Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ IΔ΄.

Μαρία Χατζηνικολάου

Φιλόλογος

(Σκίτσο: Χριστόδουλος Βασιλειάδης)

Τα στοιχεία που προσδιορίζουν τις έννοιες της ομορφιάς και της λεβεντιάς ως αρετών του ελληνισμού, - ωραίος και λεβέντης ως Έλλην - η ιερότητα των συμβόλων, η μυστική επικοινωνία με τις υπερφυσικές δυνάμεις και τα στοιχεία της φύσης, η βιωματική ταύτιση ζωής και ελευθερίας, απ’ όπου απορρέει η αξιοπρέπεια του θανάτου. Όλα αυτά δεν θα μπορούσαν ν’ αποδοθούν με πιο λιτό, πυκνό και δραματικό τρόπο, απ’ ότι στα κλέφτικα τραγούδια.

Τα ρεμπέτικα τραγούδια περιέκλειαν τις πολιτιστικές τάσεις που εξελίσσονταν στα αστικά κέντρα. Στηρίζονται στις παμπάλαιες μουσικές ρίζες των αρχαίων τρόπων, των βυζαντινών ήχων και των αραβοπερσικών Μακαμιών. Δημιούργησαν τις δικές τους βάσεις, εξωτερικεύονταν με τα δικά τους μουσικά όργανα, εκφράζοντας τις χαρές και τις λύπες του αστικού πληθυσμού. Από την άλλη, η βαυαρόπληκτη μερίδα της ελληνικής κοινωνίας, πιθηκίζοντας τον δυτικό τρόπο ζωής, έβλεπε ως καρκίνωμα το ανατολίτικο παρελθόν της. Όμως, ο δυτικός τρόπος ζωής με την καθιστική, κλασσική μουσική δωματίου, δεν είχε καμιά σχέση με την ψυχοσύνθεση του Έλληνα, του ήλιου και της θάλασσας, των ανοικτών οριζόντων, του γαλάζιου, που ήθελε να εκφράσει το ενστικτώδες διονυσιακό του στοιχείο, που συνεπαίρνεται ολόκληρος στο χορό και στο τραγούδι και δονείται, σαν τον Αλέξη Ζορμπά του Νίκου Καζαντζάκη.

(συνεχίζεται)