Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ Δ΄.

Χριστόδουλος Βασιλειάδης

Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακας

(Σκίτσο: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Ὅπως διδάσκει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ἡ ζωὴ τοῦ μοναχοῦ, καὶ κατ’ ἐπέκταση καὶ τοῦ χριστιανοῦ ποὺ ζεῖ στὸν κόσμο, πρέπει νὰ ἔχει κέντρο τὸν Χριστό[1]: «Ἡσυχία σημαίνει ἀκατάπαυστη λατρεία τοῦ Θεοῦ καὶ παράσταση μπροστά Του. Ἂς ἑνωθῆ ἡ μνήμη τοῦ Ἰησοῦ μὲ τὴν ἀναπνοή σου, καὶ τότε θὰ γνωρίσῃς τὴν ὠφέλεια τῆς ἡσυχίας»[2].

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακας διακρίνει τὴν ἑξῆς πορεία στὴν ἀνάπτυξη τοῦ πάθους. Πρώτα ἔρχεται ἡ προσβολή, δηλαδὴ μιὰ σκέψη ἢ εἰκόνα, διὰ μέσου τῶν αἰσθήσεων. Μέχρι ἐδὼ δὲν ὑπάρχει ἁμαρτία. Ἐὰν ἡ προσωπική μας θέληση ἐκδηλωθῇ μὲ τὸν «συνδυασμό», τότε ἔχουμε τὴν ἀρχὴ τῆς ἁμαρτίας. Ἡ ἀντίδραση τοῦ πιστοῦ πρὸς τὴ σκέψη ἢ τὴν εἰκόνα περιλαμβάνει τρεῖς κυρίως λυτρωτικὲς ἐνέργειες: Ἡ πρώτη ἐνέργεια εἶναι ἡ καταφυγὴ στὴν προσευχὴ καὶ ἡ ἐκζήτηση τῆς βοήθειας τοῦ Θεοῦ. Ἡ δεύτερη ἐνέργεια εἶναι ἡ ἀντιλογία πρὸς τοὺς πονηροὺς δαίμονες. Ἡ τρίτη καὶ πιὸ ἀποτελεσματικὴ ἐνέργεια εἶναι ἡ καταφρόνηση τῶν εἰσηγήσεων τῶν δαιμόνων[3]. Ὅμως τὸ ἑπόμενο στάδιο εἶναι ἡ συγκατάθεση, δηλαδὴ ἡ συμφωνία τῆς ψυχῆς μὲ τὴν παρισταμένη σκέψη ἢ εἰκόνα. Όταν ἡ ἰδέα ἢ ἡ εἰκόνα ριζώσει μέσα στὴν ψυχή μας, τότε ἔχουμε τὴν «αἰχμαλωσία» καὶ τελικὰ γίνεται πάθος[4]. Ὅταν ἡ σκέψη ἢ ἡ εἰκόνα αὐτὴ καταλήξῃ νὰ γίνῃ πάθος, τότε χρειάζεται πολὺς κόπος γιὰ να ξεριζωθῇ ἀπὸ τὴν καρδιά. Γι’ αὐτὸ πρέπει νὰ πολεμοῦμε τὸ πάθος στὴν γένεσή του, ὁπόταν εἶναι ἕνας μικρὸς σκύμνος (λιονταράκι) καὶ ὄχι ὅταν μεγαλώσῃ καὶ γίνῃ πραγματικὸ λιοντάρι.

(συνεχίζεται)

---

[1] Βλ. Ξανθοπούλου, ὅπ.π., σ. 18.

[2] «Ἡσυχία ἐστὶν ἀδιάστατος Θεῷ λατρεία καὶ παράστασις. Ἰησοῦ μνήμη ἑνωθήτω τῇ πνοῇ σου, καὶ τότε γνώσει ἡσυχίας ὠφέλειαν». Ἰωάννου Σιναΐτου, Κλῖμαξ, Λόγος ΚΖ΄, 2, κε΄-κστ΄.

[3] Βλ. Ἀχιλλέως Βασ. Πιτσίλκα, Γένεσις καὶ θεραπεία τῶν παθῶν κατὰ τὴν διδασκαλίαν τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τὴς κλίμακος, (διδακτορικὴ διατριβή), Λάρισα 1984, σ. 30.

[4] Φλορόφσκυ, ὅπ.π., σ. 405.