρονους του την αρετήν και την τόλμην «που θέλει η ελευθερία» ώστε να μην καταντήσουμε, ως ελληνισμός, σαν τους Ποσειδωνιάτες του Καβαφικού ποιήματος;

«Την γλώσσαν την ελληνική οι Ποσειδωνιάτες

εξέχασαν τόσους αιώνες ανακατεμένοι

με Τυρρηνούς και με Λατίνους και άλλους ξένους.

Το μόνο που τους έμεινε προγονικό

ήταν μια ελληνική γιορτή με τελετές ωραίες

με λύρες και με αυλούς, με αγώνες και στεφάνους.

Κι είχαν συνήθειο προς το τέλος της γιορτής

τα παλαιά έθιμα να διηγούνται

και τα ελληνικά ονόματα να ξαναλένε

που μόλις πια τα καταλάβαιναν ολίγοι.

Και πάντα μελαγχολικά τελείωνε η γιορτή τους.

Γιατί θυμούνται που κι αυτοί ήταν Έλληνες

Ιταλιώται έναν καιρό κι αυτοί

και τώρα πώς ξέπεσαν, πώς έγιναν

να ζουν και να μιλούν βαρβαρικά

βγαλμένοι, ω συμφορά, από τον ελληνισμό»!