ΣΗΜΑΣΙΑ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΟΝΟΜΑΣΙΩΝ Γ΄.

(Σχέδιο: Χριστόδουλος Βασιλειάδης)

8. Κοντάκια

         «Κ ο ν τ ά κ ι α» παλαιότερα λεγόντουσαν ὁλόκληροι ὕμνοι, ἀνάλογοι πρὸς τοὺς Κανόνες. Κοντάκιο π.χ. εἶναι ὁ ᾿Ακάθιστος ῞Υμνος. Ἡ ὀνομασία ὀφείλεται μᾶλλον στὸ κοντὸ ξύλο, πάνω στὸ ὁποῖο τυλιγόταν ἡ μεμβρήνη ποὺ περιεῖχε τὸν ὕμνο. Τὸ πρῶτο τροπάριο λεγόταν «προοίμιο» ἢ «κουκούλιο» καὶ ἐκεῖνα ποὺ ἀκολουθοῦσαν λεγόντουσαν «οἶκοι», ἴσως διότι ὁ ὅλος ὕμνος θεωρεῖτο σὰν σύνολο οἰκοδομημάτων, ἀφιερωμένων στὴ μνήμη κάποιου ἁγίου. Κοντάκιο λέγεται συνήθως σήμερα τὸ πρῶτο τροπάριο ἑνὸς τέτοιου ὕμνου (Κοντακίου). ῞Ολες τὶς μέρας τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδας ὑπάρχει πρὶν ἀπὸ τὴ ζ΄ ἢ τὴν η΄ ᾿¥Ωδὴ τῶν Κανόνων κοντάκιο (ἕνα δηλαδὴ τροπάριο) καὶ οἶκος. Πιθανῶς αὐτὰ τὰ δύο τροπάρια εἶναι λείψανα ὁλοκλήρων ὕμνων (Κοντακίων) στὶς μέρες τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδας.

 

9. Ὑπόμνημα

          Μετὰ τὰ δύο αὐτὰ τροπάρια διευάζεται σὲ ὅλες τὶς ᾿Ακολουθίες τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδας «Ὑπόμνημα», δηλαδὴ σύντομο κείμενο, ποὺ μᾶς ὑπενθυμίζει τὰ ἑορταζόμενα γεγονότα, καὶ ἀκολουθοῦν στίχοι στὰ γεγονότα αὐτὰ ἢ στὰ πρόσωπα, ποὺ συνδέονται μὲ τὰ γεγονότα. Τοὺς στίχους αὐτοὺς ἔχει συνθέσει ὁ Βυζαντινὸς ποιητὴς τοῦ ια΄ αἰῶνα Χριστοφόρος ὁ Μυτιληναῖος.

(συνεχίζεται)