ΥΠΑΚΟΗ Γ΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Ὅπως ἀναφέρει ὁ Εὐσέβιος Καισαρείας, «Ἕκαστος δὲ ᾖδεν καὶ ἔψαλλεν ὑμνῶν τῷ Θεῷ Ἁγίῳ Πνεύματι τεταγμένως. Ἡνίκα τοίνυν ἐσκίρτα τὸ Πνεῦμα ἐπί τινα τῶν ἀρχόντων τῶν ψαλτῳδῶν, οἱ λοιποὶ ἡσυχίαν ἦγον παρεστῶτες καὶ ὑπακούοντες, συμφώνως τῷ ψάλλοντι, Ἀλληλούϊα»[1]. Καὶ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, ἀναφερόμενος στὴν ὑπακοή, λέγει τὰ ἑξῆς: «Τὴν ὑπακοὴν εἰς μέσον ἄγοντες, ἣν ἅπαντες ὑπεψάλλομεν σήμερον»[2].

Στὴ λειτουργικὴ χρήση τὸ πιὸ πάνω φαινόμενο ὀνομάζεται «ὑπακοή», ἐνῷ ἀπὸ ἀπόψεως μελῳδίας λέγεται «ὑπόψαλμα»[3]. Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες, μέχρι τὸν 11^ο αἰῶνα, ψαλλόταν «ἡ στιχολογία τῆς ὑπακοῆς». Στὸν ψαλμὸ 135 ἔχουμε τὴν ὑπακοὴ «ὅτι εἰς τὸν αἰῶνα τὸ ἔλεος αὐτοῦ». Στὴν ὄγδοη ᾠδή, ποὺ εἶναι ὁ «ὕμνος τῶν ἁγίων τριῶν Παίδων», ἔχουμε τὸ ὑπόψαλμα «ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας»[4].

Ἡ ἐπιλογὴ τοῦ στίχου τοῦ ψαλμοῦ, ὁ ὁποῖος θὰ ἐκτελοῦσε χρέη ὑπακοῆς, γινόταν, λαμβάνοντας ὑπ’ ὄψη καὶ τὸ περιεχόμενο τοῦ στίχου.

---

[1] Εὐσεβίου Καισαρείας, Εἰς τοὺς ψαλμούς, ΒΕΠΕΣ, 21, σ. 16.

[2] Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς τοὺς ψαλμούς, PG 55, στ. 155.

[3] Βλ. ΚΟΡΑΚΙΔΗ, Ὑμνογραφία, τ. Β΄, σ. 246.

[4] Δανιήλ, γ΄, 34-65.