Ἀπολυτίκιο Α΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Τὸ ἀπολυτίκιο εἶναι ἕνα πρῶτο δεῖγμα μονόστροφου τροπαρίου, τὸ ὁποῖο ἀναφέρεται στὸ περιεχόμενο καὶ τὴν ὑπόθεση τῆς γιορτῆς τῶν δεσποτικῶν, τῶν θεομητορικῶν ἑορτῶν, καθὼς καὶ τῶν ἑορταζομένων ἁγίων. Θεωρεῖται ὅτι εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς ἀρχαιότερους λειτουργικοὺς ὕμνους, οἱ ὁποῖοι εἶναι ἐλεύθερης σύνθεσης. Ἡ ὀνομασία ἀπολυτίκιο εἶναι μεταγενέστερη. Ὑπάρχουν διάφορες ἐκδοχὲς γιὰ τὴν προέλευση ἐτυμολογικὰ τοῦ ὀνόματος τοῦ ἀπολυτικίου. Μιὰ ἐκδοχὴ εἶναι ὅτι ὠνομάστηκε ἔτσι, προερχόμενη ἀπὸ τὸν ὅρο «ἀπόλυση», ἐπειδὴ ψάλλεται στὸ τέλος τοῦ ἑσπερινοῦ. Ἄλλη ἐκδοχὴ εἶναι ὅτι τὸ ἀπολυτίκιο ὠνομάστηκε ἔτσι ἀπὸ τὸ «Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν σου, Δέσποτα...»[1] στὸ ὁποῖο τὸ ἀπολυτίκιο ἐπισυνάπτεται. Τὸ «Νῦν ἀπολύεις...» ἀπαγγέλλεται ἀπὸ τὴν ἀρχαία ἐποχὴ στὸ τέλος τοῦ λυχνικοῦ ἢ ἑσπερινοῦ καὶ ἀκολουθοῦσε τὸ ἀπολυτίκιο. Κάποια ἄλλη ἀποψη εἶναι ὅτι τὸ Ἀπολυτίκιο ἔλαβε τὸ ὄνομά του, διότι ἔχει ἀπολελυμένον, ἤτοι σύντομον μέλος[2].

(συνεχίζεται)

---

[1] Λουκ. β΄, 29-32.

[2] Αὐτὴ ἡ ἄποψη δὲν εὐσταθεῖ, διότι καὶ ἄλλα τροπάρια ἔχουν σύντομο μέλος, ἀλλὰ δὲν ὠνομάστηκαν ἀπολυτίκια.