ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ Γ΄.

(Σχέδιο: Χριστόδουλος Βασιλειάδης)

῞Ολοι αὐτοὶ οἱ ὕμνοι, μαζὶ μὲ πολλοὺς ἄλλους μετέπειτα, ἀποτέλεσαν τὸν μέγα ἐκεῖνο καὶ θαυμάσιο κλάδο τῆς ᾿Εκκλησιαστικῆς ὑμνολογίας καὶ ποίησης. Παράλληλα καὶ ἡ μουσική, σύμφυτος πρὸς τὴν ᾿Εκκλησια-στικὴ ὑμνολογία, ἄρχισε καὶ αὐτὴ νὰ ἐξελίσσεται σὲ κλάδο ἐπίσης θαυμάσιο καὶ ἐξαίσιο, ποὺ ἐξυπηρετοῦσε πλήρως τὸν ἱερὸ σκοπό, ποὺ ἐπεδίωκε ἡ ὑμνολογία. Ἡ παλαιοχριστιανικὴ μουσικὴ συνειδητοποίησε τὴν αὐτοτέλειά της γύρω στὸν 4ο αἰῶνα. Τόσο ἡ μουσικὴ τῆς ᾿Ανατολι-κῆς ᾿Εκκλησίας, ὅσο καὶ τῆς Δυτικῆς, ὅπως θὰ δοῦμε στὰ ἑπόμενα, ἔχουν κοινὴ προέλευση καὶ ἀφετηρία ἀπὸ τὴν παλαιοχριστιανικὴ αὐτὴ μουσική.

          Οἱ πρῶτοι ὕμνοι καὶ τὰ πρῶτα χριστιανικὰ ᾄσματα ἦσαν οἱ ψαλμοὶ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Πολλοὶ ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς ὕμνους διατηρήθηκαν σὲ χρήση μέχρι τὶς μέρες μας. Π.χ.:

          Ὁ ψαλμὸς “Κύριε ᾿Εκέκραξα”,  τὸ“Κύριε ᾿Ελέησον”  (Εὐκτήριο ¥ἆσμα ποὺ ἐκφωνοῦσε ὁ λαός, καὶ πρὸ πάντων τὰ παιδιά, κατὰ τὶς αἰτήσεις τοῦ διακόνου στὴ Θεία Λειτουργία), ὁ “ἐπινίκιος ὕμνος”  (῞Αγιος, ἅγιος, ἅγιος Κύριος Σαββαώθ) , ποὺ περιέχεται σύμφωνα μὲ τὶς ᾿Αποστολικὲς διατάξεις μεταξὺ τῶν ᾀσμάτων τῆς Λειτουργίας καὶ ψαλλόταν μετὰ μέλους σοβαροῦ, ὁ “ἑσπερινὸς ὕμνος”  τοῦ Πρεσβύτου Συμεὼν (Νῦν ἀπολύεις...) , ποὺ τὸν Ε΄ αἰῶνα ἀντικαταστάθηκε ἀπὸ τὰ ἀπολυτίκια, ἡ ἑωθινὴ δοξολογία (Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ),  ὕμνος ἀρχαιότατος, τὸ αἰνε-τικὸν ¥ἆσμα “Σὲ ὑμνοῦμεν...” , ποὺ εἶναι ποίημα τοῦ ἱεροῦ ᾿Αμβροσίου Μεδιολάνων, ἡ εὐχαριστήριος ᾠδὴ “Δόξα σοι Κύριε Δόξα σοι” , ποὺ ψαλ-λόταν στὴν ᾿Αρχαία ᾿Εκκλησία πρὶν καὶ μετὰ τὸ Εὐαγγέλιο, ὁ “εἰσοδικὸς ὕμνος”  (Δεῦτε προσκυνήσωμεν...), ὁ “ἐπιλύχνιος ὕμνος”῾ (Φῶς ἱλαρόν), τὸ “Σιγησάτω πᾶσα σάρξ”, ποὺ ψαλλόταν στὴ Θεία Λειτουργία τοῦ ἀδελφόθεου ᾿Ιακώβου, τὸ “᾿Αλληλούϊα” ἀπὸ τὴν ᾿Ιουδαϊκὴ ὑμνολογία, ἡ μικρὴ δοξολογία “Δόξα Πατρὶ καὶ Υἱῷ...” , ποὺ παραδόθηκε στὴν ᾿Εκκλησία ἀπὸ τοὺς Ἁγίους ᾿Αποστόλους, τὸ “Πάτερ ἡμῶν...”  κ.ἄ.

(συνεχίζεται)