ΟΙ ΔΥΟ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ Γ΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Πίνακας: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Ο Ιωάννης Δαμασκηνός συνέθεσε τον ιαμβικό κανόνα των Χριστουγέννων, ο οποίος φέρει την εξής ακροστιχίδα[1], σε στίχους Ηρωελεγείους:

»Ευεπίης μελέεσσιν εφύμνια ταύτα λιγαίνει

»Υία Θεού μερόπων είνεκα τικτόμενον

»Εν χθονί, και λύοντα πολύστονα πήματα κόσμου.

»Αλλ’ άνα, ρητήρας ρύετο των δε πόνων.

        Ο Ιωάννης ακολουθεί τη ρυθμική στιχουργική, εκτός από τους λίγους ιαμβικούς Κανόνες, όπου συνδυάζει τα ιαμβικά τρίμετρα με την στροφική τεχνική. Στα ποιήματα του μπορεί κάποιος να διακρίνει τον βραχυλόγο και ακριβολόγο δογματικό, ο οποίος συχνά αναφέρεται στα πρόσωπα του Κυρίου και της Θεοτόκου.

        Ο Κοσμάς πολλές φορές αντλεί τα θέματα του από την Αγία Γραφή, και από τους Πατέρες της Εκκλησίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο ειρμός της Α΄ ωδής των Χριστουγέννων, ο οποίος είναι παρμένος αυτολεξεί από ομιλία του Αγίου Γρηγορίου του θεολόγου:

«Χριστός γεννάται, δοξάσατε,

Χριστός εξ ουρανών, απαντήσατε,

Χριστός επί γης, υψώθητε,

Άσωμεν τω Κυρίω πάσα η γη

και εν ευφροσύνη ανυμνήσατε, λαοί,

ότι δεδόξασται».

(συνεχίζεται)

---

[1] Ακροστιχίδα είναι μία πρόταση, η οποία σχηματίζεται όταν πάρουμε κάθετα το πρώτο γράμμα των στίχων ή στροφών του Κανόνα ή του Κοντακίου. Η ακροστοιχίδα μπορεί επίσης να είναι και αλφαβητική, όπως στο Κοντάκιο του Ακαθίστου Ύμνου. Βλ. σχετικά ΘΗΕ, τ. 1. στ. 1235-1236.