Κανόνας Γ΄.

τοῦ Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Ἡ ὀνομασία «κανόνας» προέρχεται κυρίως ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ εἱρμὸς ἀποτελεῖ τὸν κανόνα, δηλαδὴ τὸ ὑπόδειγμα καὶ τὸ πρότυπο τῶν τροπαρίων, ποὺ ἀκολουθοῦν. Τὸν ὅρο «Κανὼν» χρησιμοποίησε πρῶτος ὁ Θεοφάνης ο Γραπτός[1]. Οἱ κανόνες στὰ λειτουργικὰ βιβλία τῆς Ἐκκλησίας μας περιλαμβάνουν ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ὀκτὼ ᾠδές, ἀφοῦ παραλείπεται ὁ δεύτερη, λόγῳ τοῦ πένθιμου καὶ ἐπιτιμητικοῦ χαρακτήρα της. Οἱ μόνοι κανόνες, ποὺ εἶναι πλήρεις, δηλαδὴ ἔχουν ἐννέα ᾠδές, εἶναι τοῦ Μεγάλου Κανόνα τοῦ ἁγίου Ἀνδρέα Κρήτης, ποὺ ψάλλεται τὴν Πέμπτη τῆς πέμπτης ἑβδομάδας τῶν νηστειῶν καὶ τὴν Παρασκευὴ τῆς ἕκτης ἑβδομάδας τῶν νηστειῶν. Κατὰ τὴν περίοδο τοῦ Τριῳδίου καὶ κυρίως τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα οἱ κανόνες ἔχουν τρεῖς ᾠδές. Αὐτὸς εἶναι καὶ ὁ λόγος ποὺ τὸ Τριῴδιο ἔχει πάρει τὴν ὀνομασία του.

Οἱ κανόνες ἀνάλογα μὲ τὸ περιεχόμενό τους φέρουν τὸν τίτλο τριαδικοὶ (ὅπως στὸ μεσονυκτικό), ἀναστάσιμοι (τὴν Κυριακή), σταυροαναστάσιμοι, ἀναπαύσιμοι (τὸ Σάββατο), ἱκετήριοι κλπ. Ἀπὸ τὴν 1^η μέχρι τὴν 15^η Αὐγούστου ψάλλουμε στὶς ἐκκλησίες τὸν Μικρὸ καὶ Μεγάλο Παρακλητικὸ Κανόνα πρὸς τὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο.

(συνεχίζεται)

---

[1] W. Weyh, Die Akrostichis in der byzant. Kanonendichtung BZ, 17 (1908), σ. 7.