Κοντάκιο Γ΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Ὡς πρὸς τὴ δομὴ τοῦ Κοντακίου, ἀποτελεῖται συνήθως ἀπὸ 18-24 οἴκους, ἐνῷ κάθε στίχος συνήθως ἀπὸ τέσσερεις ἕως ἐννέα συλλαβές. Τὸ πρῶτο τροπάριο λεγόταν προοίμιο ὴ κουκούλιο καὶ τὰ τροπάρια, ποὺ ἀκολουθοῦσαν, ὠνομάζονταν οἶκοι, ἴσως διότι ὁ ὅλος ὕμνος θεωρεῖτο σὰν σύνολο οἰκοδομημάτων ἀφιερωμένων στὴ μνήμη κάποιου ἁγίου. Κοντάκιο λέγεται συνήθως σήμερα τὸ πρῶτο τροπάριο ἑνὸς τέτοιου ὕμνου[1]. Κάθε οἶκος στὸ τέλος του ἔχει ἕνα ἐφύμνιο (βλ. π.χ. στὸν Ἀκάθιστο Ὕμνο τὸ «ἀλληλούια» ἢ τὸ «χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε»), τὸ ὁποῖο ὀνομάζεται καὶ ἀνακλώμενο (τὸ λεγόμενο ρεφραίν). Τὸ ἀρχικὸ γράμμα κάθε οἴκου σχηματίζει τὴν ἀκροστιχίδα, ποὺ εἴτε εἶναι μιὰ πρόταση, ποὺ μᾶς δείχνει πολλὲς φορὲς καὶ τὸ ὄνομα τοῦ ποιητῆ τοῦ κοντακίου εἴτε εἶναι ἀλφαβητική (ὅπως στὸν Ἀκάθιστο Ὕμνο).

Κοντάκια ἐκτὸς ἀπὸ τὸν Ῥωμανὸ τὸν Μελωδό, ἔχουν γράψει καὶ ἄλλοι, ὅπως οἱ Κυριάκος, Ἀναστάσιος, Γεώργιος, Δομίτιος, Ἠλίας. Ἡ ποιητικὴ δομὴ τοῦ κοντακίου προέρχεται ἀπὸ τὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ ρητορική[2].

---

[1] Βλ. Ἐπιφανίου Ἰ. Θεοδωροπούλου (ἀρχιμ.), Ὁ Ἀκάθιστος ὕμνος μετὰ ἑρμηνείας, ἔκδ. Ἱεροῦ ἡσυχαστηρίου Κεχαριτωμένης Θεοτόκου, Τροιζῆνα 1968, σ. 20.

[2] ΚΟΡΑΚΙΔΗ, Ὑμνογραφία, τ. Β΄, σ. 171.