2) Κ α τ ὰ τ ὴ ν ἐ π ο χ ὴ ν τ ῆ ς ἀ κ μ ῆ ς - ΠΑΡΑΚΜΗ

(Εικόνα Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

          Ἡ ἐποχὴ τῆς ἀκμῆς τοποθετεῖται εἰς τὸν 8ον καὶ 9ον αἰῶνα. Δύο ἦσαν κατὰ τὴν ἐποχὴν αὐτὴν τὰ κέντρα τῆς ὑμνογραφίας:

          α) Ἡ Μονὴ τοῦ Ἁγίου Σάββα ἔξω τῆς Παλαιστίνης. Εἰς αὐτὴν ἔζησε καὶ ἔδρασεν ὁ ᾿Ιωάννης Δαμασκηνὸς (8ος αἰών).

          β) Ἡ Μονὴ τοῦ Στουδίου εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν (9ος αἰών). Ἡ Μονὴ αὐτὴ κατέχει σπουδαίαν θέσιν εἰς τὴν ἱστορίαν τῆς ᾿Εκκλησιαστικῆς ὑμνογραφίας. ᾿Επέζησε μέχρι τῆς ἁλώσεως. ᾿Εκεῖ ἔζησαν οἱ Στουδῖται Πατέρες, ἐπὶ κεφαλῆς τῶν ὁποίων ἦτο, ὡς ἀρχηγός, ὁ  Θ ε ό δ ω ρ ο ς  Σ τ ο υ δ ί τ η ς, ὅστις ἐποίησε τὸ          “Ἡ   ζ ω ὴ  ἐ ν  τ ά φ ῳ”.

          ᾿Απὸ τοῦ 10ου αἰῶνος ἀρχίζει ἡ παρακμή. Αὕτη ὀφείλεται εἰς τὸ γεγονὸς ὅτι εἶχον συμπληρωθῆ πλέον αἱ ἀκολουθίαι τῆς λειτουργίας καὶ λοιπῶν ἐκκλησια-στικῶν τελετῶν καὶ κατὰ συνέπειαν δυσκόλως εὕρισκον θέσιν εἰς τὰς ἐν λόγῳ ἀκολουθίας νέοι ὕμνοι.

          ῎Εκτοτε παρατηροῦνται μεμονωμένα μόνον παραδείγματα καλλιεργείας καὶ ἀναπτύξεως τῆς ὑμνογραφίας, ὡς ἐξαιρέσεις τρόπον τινά.

          Μίαν τοιαύτην ἐξαίρεσιν ἀποτελεῖ ἡ παρὰ τὴν ῾Ρώμην Ἑλληνόῤῥυθμος Μονὴ τοῦ Τάγματος τοῦ Ἁγίου Βασιλείου, ἡ γνωστὴ ὑπὸ τὸ ὄνομα Γκρόττα Φεῤῥάτα (Μονὴ τῆς Κρυπτοφέῤῥης).

          Ἡ Μονὴ αὐτὴ ἱδρύθη τὸ ἔτος 1004 παρὰ τοῦ ῞Ελληνος μοναχοῦ Νείλου, ὑπῆρξε δὲ ἐπί τινα χρόνον φυτώριον ἐκκλησιαστικῶν ὑμνογράφων καὶ μελῳδῶν. Σώζεται μέχρι σήμερον, διατηρεῖ τὸν Ἑλληνόῤῥυθμον χαρακτῆρά της, ἐξαρτᾶται ὅμως ἀπὸ τὸν Πάπαν ῾Ρώμης. ῎Εχει πλουσιωτάτην βιβλιοθήκην, μὲ πολλὰ χειρόγραφα, ἰδίως μουσικά, τὰ ὁποῖα προέρχονται ἀπὸ τὰς διαλυθείσας Μονὰς ᾿Ιταλίας καὶ Σικελίας.