Στιχηρὰ ἀνατολικὰ B΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Τὸ ὄνομα «ἀνατολικὰ» μᾶλλον προέρχεται ἀπὸ τὸ «ἀνατολή». Αὐτὸ θεωρεῖται ἕνα ἀπὸ τα μυστικὰ ὀνόματα τοῦ Κυρίου[1] ἢ ἀκόμη ὑποδηλώνει τὴν ὥρα, κατὰ τὴν ὁποία ὁ Κύριος ἀναστήθηκε. Θὰ μπορούσαμε νὰ συμπεράνουμε ὅτι ἴσως ἡ ὀνομασία ἀνατολικὰ δόθηκε πρῶτα στὰ στιχηρὰ τῶν αἴνων καὶ μετὰ στὰ στιχηρὰ τοῦ ἑσπερινοῦ. Ἔτσι ἡ ὀνομασία αὐτὴ μᾶς δηλώνει καὶ τὴν ὥρα, κατὰ τὴν ὁποία αὐτὰ ψαλλόντουσαν, δηλαδὴ μὲ τὴν ἀνατολὴ τοῦ ἡλίου, ὅπως δηλαδὴ καὶ τὰ ἑωθινὰ εὐαγγέλια καὶ ἑωθινὰ ἐξαποστειλάρια καὶ δοξαστικά. Τέλος, μιὰ ἄλλη ἑρμηνεία τοῦ ὅρου «ἀνατολικὰ» εἶναι ὅτι αὐτὰ τὰ τροπάρια συνέθεσαν οἱ πατέρες, ποὺ βρίσκονται στὴ Λαύρα τοῦ ἁγίου Σάββα, ἡ ὁποία βρίσκεται στὴν Ἀνατολή[2].

---

[1] Βλ. τὸ ἐξαποστειλάριον τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων «Ἐπεσκέψατο ἡμᾶς, ἐξ ὕψους ὁ Σωτὴρ ἡμῶν, ἀνατολὴ ἀνατολῶν...»

[2] Βλ. ΣΑΘΑ, Δοκίμιον, σ. 427.