Κανόνας Β΄.

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Πρῶτα τὰ μοναστήρια τῆς Παλαιστίνης καὶ ἀργότερα τὰ μοναστήρια τῆς Αἰγύπτου δέχθηκαν τὴν ἀνάμειξη τῶν ἀρχαίων ὕμνων μὲ πιὸ ἐλεύθερα ᾄσματα, ἀπὸ τὰ ὁποῖα προῆλθαν ἀργότερα οἱ κανόνες. Ἔτσι ἔχουμε μαρτυρίες ὅτι ἀπὸ τὸν 4^ο καὶ 5^ο αἰῶνα χρησιμοποιοῦσαν τὸ εἶδος τοῦ κανόνα.

Ὁ κανόνας εἶναι μιὰ σειρὰ ἀπὸ τροπάρια, τὰ ὁποῖα ὁμαδοποιοῦνται σὲ ἐννέα ᾠδές. Ὅλα τὰ τροπάρια εἶναι τονισμένα στὸν ἴδιο ἦχο καὶ ἔχουν τὸ ἴδιο θέμα. Οἱ ἐννέα ᾠδὲς ἀντιστοιχοῦν πρὸς τὶς ἐννέα βιβλικὲς ᾠδές. Σύμφωνα μὲ ἀρχαία τυπικὴ διάταξη, πρὶν ἀπὸ τὰ τροπάρια τῶν κανόνων, προηγοῦντο στίχοι ἀπὸ τὶς ᾠδὲς τῆς Ἁγίας Γραφῆς, οἱ ὁποῖοι ἀνεγινώσκοντο καὶ ἐψάλλοντο[1]. Κάθε ᾠδὴ περιλαμβάνει τὸν εἱρμό, δηλαδὴ τὸ ὑπόδειγμα-τροπάριο, βάσει τοῦ ὁποίου ψάλλονται τὰ ὑπόλοιπα τροπάρια τῆς ᾠδῆς. Μετὰ ἀπὸ τὸν εἱρμὸ ὑπάρχουν κάποια τροπάρια καὶ τὸ θεοτοκίο. Τόσο τὰ τροπάρια, ὅσο καὶ τὸ θεοτοκίο, ἀκολουθοῦν μετρικὰ καὶ μουσικὰ τὸ πρότυπό τους, ποὺ εἶναι ὁ εἱρμός. Τὸ περιεχόμενο τοῦ εἱρμοῦ κυρίως βασίζεται στὴν ἀντίστοιχη ᾠδὴ τῆς Ἁγίας Γραφῆς.

(συνεχίζεται)

---

[1] ΚΟΡΑΚΙΔΗ, Ὑμνογραφία, τ. Β΄, σ. 152.