Δευτέρα 11 Σεπτεμβρίου 2023

Β. ΩΔΕΣ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΕΣ

(Σχέδιο: Χριστόδουλος Βασιλειάδης)

          Οἱ ποιητὲς τῶν Κανόνων ἀκολουθοῦν τὶς βιβλικὲς ᾿Ωδές. Δηλαδὴ διαιροῦν τὰ τροπάριά τους σὲ ἑνότητες ἴσου ἀριθμοῦ πρὸς τὶς βιβλικὲς ᾿Ωδές. Πρῶτα κατασκευάζουν τὸν εἰρμὸ μιᾶς ᾿Ωδῆς (π.χ. τῆς πρώτης) καὶ ἀκολούθως, κατὰ τὸ ὑπόδειγμα τοῦ εἰρμοῦ, σειρὰ τροπαρίων. Στὴ συνέχεία κατασκευάζουν ἄλλο εἰρμὸ γιὰ τὴν ἑπόμενη ᾿Ωδή, καί, κατὰ τὸ ὑπόδειγμα αὐτοῦ τοῦ εἱρμοῦ, ἄλλη σειρὰ τροπαρίων κ.ο.κ. Δὲν εἶναι ὅμως ἄρτιοι ὅλοι οἱ Κανόνες, δηλαδὴ δὲν περιέχουν ὅλοι ἐννέα ᾿Ωδὲς (ἢ μᾶλλον περιέχουν ὀκτώ, διότι ἡ δεύτερη βιβλικὴ ᾿Ωδή, ἐπειδὴ ἔχει, ὅπως εἴπαμε πιὸ πάνω, ἐλεγκτικὸ καὶ πένθιμο χαρακτῆρα, παραλείπεται συνήθως, καὶ πολὺ σπάνια χρησιμοποιεῖται), ἀλλὰ περιέχουν κάποτε μόνον δύο ἢ τρεῖς ἢ τέσσερεις, ὁπότε λέγονται διῴδια, τριῴδια καὶ  τετραῴδια. ᾿Απὸ τοὺς Κανόνες τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδας μόνο οἱ Κανόνες τῆς Μεγάλης Πέμπτης, τοῦ Μεγάλου Σαββάτου καὶ τῆς Κυριακῆς τοῦ Πάσχα εἶναι ἄρτιοι (δηλαδὴ περιέχουν ὀκτὼ ᾿Ωδές). Οἱ Κανόνες τῶν ἄλλων ἡμερῶν εἶναι ἐλλιπεῖς. Μεταξὺ μιᾶς ᾿¥Ωδῆς Κανόνος καὶ τῆς ἀντίστοιχης βιβλικῆς ᾿¥Ωδῆς ὑπάρχει βεβαίως σχέση. Ἡ σχέση αὐτὴ ἄλλοτε εἶναι στενή, δηλαδὴ ὁ εἰρμὸς ἤ καὶ τὰ τροπάρια ἀναφέρονται ῥητὰ καὶ μὲ σαφήνεια στὸ περιεχόμενο τῆς βιβλικῆς ᾿¥Ωδῆς (π.χ. ἐξιστοροῦν ποιητικὰ τὴ διάβαση τῆς ᾿Ερυθρᾶς Θάλασσας καὶ τὴν καταστροφὴ τοῦ Φαραώ, γεγονότα γιὰ τὰ ὁποῖα μιλᾶ ἡ πρώτη βιβλικὴ ᾿Ωδή), καὶ ἄλλοτε ὑποτυπώδης, δηλαδὴ ἀναφέρονται ἁπλὰ φράσεις ἢ λέξεις ἀπὸ τὴ βιβλικὴ ᾿Ωδὴ (π.χ. τὸ «ὅτι δεδόξασται» τῆς πρώτης βιβλικῆς ᾿Ωδῆς, τὸ «ἐστερεώθη» τῆς τρίτης, τὸ «εἰσακήκοα τὴν ἀκοήν σου» τῆς τέταρτης, τὸ «ὀρθρίζω» τῆς πέμπτης κ.τ.τ.). Πρέπει νὰ γνωρίζῃ καλὰ αὐτὸ ὁ ἐκκλησιαζόμενος, διότι διαφορετικὰ θὰ ἀπορῇ, ὅταν ἀκούῃ νὰ ἐπαναλαμβάνωνται συνεχῶς στὰ τροπάρια τὰ «ὅτι δεδόξασται», τὰ «ἐκ φθορᾶς με ἀνάγαγε», ἢ τὰ «εὐλογεῖτε, ἀνυμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας» κ.τ.λ. ῞Ολα αὐτὰ εἶναι φράσεις τῶν βιβλικῶν ᾿Ωδῶν καὶ οἱ ποιητὲς τῶν Κανόνων τὶς ἐνσωματώνουν στοὺς εἱρμοὺς καὶ τὰ τροπάρια τῶν ἀντίστοιχων ᾿Ωδῶν τῶν Κανόνων.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου