ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΚΟΥΚΟΥΖΕΛΗΣ

(Φωτογραφία: Αλεξία Φιλίππου)

        ῎Εζησε γύρω στὸ 1100 μ.Χ. Γεννήθηκε στὸ Δυῤῥάχιο τῆς ᾿Ιλλυρίας. ᾿Απὸ νωρὶς αἰσθανόταν μεγάλη κλίση πρὸς τὰ γράμματα καὶ τὴ μουσική. ῎Εμεινε ὀρφανὸς ἀπὸ παιδί, μὲ ἐνέργειες δὲ τῆς μητέρας του μπῆκε στὴν αὐτοκρατορικὴ Σχολή στὴν Κωνσταντινούπολη, ὅπου εὐδοκίμησε, καὶ Ξπερέβηκε ὅλους τοὺς συμμαθητὲς του. Αὐτοί, ἀστεϊζόμενοι, τὸν ρωτοῦσαν τί τρώγει, ὁ δὲ πτωχὸς ᾿Ιωάννης ἀπαντοῦσε κουκιὰ καὶ ζέλια (χόρτα) λόγῳ τῆς πτωχείας του. ᾿Απὸ αὐτὸ πῆρε τὸ ὄνομα Κ ο υ κ ο υζ έ λ η ς.

 

        Εἶχε πολὺ ὡραία φωνή. Γι᾿ αὐτὸ προσλήφθηκε στὴ βασιλικὴ Μουσικὴ Σχολή, ἐφείλκυσε δὲ τὴν εὔνοια τοῦ αὐτοκράτορα καὶ τὴν ἀγάπη πολλῶν μεγιστάνων.

        Διωρίστηκε ἀρχιμουσικὸς τῶν αὐτοκρατορικῶν ψαλτῶν, καὶ ἀπόλαυε μεγάλης Ξπολήψεως.

        Οἱ κοσμικὲς ὅμως αὐτὲς τιμὲς καὶ οἱ κοσμικὲς ἀπολαύσεις δὲν τὸν εὐχαριστοῦσαν. Γι᾿ αὐτό, ὅταν πληροφορήθηκε, ὅτι ὁ αὐτοκράτορας σκεπτόταν νὰ τοῦ κάμῃ συνοικέσιο μὲ τὸν οἶκον ἑνὸς μεγιστάνα, στενοχωρήθηκε πολύ, καὶ δραπέτευσε ἀπὸ τὸ παλάτι, μετέβηκε δὲ στὸ ῞Αγιο ῎Ορος, ὅπου παρουσιάσθηκε ὡς χωρικὸς καὶ βοσκὸς προβάτων, ἀφοῦ δήλωσε ὅτι ἐπιθυμεῖ νὰ περιβληθῇ τὸ μοναχικὸ σχῆμα. Πράγματι κάρηκε μοναχός, καὶ διωρίστηκε βοσκὸς τῶν τράγων τῆς Μονῆς τῆς Λαύρας.

        Γιὰ πολὺ χρόνο παρέμεινε ἐκεῖ ἄγνωστος, ἐνῷ ὁ αὐτοκράτορας ἀναζητοῦσε παντοῦ τὸν ἀγαπημένο του μουσικό.

        Τέλος, ὅταν μιὰ μέρα φύλαττε τὸ κοπάδι του, ἐνθουσιασμένος, ἄρχισε νὰ ψάλλῃ μὲ τὴν ἀγγελική του φωνήν. ῞Ενας ἐρημίτης τὸν ἄκουσε, καὶ καταθελχθεὶς ἀπὸ τὴν γλυκειά του φωνήν, ἔσπευσε καὶ τὸ ἀνέφερεν στὸν Ἡγούμενο.

        Ὁ Ἡγούμενος τὸν ἐκάλεσε, τὸν ἀνεγνώρισε, τὸν ἐπετίμησε, διότι δὲν ἐδήλωσεν ἐξ ἀρχῆς ὅτι ἦταν ὁ ἀγαπημένος μουσικὸς τοῦ βασιλιά, καὶ ἀφοῦ μετέβηκε στὴν Κωνσταντινούπολη, ἀνέφερε καὶ διηγήθηκε στὸν αὐτοκράτορα τὰ περὶ ᾿Ιωάννη. Ὁ αὐτοκράτορας λυπήθηκε, ἀλλὰ συγκατένευσε νὰ μὴ διαταράξῃ τὴν ἡσυχία τοῦ ᾿Ιωάννου.

        ῎Εκτοτε ὁ Κουκουζέλης ἔζησεν μέσα σὲ κάποιο κελλί τῆς Λαύρας καὶ ἔψαλλε τὶς Κυριακὲς καὶ τὶς Ξπόλοιπες γιορτὲς στὸν Ἱερὸ Ναὸ μὲ κατάνυξη.

        Ὁ ζῆλός του γιὰ τὴ ψαλμῳδία ἀνταμείφθηκε μὲ οὐράνια ἐπίσκεψη: Κατὰ τὴν παράδοση, σὲ κάποια ὁλονυκτία κατὰ τὸ Σάββατο τοῦ ᾿Ακαθίστου, μετὰ τὸ τέλος τοῦ Κανόνα, ὁ ᾿Ιωάννης ἀποκοιμήθηκε στὸ στασίδι ἀπὸ τὴν κούραση τῆς ἀγρυπνίας. ῞Οταν ξύπνησε, βρῆκε στὸ χέρι του τὸ δῶρο τῆς Θεοτόκου, τὸ ὁποῖο ἦτο ἕνα χρυσὸ νόμισμα.

        ᾿Απὸ τότε Ξπεραυξήθηκε ὁ ζῆλός του πρὸς τὴν ψαλμῳδία, καὶ ἔψαλλε κάθε μέρα στὸν ναό, ἀπὸ τὴν πολλὴ δὲ ὀρθοστασία ἔπαθε στὸν πόδι του, ἀλλὰ θεραπευθεύθηκε ἀπὸ τὴ Θεοτόκο.

(συνεχίζεται)