ΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ - ΘΕΟΦΑΝΕΙΩΝ Γ΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Σκίτσο: Χριστόδουλος Βασιλειάδης)

Από την άποψη της μορφής έχουμε δύο είδη Κανόνων, τους ασματικούς και τους ιαμβικούς. Οι ασματικοί γράφονται σε γλώσσα κοινή, όχι όμως δημώδη, και σε ρυθμοτονικά μέτρα. Οι ιαμβικοί γράφονται σε γλώσσα αρχαία ποιητική και σε μέτρο ιαμβικό τρίμετρο (προσωδιακό). Στη λειτουργική χρήση της Εκκλησίας μας έχουμε τρεις ιαμβικούς κανόνες, των Χριστουγέννων, των Θεοφανείων και της Πεντηκοστής. Και οι τρεις είναι έργα του Ιωάννη Δαμασκηνού. Ο Κοσμάς συνέθεσε πλήθος Κανόνων, μεταξύ αυτών και τους Κανόνες της Μεγάλης Εβδομάδας.

        Ο Ιωάννης Δαμασκηνός συνέθεσε τον ιαμβικό κανόνα των Χριστουγέννων, ο οποίος φέρει την εξής ακροστιχίδα[1], σε στίχους Ηρωελεγείους:

»Ευεπίης μελέεσσιν εφύμνια ταύτα λιγαίνει

»Υία Θεού μερόπων είνεκα τικτόμενον

»Εν χθονί, και λύοντα πολύστονα πήματα κόσμου.

»Αλλ’ άνα, ρητήρας ρύετο των δε πόνων.

(συνεχίζεται)

---

[1] Ακροστιχίδα είναι μία πρόταση, η οποία σχηματίζεται όταν πάρουμε κάθετα το πρώτο γράμμα των στίχων ή στροφών του Κανόνα ή του Κοντακίου. Η ακροστοιχίδα μπορεί επίσης να είναι και αλφαβητική, όπως στο Κοντάκιο του Ακαθίστου Ύμνου. Βλ. σχετικά ΘΗΕ, τ. 1. στ. 1235-1236.